Bên mua bảo hiểm có thể được giảm phí bảo hiểm khi mua bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe trong trường hợp:

Trong lĩnh vực bảo hiểm, có hai nguyên tắc cơ bản liên quan đến việc chi trả bồi thường hoặc quyền lợi: nguyên tắc bồi thường (indemnity principle) và nguyên tắc khoán (lump-sum principle).

* Nguyên tắc bồi thường áp dụng chủ yếu cho các loại hình bảo hiểm tài sản, bảo hiểm thiệt hại. Theo nguyên tắc này, số tiền chi trả của doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) sẽ không vượt quá tổn thất thực tế mà người được bảo hiểm phải gánh chịu, và cũng không vượt quá số tiền bảo hiểm đã thỏa thuận. Mục đích là đưa người được bảo hiểm về vị trí tài chính trước khi xảy ra tổn thất, không để trục lợi.
* Nguyên tắc khoán (hoặc nguyên tắc bảo hiểm định phí/bảo hiểm trả tiền định kỳ) áp dụng cho các loại hình bảo hiểm mà việc xác định tổn thất thực tế bằng tiền là khó hoặc không thể, ví dụ như bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm tai nạn con người, bảo hiểm sức khỏe. Theo nguyên tắc này, khi sự kiện bảo hiểm xảy ra, DNBH sẽ chi trả một số tiền đã được xác định trước, được thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng bảo hiểm, độc lập với giá trị tổn thất thực tế (vì tổn thất này thường là phi tài chính hoặc khó định lượng).

Bây giờ chúng ta sẽ phân tích các phương án:
* Phương án 1: "Không vượt quá GTTT của đối tượng được BH" (GTTT có thể hiểu là Giá trị thực tế hoặc Giá trị thực).
* Đây là đặc điểm của nguyên tắc bồi thường, không phải nguyên tắc khoán. Trong bảo hiểm khoán, số tiền chi trả không nhất thiết bị giới hạn bởi giá trị thực tế của đối tượng bảo hiểm (ví dụ: một mạng sống không có giá trị thực tế bằng tiền để so sánh).
* Phương án 2: "Không vượt quá số tiền BH mà 2 bên thoả thuận lúc giao kết HĐ".
* Đây là định nghĩa chính xác của nguyên tắc khoán. Khi áp dụng nguyên tắc này, DNBH cam kết chi trả một số tiền cố định đã được thỏa thuận trong hợp đồng khi sự kiện bảo hiểm xảy ra, bất kể giá trị tổn thất thực tế có thể lớn hơn hay nhỏ hơn số tiền đó (hoặc không thể định lượng được).
* Phương án 3: "Không vượt quá GTTT thực tế của đối tượng được BH".
* Tương tự như phương án 1, đây là đặc trưng của nguyên tắc bồi thường, nhằm tránh trục lợi bảo hiểm.
* Phương án 4: "Không vượt quá GTTT thực tế của đối tượng đc BH và trong phạm vi số tiền".
* Phương án này kết hợp cả hai yếu tố: giới hạn bởi giá trị thực tế và giới hạn bởi số tiền bảo hiểm. Đây là đặc điểm của nguyên tắc bồi thường, nơi số tiền chi trả không chỉ bị giới hạn bởi số tiền bảo hiểm tối đa mà còn không được vượt quá tổn thất thực tế.

Như vậy, phương án đúng nhất và phản ánh chính xác nguyên tắc khoán là phương án 2.

Trong lĩnh vực bảo hiểm, có hai nguyên tắc cơ bản chi phối việc chi trả quyền lợi: nguyên tắc bồi thường và nguyên tắc khoán.

* Nguyên tắc bồi thường (Indemnification Principle): Nguyên tắc này được áp dụng chủ yếu trong bảo hiểm tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự. Mục đích của nguyên tắc bồi thường là đưa người được bảo hiểm về vị trí tài chính ban đầu trước khi xảy ra tổn thất, tức là "không hơn không kém". Giá trị bồi thường không được vượt quá giá trị thiệt hại thực tế và cũng không được vượt quá số tiền bảo hiểm. Nguyên tắc này ngăn chặn việc người được bảo hiểm trục lợi từ sự kiện bảo hiểm.

* Nguyên tắc khoán (Fixed Payment Principle / Stated Value Principle): Ngược lại, nguyên tắc khoán được áp dụng chủ yếu trong bảo hiểm con người, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ. Theo nguyên tắc này, khi sự kiện bảo hiểm xảy ra (ví dụ: người được bảo hiểm tử vong, mắc bệnh hiểm nghèo, đạt đến độ tuổi nhất định), công ty bảo hiểm sẽ chi trả một số tiền đã được thỏa thuận trước trong hợp đồng, gọi là số tiền bảo hiểm. Khoản tiền này được chi trả không phụ thuộc vào mức độ thiệt hại tài chính thực tế mà người thụ hưởng phải gánh chịu, bởi lẽ giá trị của một con người là vô giá và khó có thể định lượng bằng tiền một cách chính xác theo nguyên tắc bồi thường. Mục đích của bảo hiểm nhân thọ là tạo ra một nguồn tài chính dự phòng cho người thụ hưởng khi người được bảo hiểm không may gặp rủi ro.

