Cam kết của Việt Nam mở cửa cho bảo hiểm nước ngoài đối với loại hình dịch vụ bảo hiểm bắt buộc (phi nhân thọ) áp dụng kiểu hạn chế về tiếp cận thị trường nào dưới đây:

Câu 33: Trong bảo hiểm hàng hải, để được bồi thường, người được bảo hiểm phải có lợi ích bảo hiểm vào thời điểm:

Lời giải:

Đáp án đúng: a

Trong bảo hiểm hàng hải, nguyên tắc về lợi ích bảo hiểm (insurable interest) là một yếu tố cốt lõi để xác định quyền được bồi thường của người được bảo hiểm. Lợi ích bảo hiểm là lợi ích tài chính hoặc kinh tế mà một người có trong đối tượng được bảo hiểm, mà sự mất mát hoặc hư hỏng của đối tượng đó sẽ gây thiệt hại cho người đó. Nếu không có lợi ích bảo hiểm, hợp đồng bảo hiểm có thể bị coi là vô hiệu hoặc là một giao dịch cá cược.

Đối với bảo hiểm hàng hải, quy định về thời điểm phải có lợi ích bảo hiểm có một số điểm đặc thù so với các loại hình bảo hiểm khác (ví dụ, bảo hiểm nhân thọ thường yêu cầu lợi ích bảo hiểm phải có vào thời điểm ký kết hợp đồng).

Theo quy định của pháp luật bảo hiểm hàng hải quốc tế (như Đạo luật Bảo hiểm Hàng hải 1906 của Anh, một nền tảng cho nhiều luật bảo hiểm hàng hải khác), người được bảo hiểm không nhất thiết phải có lợi ích bảo hiểm vào thời điểm hợp đồng bảo hiểm được ký kết (thời điểm giao kết bảo hiểm). Điều này thường xảy ra trong các trường hợp như mua bán hàng hóa đang trên đường vận chuyển, nơi người mua có thể mua bảo hiểm trước khi chính thức sở hữu hàng hóa, hoặc các điều khoản như 'mất hay không mất' ('lost or not lost') cho phép bảo hiểm cho những tổn thất đã xảy ra trước khi ký kết hợp đồng nhưng không được biết đến bởi các bên.

Tuy nhiên, để được bồi thường khi xảy ra tổn thất, người được bảo hiểm nhất định phải có lợi ích bảo hiểm vào thời điểm xảy ra tổn thất. Nếu tại thời điểm tổn thất xảy ra mà người được bảo hiểm không còn (hoặc chưa bao giờ có) lợi ích bảo hiểm đối với đối tượng được bảo hiểm, họ sẽ không có quyền yêu cầu bồi thường vì họ không chịu thiệt hại tài chính từ tổn thất đó. Đây là nguyên tắc cơ bản và bắt buộc.

Phân tích các phương án:
* Phương án 1: Ký kết hợp đồng bảo hiểm. Không bắt buộc trong mọi trường hợp bảo hiểm hàng hải. Người được bảo hiểm có thể không có lợi ích vào thời điểm ký hợp đồng nhưng có được nó sau đó và trước khi tổn thất xảy ra.
* Phương án 2: Xảy ra tổn thất. Đây là thời điểm bắt buộc phải có lợi ích bảo hiểm. Nếu không có lợi ích bảo hiểm tại thời điểm này, sẽ không có cơ sở để yêu cầu bồi thường.
* Phương án 3: a và b. Sai, vì phương án a không phải là điều kiện bắt buộc.
* Phương án 4: Không câu nào đúng. Sai, vì phương án b là đúng.

Vì vậy, đáp án chính xác là người được bảo hiểm phải có lợi ích bảo hiểm vào thời điểm xảy ra tổn thất.

Câu 34: Thời hạn khiếu nại người bảo hiểm hàng hoá theo QTC 1990 là:

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Theo Quy tắc chung bảo hiểm hàng hóa vận chuyển bằng đường biển (QTC 1990) của các công ty bảo hiểm Việt Nam (ví dụ như Bảo Việt, thời kỳ ban hành các quy tắc chung tương tự), thời hạn khiếu nại người bảo hiểm về tổn thất hàng hóa thường được quy định là 2 năm. Thời hạn này được tính từ ngày xảy ra tổn thất hoặc từ ngày hàng hóa lẽ ra phải đến nơi theo lịch trình. Điểm quan trọng là thời hạn này có thể được kéo dài nếu có sự thỏa thuận bằng văn bản giữa người được bảo hiểm và người bảo hiểm. Điều này nhằm tạo điều kiện linh hoạt cho các bên trong trường hợp cần thêm thời gian để điều tra, thu thập chứng từ hoặc giải quyết các vấn đề phức tạp liên quan đến khiếu nại. Các phương án khác như 1 năm hoặc không có khả năng kéo dài đều không phản ánh đúng quy định phổ biến của QTC 1990.

