Luật quy định không được ký kết hợp đồng bảo hiểm trong trường hợp:
A. Tồn tại một đối tượng bảo hiểm có thực
B. Trả tiền trên biến cố tử vong của người mắc bệnh tâm thần hoặc người dưới 18 tuổi (trừ trường hợp được bố mẹ chúng cho phép)
C. Có quyền lợi bảo hiểm hình thành trong quan hệ giữa người tham gia và đối tượng bảo hiểm
D. Có mối liên hệ gia đình giữa người tham gia bảo hiểm và người hưởng quyền lợi bảo hiểm
Trả lời:
Đáp án đúng: B
Để xác định trường hợp nào luật quy định không được ký kết hợp đồng bảo hiểm, chúng ta cần phân tích các điều kiện pháp lý liên quan đến đối tượng bảo hiểm và quyền lợi bảo hiểm:
* **Phương án 1: Tồn tại một đối tượng bảo hiểm có thực.**
Đây là một điều kiện tiên quyết và bắt buộc để hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực. Nếu không có đối tượng bảo hiểm có thực (ví dụ: một tài sản không tồn tại, một người đã chết), hợp đồng bảo hiểm sẽ vô hiệu ngay từ đầu do thiếu đối tượng. Do đó, việc tồn tại đối tượng bảo hiểm có thực không phải là lý do để không ký kết, mà ngược lại, là điều kiện để được ký kết.
* **Phương án 3: Có quyền lợi bảo hiểm hình thành trong quan hệ giữa người tham gia và đối tượng bảo hiểm.**
Quyền lợi có thể được bảo hiểm (Insurable interest) là một nguyên tắc cơ bản trong bảo hiểm. Người tham gia bảo hiểm phải có quyền lợi bảo hiểm đối với đối tượng được bảo hiểm (ví dụ: chủ sở hữu tài sản, người có quan hệ huyết thống, nuôi dưỡng, hôn nhân với người được bảo hiểm, hoặc người có quyền lợi kinh tế). Việc có quyền lợi bảo hiểm là điều kiện để hợp đồng được ký kết và có giá trị pháp lý, chứ không phải là lý do để không ký kết.
* **Phương án 4: Có mối liên hệ gia đình giữa người tham gia bảo hiểm và người hưởng quyền lợi bảo hiểm.**
Mối liên hệ gia đình (như vợ/chồng, cha/mẹ, con cái) thường là cơ sở vững chắc để xác lập quyền lợi có thể được bảo hiểm trong bảo hiểm nhân thọ hoặc bảo hiểm sức khỏe. Do đó, đây là yếu tố hỗ trợ cho việc ký kết hợp đồng bảo hiểm hợp lệ, chứ không phải là lý do để cấm ký kết.
* **Phương án 2: Trả tiền trên biến cố tử vong của người mắc bệnh tâm thần hoặc người dưới 18 tuổi (trừ trường hợp được bố mẹ chúng cho phép).**
Đây là trường hợp mà luật pháp thường có những quy định chặt chẽ hoặc cấm đoán nhất định để bảo vệ những đối tượng yếu thế. Theo khoản 2 Điều 34 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 của Việt Nam, không được giao kết hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, hợp đồng bảo hiểm sức khỏe đối với trường hợp bảo hiểm cho người khác, trừ trường hợp được người đó đồng ý bằng văn bản. Đặc biệt, đối với người được bảo hiểm là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của Bộ luật Dân sự, phải được người đại diện theo pháp luật (ví dụ: bố mẹ) đồng ý bằng văn bản. Do đó, nếu không có sự đồng ý hợp lệ từ người đại diện theo pháp luật (trong trường hợp người mắc bệnh tâm thần mất năng lực hành vi) hoặc từ bố mẹ (đối với người dưới 18 tuổi, khi không phải bố mẹ là người tham gia bảo hiểm cho con), việc ký kết hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trên những đối tượng này sẽ bị cấm hoặc vô hiệu. Câu trả lời này đã bao hàm ý nghĩa của sự cấm đoán khi thiếu vắng sự đồng ý hợp lệ, đặc biệt là với đối tượng chưa thành niên hoặc người yếu thế trong việc tự quyết định.
**Kết luận:** Phương án 2 nêu ra một trường hợp mà hợp đồng bảo hiểm có thể bị cấm ký kết do vấn đề về năng lực hành vi và sự đồng ý hợp lệ của đối tượng được bảo hiểm hoặc người đại diện của họ.





