Tổ chức nào không phải là tổ chức chính trị – xã hội?

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về bản chất giai cấp và vai trò của Công đoàn Việt Nam theo quy định của pháp luật và Điều lệ Công đoàn. Công đoàn Việt Nam được xác định là tổ chức chính trị - xã hội, là một bộ phận của hệ thống chính trị nước ta, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Theo Điều lệ Công đoàn Việt Nam, "Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân, của người lao động và nhân dân lao động Việt Nam". Tuy nhiên, trong các phương án đưa ra, phương án "Người lao động" bao hàm rộng nhất và chính xác nhất vai trò của Công đoàn Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, bởi lẽ Công đoàn không chỉ đại diện cho giai cấp công nhân mà còn cho tất cả người lao động, bất kể họ thuộc thành phần kinh tế nào hay làm nghề gì. Phương án "Giai cấp công nhân" là chưa đầy đủ. Phương án "Giai cấp công nhân và giai cấp nông dân" cũng chưa phản ánh hết đối tượng. Phương án "Giai cấp công nhân và người lao động" là thừa, vì giai cấp công nhân đã là một bộ phận của người lao động. Do đó, đáp án "Người lao động" là đáp án bao quát và phù hợp nhất với thực tiễn hoạt động của Công đoàn Việt Nam hiện nay.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về lịch sử nhà nước và pháp luật, cụ thể là sự ra đời của các chế định pháp lý quan trọng như "Quyền tự do" và "Tự do hợp đồng". Chế định "Quyền tự do chiếu của công dân" và nguyên tắc "Tự do hợp đồng" là những thành tựu pháp lý quan trọng, đánh dấu sự thay đổi căn bản trong quan hệ xã hội và kinh tế, chuyển từ các hình thức ràng buộc mang tính chất đẳng cấp, phong kiến sang các quan hệ dựa trên sự thỏa thuận bình đẳng giữa các chủ thể. Nhà nước tư sản ra đời trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ phong kiến chuyên chế, mang theo những tư tưởng khai sáng về quyền con người và quyền tự do cá nhân. Hiến pháp và pháp luật của các nhà nước tư sản thời kỳ đầu đã ghi nhận và bảo vệ những quyền này, trong đó có quyền tự do hợp đồng, cho phép các cá nhân tham gia vào các giao dịch kinh tế một cách tự nguyện dựa trên sự bình đẳng. Các nhà nước chủ nô chủ yếu dựa trên chế độ nô lệ, không công nhận quyền tự do cho đa số dân cư. Nhà nước phong kiến duy trì hệ thống đẳng cấp và các ràng buộc pháp lý dựa trên địa vị xã hội. Nhà nước xã hội chủ nghĩa ra đời sau và có những đặc trưng riêng, dù cũng đề cao quyền con người nhưng bối cảnh lịch sử và cơ sở lý luận có sự khác biệt so với giai đoạn hình thành các quyền tự do cơ bản trong nhà nước tư sản.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về lịch sử lập hiến Việt Nam, cụ thể là nội dung của các bản Hiến pháp về mối quan hệ giữa nghĩa vụ và quyền của công dân. Hiến pháp năm 1946, bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, được xây dựng trong bối cảnh đất nước vừa giành độc lập, đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Do đó, Hiến pháp này nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của công dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đặt nghĩa vụ công dân lên trước quyền công dân để huy động sức mạnh toàn dân. Các Hiến pháp sau đó (1959, 1980, 1992) cũng quy định về nghĩa vụ và quyền công dân nhưng có sự điều chỉnh về quan hệ này, không còn đặt nặng nghĩa vụ lên trước quyền như Hiến pháp 1946.

Câu hỏi kiểm tra nhận thức của học sinh về mối quan hệ giữa quyền và nghĩa vụ của công dân trong một xã hội. Quyền là những đòi hỏi chính đáng của công dân, được nhà nước bảo đảm thực hiện. Nghĩa vụ là những yêu cầu, bắt buộc mà công dân phải thực hiện đối với nhà nước và xã hội. Mối quan hệ này mang tính biện chứng, gắn bó chặt chẽ. Phương án 1: "Quyền và nghĩa vụ là hai mặt của quyền làm chủ của công dân" diễn tả đúng bản chất của mối quan hệ, thể hiện sự thống nhất giữa vai trò chủ thể (làm chủ) và trách nhiệm đi kèm. Phương án 2: "Công dân muốn được hưởng quyền thì phải gánh vác nghĩa vụ tương ứng" nhấn mạnh tính điều kiện của việc hưởng quyền. Phương án 3: "Thực hiện nghĩa vụ là đảm bảo cho quyền được thực hiện" cho thấy vai trò hỗ trợ, tạo điều kiện của nghĩa vụ đối với việc thực hiện quyền. Do cả ba phương án 1, 2, 3 đều diễn tả đúng các khía cạnh khác nhau của mối quan hệ biện chứng giữa quyền và nghĩa vụ, nên phương án 4 "Các đáp án còn lại đều đúng" là đáp án chính xác nhất.

Câu hỏi kiểm tra sự hiểu biết về mối quan hệ giữa quyền con người và quyền công dân. Quyền con người là những quyền tự nhiên, vốn có của con người, không phụ thuộc vào quốc tịch hay tư cách pháp lý. Quyền công dân là những quyền mà nhà nước công nhận và bảo đảm cho công dân của mình, thường là sự cụ thể hóa quyền con người trong khuôn khổ pháp luật của một quốc gia. Do đó, quyền công dân phải dựa trên và phù hợp với các nguyên tắc của quyền con người.

- Phương án 1: "Quyền công dân thường là quyền con người làm cơ sở." là đúng. Quyền công dân được xây dựng dựa trên nền tảng quyền con người, là sự thể hiện và áp dụng các quyền con người trong mối quan hệ giữa nhà nước và công dân.
- Phương án 2: "Quyền công dân phải phù hợp với quyền con người." cũng rất đúng, nhấn mạnh tính tương thích và không mâu thuẫn giữa hai loại quyền.
- Phương án 3: "Quyền con người và quyền công dân xuất hiện đồng thời." là sai. Quyền con người mang tính phổ quát và có trước quyền công dân. Quyền công dân ra đời cùng với sự hình thành nhà nước và pháp luật.
- Phương án 4: "Quyền con người và quyền công dân đều do nhà nước quy định." là sai. Quyền con người là quyền tự nhiên, không do nhà nước tạo ra mà nhà nước có trách nhiệm công nhận và bảo vệ. Quyền công dân do nhà nước quy định và bảo đảm.

Trong hai phương án 1 và 2, phương án 2 "Quyền công dân phải phù hợp với quyền con người" diễn đạt mối quan hệ một cách chặt chẽ và bao quát hơn, vì sự phù hợp là yêu cầu bắt buộc, trong khi quyền con người là cơ sở nhưng không phải lúc nào cũng là cơ sở trực tiếp, mà thường được nhà nước diễn giải và cụ thể hóa thành quyền công dân.