Câu 35: Trong hành trình hàng không, do máy bay bị sự cố, hành khách kịp thoát ra ngoài trước khi máy bay bị nổ, theo bạn người được bảo hiểm được khiếu nại đòi bồi thường tổn thất đối với:

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Trong lĩnh vực bảo hiểm hàng không, đặc biệt là bảo hiểm trách nhiệm dân sự của người chuyên chở đối với hành khách hoặc bảo hiểm cá nhân mà hành khách mua, phạm vi bồi thường tổn thất cho hành khách thường tập trung vào những tài sản cá nhân mà họ mang theo trong chuyến bay. Các tài sản này được phân loại như sau:

* Hành lý (Baggage): Bao gồm hành lý ký gửi (checked baggage) và hành lý xách tay (carry-on baggage). Đây là những vật phẩm được hành khách đóng gói và mang theo để phục vụ mục đích cá nhân trong chuyến đi.
* Tư trang (Personal effects/belongings): Thường ám chỉ những vật dụng cá nhân có giá trị, thường được mang theo người hoặc trong hành lý xách tay, như ví tiền, điện thoại, đồng hồ, trang sức, giấy tờ tùy thân, v.v. Trong nhiều trường hợp, thuật ngữ 'hành lý' cũng bao hàm cả 'tư trang', nhưng việc tách biệt giúp nhấn mạnh những vật phẩm cá nhân quan trọng.

* Hàng hóa (Cargo/Goods): Khác với hành lý và tư trang, hàng hóa là các vật phẩm được vận chuyển với mục đích thương mại hoặc số lượng lớn, và thường được gửi theo lô hàng hóa (cargo shipment) với hợp đồng vận chuyển riêng. Người gửi hàng (shipper) thường mua bảo hiểm hàng hóa riêng cho loại tài sản này, chứ không phải hành khách theo diện bồi thường cho tài sản cá nhân.

Trong tình huống câu hỏi đặt ra, hành khách thoát khỏi máy bay trước khi bị nổ, có nghĩa là tài sản cá nhân của họ trên máy bay (nếu không mang theo khi thoát hiểm) sẽ bị tổn thất. Quyền khiếu nại bồi thường của hành khách sẽ nhắm vào những tài sản cá nhân của họ. Dựa trên phân tích trên:

* Phương án 1 ("Hàng hoá, hành lý và tư trang"): Bao gồm "hàng hóa" là không phù hợp cho việc khiếu nại bồi thường của hành khách với tư cách là người được bảo hiểm cá nhân hoặc theo trách nhiệm của hãng hàng không đối với hành khách.
* Phương án 2 ("Hàng hoá và hành lý"): Tương tự, "hàng hóa" không phù hợp.
* Phương án 3 ("Hành lý và tư trang"): Đây là phạm vi tài sản cá nhân mà hành khách thường được bảo hiểm hoặc được bồi thường theo quy định về trách nhiệm của người chuyên chở. Các quy định quốc tế như Công ước Montreal hoặc các quy định pháp luật hàng không quốc gia đều quy định giới hạn trách nhiệm của hãng hàng không đối với hành lý và tư trang của hành khách.
* Phương án 4 ("Không câu nào đúng"): Không đúng vì phương án 3 đã bao quát đúng đối tượng bồi thường.

Vì vậy, hành khách có quyền khiếu nại đòi bồi thường tổn thất đối với hành lý và tư trang của mình.

Câu 36: Ví dụ nào dưới đây thể hiện tổn thất của một rủi ro trách nhiệm:

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Rủi ro trách nhiệm (Liability Risk) là rủi ro mà một cá nhân hoặc tổ chức phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với các tổn thất, thiệt hại hoặc thương tích gây ra cho bên thứ ba. Tổn thất phát sinh từ rủi ro trách nhiệm không phải là tổn thất trực tiếp mà người đó phải gánh chịu cho tài sản hay bản thân mình, mà là chi phí phải trả để bồi thường cho bên thứ ba vì những hành vi, sơ suất hoặc lỗi lầm của mình.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: "Tổn thất kinh tế của một gia đình khi ngôi nhà của họ bị cháy." Đây là tổn thất tài sản trực tiếp mà gia đình phải gánh chịu. Nó thuộc loại rủi ro tài sản (Property Risk), không phải rủi ro trách nhiệm.

* Phương án 2: "Tổn thất kinh tế của một người chồng khi vợ của anh ta bị nạn" Đây là tổn thất cá nhân hoặc tổn thất gián tiếp mà người chồng phải gánh chịu do sự kiện xảy ra với người thân của mình. Mặc dù sự kiện này có thể do một bên thứ ba khác gây ra (và bên thứ ba đó có thể có rủi ro trách nhiệm), nhưng tổn thất của người chồng được mô tả ở đây là tổn thất trực tiếp của anh ta, không phải trách nhiệm pháp lý mà anh ta phải bồi thường cho người khác. Vì vậy, đây không phải là tổn thất của một rủi ro trách nhiệm theo đúng định nghĩa.

