Cho các phát biểu sau đây, có bao nhiêu phát biểu nói đúng về ưu thế lai?
(1) Trong việc tạo ưu thế lai người ta không sử dụng phương pháp lai thuận nghịch vì để tiến hành lai thuận nghịch cần rất nhiều thời gian và trang thiết bị hiện đại.
(2) Ưu thế lai biểu hiện con lai có năng suất cao, phẩm chất tốt.
(3) Con lai có ưu thế lai cao được sử dụng làm giống.
(4) Sinh trưởng nhanh, phát triển tốt, sức sống cao.
(5) Để tạo ra ưu thế lai, người ta thường sử dụng phép lai khác dòng.
Hãy suy nghĩ và trả lời câu hỏi trước khi xem đáp án
Lời giải:
Báo sai- Ưu thế lai là hiện tượng con lai có năng suất cao, phẩm chất tốt, khả năng chống chịu tốt, khả năng sinh trưởng và phát triển vượt trội so với các dạng bố mẹ.
- Ưu thế lai thường được biểu hiện cao nhất ở F1 rồi sau đó giảm dần ở các thế hệ sau do mức độ dị hợp giảm dần.
Xét các phát biểu của đề bài:
Phát biểu 1: Trong việc tạo ưu thế lai người ta không sử dụng phương pháp lai thuận nghịch vì để tiến hành lai thuận nghịch cần rất nhiều thời gian và trang thiết bị hiện đại. Phát biểu này sai vì ưu thế lai còn phụ thuộc cả vào tế bào chất, do đó người ta phải sử dụng phép lai thuận nghịch để xác định được vai trò của các cá thể, cá thể nào nên sử dụng làm bố, cá thể nào nên sử dụng làm mẹ.
Phát biểu 2: Ưu thế lai biểu hiện con lai có năng suất cao, phẩm chất tốt. Phát biểu này đúng. Đây là biểu hiện của ưu thế lai.
Phát biểu 3: Con lai có ưu thế lai cao được sử dụng làm giống. Phát biểu này sai vì nếu sử dụng con lai có ưu thế lai làm giống thì thế hệ sau sẽ có sự phân tính, thể dị hợp giảm dần, thể đồng hợp tăng trong đó đồng hợp lặn có hại được biểu hiện → ưu thế lai giảm rất nhanh.
Phát biểu 4: Sinh trưởng nhanh, phát triển tốt, sức sống cao. Phát biểu này đúng. Đây là đặc điểm của ưu thế lai.
Phát biểu 5: Để tạo ra ưu thế lai, người ta thường sử dụng phép lai khác dòng. Phát biểu này đúng. Lai khác dòng gồm các bước sau:
+ Bước 1: Tạo dòng thuần chủng khác nhau (bằng cách cho tự thụ phấn bắt buộc qua 5 - 7 thế hệ). Ví dụ: tạo dòng thuần A, B, C, D...
+ Bước 2: Lai các dòng thuần chủng với nhau (A x B → E, C x D → F) để tìm tổ hợp lai có ưu thế lai cao.
Không phải phép lai khác dòng nào cũng tạo ưu thế lai, do đó:
+ Tiến hành lai thuận, lai nghịch để tìm tổ hợp cho ưu thế lai, do ưu thế lai còn phụ thuộc vào đặc tính của tế bào chất.
+ Tiến hành lai khác dòng kép: trong một số trường hợp, con lai khác dòng không có ưu thế lai nhưng nếu đem con lai này lai với dòng thứ ba thì đời con lại có ưu thế lai. Ví dujL dòng A x dòng B → E (không có ưu thế lai) nhưng dòng E x dòng C → dòng G (có ưu thế lai).
