Chế định “Quyền tự do chiếu của công dân” và nguyên tắc “Tự do hợp đồng” lần đầu tiên được kiểu nhà nước nào tuyên bố và ghi nhận trong hiến pháp và pháp luật?

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về lịch sử lập hiến Việt Nam, cụ thể là nội dung của các bản Hiến pháp về mối quan hệ giữa nghĩa vụ và quyền của công dân. Hiến pháp năm 1946, bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, được xây dựng trong bối cảnh đất nước vừa giành độc lập, đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Do đó, Hiến pháp này nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của công dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đặt nghĩa vụ công dân lên trước quyền công dân để huy động sức mạnh toàn dân. Các Hiến pháp sau đó (1959, 1980, 1992) cũng quy định về nghĩa vụ và quyền công dân nhưng có sự điều chỉnh về quan hệ này, không còn đặt nặng nghĩa vụ lên trước quyền như Hiến pháp 1946.

Câu hỏi kiểm tra nhận thức của học sinh về mối quan hệ giữa quyền và nghĩa vụ của công dân trong một xã hội. Quyền là những đòi hỏi chính đáng của công dân, được nhà nước bảo đảm thực hiện. Nghĩa vụ là những yêu cầu, bắt buộc mà công dân phải thực hiện đối với nhà nước và xã hội. Mối quan hệ này mang tính biện chứng, gắn bó chặt chẽ. Phương án 1: "Quyền và nghĩa vụ là hai mặt của quyền làm chủ của công dân" diễn tả đúng bản chất của mối quan hệ, thể hiện sự thống nhất giữa vai trò chủ thể (làm chủ) và trách nhiệm đi kèm. Phương án 2: "Công dân muốn được hưởng quyền thì phải gánh vác nghĩa vụ tương ứng" nhấn mạnh tính điều kiện của việc hưởng quyền. Phương án 3: "Thực hiện nghĩa vụ là đảm bảo cho quyền được thực hiện" cho thấy vai trò hỗ trợ, tạo điều kiện của nghĩa vụ đối với việc thực hiện quyền. Do cả ba phương án 1, 2, 3 đều diễn tả đúng các khía cạnh khác nhau của mối quan hệ biện chứng giữa quyền và nghĩa vụ, nên phương án 4 "Các đáp án còn lại đều đúng" là đáp án chính xác nhất.

Câu hỏi kiểm tra sự hiểu biết về mối quan hệ giữa quyền con người và quyền công dân. Quyền con người là những quyền tự nhiên, vốn có của con người, không phụ thuộc vào quốc tịch hay tư cách pháp lý. Quyền công dân là những quyền mà nhà nước công nhận và bảo đảm cho công dân của mình, thường là sự cụ thể hóa quyền con người trong khuôn khổ pháp luật của một quốc gia. Do đó, quyền công dân phải dựa trên và phù hợp với các nguyên tắc của quyền con người.

- Phương án 1: "Quyền công dân thường là quyền con người làm cơ sở." là đúng. Quyền công dân được xây dựng dựa trên nền tảng quyền con người, là sự thể hiện và áp dụng các quyền con người trong mối quan hệ giữa nhà nước và công dân.
- Phương án 2: "Quyền công dân phải phù hợp với quyền con người." cũng rất đúng, nhấn mạnh tính tương thích và không mâu thuẫn giữa hai loại quyền.
- Phương án 3: "Quyền con người và quyền công dân xuất hiện đồng thời." là sai. Quyền con người mang tính phổ quát và có trước quyền công dân. Quyền công dân ra đời cùng với sự hình thành nhà nước và pháp luật.
- Phương án 4: "Quyền con người và quyền công dân đều do nhà nước quy định." là sai. Quyền con người là quyền tự nhiên, không do nhà nước tạo ra mà nhà nước có trách nhiệm công nhận và bảo vệ. Quyền công dân do nhà nước quy định và bảo đảm.

Trong hai phương án 1 và 2, phương án 2 "Quyền công dân phải phù hợp với quyền con người" diễn đạt mối quan hệ một cách chặt chẽ và bao quát hơn, vì sự phù hợp là yêu cầu bắt buộc, trong khi quyền con người là cơ sở nhưng không phải lúc nào cũng là cơ sở trực tiếp, mà thường được nhà nước diễn giải và cụ thể hóa thành quyền công dân.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về nguồn gốc và bản chất của quyền con người và quyền công dân. Quyền con người là những quyền tự nhiên, vốn có của mỗi con người, không phụ thuộc vào việc nhà nước có thừa nhận hay không. Chúng xuất phát từ phẩm giá vốn có của con người. Ngược lại, quyền công dân là những quyền mà nhà nước dành cho công dân của mình, được pháp luật của nhà nước đó quy định và bảo vệ. Do đó, khẳng định đúng là quyền con người xuất phát từ tự nhiên, còn quyền công dân do nhà nước quy định.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về lịch sử lập hiến của Việt Nam, cụ thể là thời điểm đầu tiên chế định quyền con người được ghi nhận trong các bản Hiến pháp. Chế định quyền con người, bao gồm các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, đã bắt đầu được thể hiện rõ nét và có hệ thống trong bản Hiến pháp năm 1959. Các bản Hiến pháp sau này (1980, 1992, 2013) tiếp tục phát triển và bổ sung các quy định về quyền con người, nhưng Hiến pháp năm 1959 là văn bản đánh dấu sự ghi nhận lần đầu tiên về mặt pháp lý. Do đó, đáp án là Hiến pháp năm 1959.