* Phương án 3: "Tổn thất kinh tế đối với một người chủ nhà hàng do phải trả chi phí điều trị cho một khách hàng bị ngộ độc thức ăn khi ăn tối tại nhà hàng." Đây là ví dụ điển hình của tổn thất rủi ro trách nhiệm. Chủ nhà hàng có trách nhiệm đảm bảo an toàn thực phẩm cho khách hàng của mình. Khi khách hàng bị ngộ độc, chủ nhà hàng có trách nhiệm pháp lý phải bồi thường chi phí điều trị cho khách hàng đó. Khoản chi phí mà chủ nhà hàng phải trả cho khách hàng chính là tổn thất phát sinh từ rủi ro trách nhiệm.

* Phương án 4: "Tổn thất kinh tế của một nhà đầu tư chứng khoán khi chỉ số trên thị trường bị sụt giảm" Đây là tổn thất do rủi ro thị trường hoặc rủi ro đầu tư. Nhà đầu tư trực tiếp chịu thiệt hại về giá trị tài sản của mình do biến động thị trường, không phải do gây thiệt hại cho người khác và phải bồi thường.

Kết luận: Phương án 3 thể hiện rõ nhất tổn thất của một rủi ro trách nhiệm.

Câu 37: Xác định phí kinh doanh bảo hiểm phải trên nguyên tắc:

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Việc xác định phí kinh doanh bảo hiểm là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự cân bằng giữa nhiều yếu tố để đảm bảo tính bền vững tài chính của doanh nghiệp bảo hiểm và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Các nguyên tắc cơ bản bao gồm:

1. Bù đắp đủ chi phí bỏ ra và có lãi: Đây là nguyên tắc cốt lõi của mọi hoạt động kinh doanh, trong đó có kinh doanh bảo hiểm. Phí bảo hiểm phải được tính toán để đảm bảo bù đắp toàn bộ các khoản chi phí mà doanh nghiệp bảo hiểm phải gánh chịu, bao gồm:
* Chi phí bồi thường/trả tiền bảo hiểm: Là khoản chi lớn nhất, dùng để chi trả cho các sự kiện bảo hiểm xảy ra theo cam kết trong hợp đồng.
* Chi phí hoạt động và quản lý: Gồm chi phí nhân sự, chi phí thuê văn phòng, chi phí công nghệ, chi phí marketing, hoa hồng môi giới, chi phí giám định, thẩm định rủi ro, v.v.
* Chi phí dự phòng: Các khoản trích lập dự phòng kỹ thuật để đối phó với những rủi ro lớn, bất ngờ hoặc biến động bất lợi của tỷ lệ tổn thất.
* Lợi nhuận: Ngoài việc bù đắp chi phí, phí bảo hiểm còn phải bao gồm một khoản lợi nhuận hợp lý. Lợi nhuận này là động lực để doanh nghiệp duy trì hoạt động, tái đầu tư, phát triển sản phẩm mới và nâng cao năng lực tài chính, đảm bảo khả năng thanh toán cho khách hàng trong dài hạn.

2. Đáp ứng khả năng cạnh tranh trên thị trường: Thị trường bảo hiểm là một thị trường cạnh tranh. Khách hàng có nhiều lựa chọn từ các công ty bảo hiểm khác nhau. Do đó, mức phí bảo hiểm không chỉ phải đảm bảo bù đắp chi phí và có lãi mà còn phải đủ hấp dẫn, cạnh tranh so với các sản phẩm tương tự của đối thủ. Nếu phí quá cao, khách hàng sẽ tìm đến các lựa chọn khác; nếu phí quá thấp so với giá trị rủi ro, doanh nghiệp sẽ không đảm bảo khả năng thanh toán và có thể thua lỗ. Nguyên tắc này đòi hỏi doanh nghiệp phải tối ưu hóa chi phí hoạt động, nâng cao chất lượng dịch vụ và đổi mới sản phẩm để có thể đưa ra mức phí hợp lý và cạnh tranh.

Như vậy, cả hai nguyên tắc trên đều có vai trò quan trọng và bổ sung cho nhau. Một doanh nghiệp bảo hiểm không thể tồn tại lâu dài nếu chỉ đảm bảo lợi nhuận mà không cạnh tranh được trên thị trường, hoặc ngược lại, cạnh tranh tốt nhưng không có đủ lợi nhuận để phát triển và chi trả. Do đó, việc xác định phí bảo hiểm phải là sự cân bằng hài hòa giữa hai yếu tố này. Phương án "a và b đúng" là lựa chọn chính xác nhất.

Câu 38: Trách nhiệm cung cấp thông tin:

Lời giải: