Nếu anh/ chị/ em của bạn bị vẹo cột sống, thì bạn cần khám sức khoẻ về vẹo cột sống không?

Vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị cong sang một bên, thường ở dạng hình chữ S hoặc chữ C. Một trong những dạng phổ biến nhất là vẹo cột sống vô căn ở tuổi vị thành niên (Adolescent Idiopathic Scoliosis - AIS), chiếm khoảng 80-85% các trường hợp vẹo cột sống. Mặc dù nguyên nhân chính xác của AIS chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng có yếu tố di truyền mạnh mẽ. Nếu có thành viên trong gia đình (cha mẹ, anh/chị/em ruột) bị vẹo cột sống, nguy cơ mắc bệnh ở các thành viên khác sẽ cao hơn đáng kể so với dân số chung. Việc tầm soát sớm là cực kỳ quan trọng vì vẹo cột sống thường không gây đau đớn ở giai đoạn đầu và khó nhận biết bằng mắt thường. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, độ cong có thể tiến triển nặng, gây biến dạng cơ thể, ảnh hưởng đến chức năng phổi, tim và có thể cần phẫu thuật phức tạp. Phân tích các phương án: * **Phương án 1: "Không cần khám sức khoẻ về vẹo cột sống."** Phương án này hoàn toàn sai. Với yếu tố tiền sử gia đình (anh/chị/em ruột bị vẹo cột sống), nguy cơ mắc bệnh tăng lên đáng kể, do đó việc tầm soát là rất cần thiết để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. * **Phương án 2: "Có, nên khám trước khi bắt đầu cấp tiểu học."** Giai đoạn trước cấp tiểu học (dưới 6 tuổi) thường không phải là thời điểm tối ưu nhất để tầm soát vẹo cột sống vô căn. Mặc dù có vẹo cột sống bẩm sinh hoặc vẹo cột sống sớm, nhưng đa số các trường hợp vẹo cột sống vô căn tiến triển nhanh nhất trong giai đoạn dậy thì và tăng trưởng nhanh. * **Phương án 3: "Có, nên khám khi bạn đang trong giai đoạn lớn nhanh, khoảng từ 10 đến 15 tuổi."** Đây là thời điểm lý tưởng và quan trọng nhất để tầm soát vẹo cột sống, đặc biệt là vẹo cột sống vô căn ở tuổi vị thành niên. Giai đoạn 10-15 tuổi trùng với thời kỳ tăng trưởng vượt bậc của cơ thể (dậy thì), khi cột sống phát triển nhanh chóng và độ cong của vẹo cột sống có thể tiến triển nhanh nhất. Phát hiện sớm trong giai đoạn này cho phép áp dụng các biện pháp can thiệp không phẫu thuật như đeo nẹp để kiểm soát sự tiến triển của bệnh, tránh những biến chứng nghiêm trọng hơn. * **Phương án 4: "Có, nên khám sau khi bạn trưởng thành."** Khi đã trưởng thành, cột sống gần như ngừng phát triển. Nếu vẹo cột sống đã hình thành mà không được phát hiện và điều trị sớm, đến tuổi trưởng thành thì việc can thiệp bằng các phương pháp không phẫu thuật sẽ kém hiệu quả hoặc không còn tác dụng. Việc khám sau khi trưởng thành chủ yếu để đánh giá biến chứng hoặc vẹo cột sống khởi phát muộn ở người lớn, không phải là thời điểm tầm soát hiệu quả để phòng ngừa. **Kết luận:** Với tiền sử gia đình có người bị vẹo cột sống, việc tầm soát là cần thiết, và thời điểm tối ưu nhất là trong giai đoạn tăng trưởng nhanh của cơ thể, tức là khoảng 10 đến 15 tuổi.