Phân tích các phương án:
* Phương án 1: Nguyên tắc bình quân của hai nguyên tắc bồi thường và nguyên tắc khoán - Đây là một khái niệm không tồn tại trong lý thuyết bảo hiểm.
* Phương án 2: Nguyên tắc bồi thường - Nguyên tắc này không áp dụng cho bảo hiểm nhân thọ vì giá trị con người không thể bồi thường theo thiệt hại tài chính.
* Phương án 3: Nguyên tắc bồi thường và nguyên tắc khoán - Phương án này không chính xác vì bảo hiểm nhân thọ chỉ áp dụng nguyên tắc khoán.
* Phương án 4: Nguyên tắc khoán - Đây là nguyên tắc chính xác áp dụng cho bảo hiểm nhân thọ, nơi số tiền bảo hiểm được chi trả cố định theo thỏa thuận, không phụ thuộc vào thiệt hại thực tế.

Do đó, khi chi trả tiền bảo hiểm nhân thọ, nguyên tắc được áp dụng là nguyên tắc khoán.

Thuật ngữ "GTBH" là viết tắt của "Giá trị bảo hiểm" hoặc đôi khi được hiểu là "Số tiền bảo hiểm". Đây là một khái niệm cốt lõi trong ngành bảo hiểm, chỉ số tiền tối đa mà công ty bảo hiểm sẽ chi trả cho người được bảo hiểm trong trường hợp xảy ra sự kiện bảo hiểm thuộc phạm vi bảo hiểm. Nó xác định giới hạn trách nhiệm của bên bảo hiểm.

Chúng ta hãy phân tích từng loại nghiệp vụ bảo hiểm:

1. Bảo hiểm tài sản: Trong bảo hiểm tài sản (như bảo hiểm nhà cửa, xe cộ, máy móc), "Giá trị bảo hiểm" (GTBH) là một yếu tố cực kỳ quan trọng. Nó thường được xác định dựa trên giá trị thực của tài sản (giá trị thay thế hoặc giá trị thị trường) tại thời điểm giao kết hợp đồng, hoặc là mức giới hạn trách nhiệm tối đa mà bên bảo hiểm đồng ý chi trả khi xảy ra tổn thất. Do đó, thuật ngữ GTBH được sử dụng rất phổ biến trong nghiệp vụ này.

2. Bảo hiểm con người: Bao gồm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm tai nạn. Trong bảo hiểm nhân thọ, khái niệm tương đương là "Số tiền bảo hiểm" (STBH) – số tiền mà người thụ hưởng sẽ nhận được khi người được bảo hiểm tử vong hoặc khi hợp đồng đáo hạn. Trong bảo hiểm sức khỏe và tai nạn, có "Giới hạn trách nhiệm" hoặc "Hạn mức chi trả" cho từng quyền lợi, có chức năng tương tự như GTBH. Vì vậy, các khái niệm này là rất phổ biến và bản chất là GTBH.

3. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự: Trong loại bảo hiểm này, "Giá trị bảo hiểm" hoặc phổ biến hơn là "Mức trách nhiệm bảo hiểm" là số tiền tối đa mà công ty bảo hiểm sẽ bồi thường cho bên thứ ba do những tổn thất mà người được bảo hiểm gây ra. Ví dụ, bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc của chủ xe cơ giới có các mức trách nhiệm cụ thể cho thiệt hại về người và tài sản. Thuật ngữ này cũng được sử dụng rộng rãi.

4. Bảo hiểm xã hội: Bảo hiểm xã hội là một hệ thống các chế độ và chính sách của nhà nước nhằm đảm bảo thu nhập và đời sống cho người lao động và gia đình khi họ gặp rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất. Các khoản chi trả trong bảo hiểm xã hội (như lương hưu, trợ cấp ốm đau, thai sản) được tính toán dựa trên mức đóng góp, thời gian đóng góp và các quy định của pháp luật, không phải dựa trên một "Giá trị bảo hiểm" cố định cho một "đối tượng bảo hiểm" cụ thể theo cách hiểu của bảo hiểm thương mại. Do đó, thuật ngữ "GTBH" theo ý nghĩa của bảo hiểm thương mại hầu như không được sử dụng trong nghiệp vụ bảo hiểm xã hội.

Kết luận: Thuật ngữ "GTBH" thường không được sử dụng trong nghiệp vụ Bảo hiểm xã hội.

Khi gặp trường hợp bảo hiểm trên giá trị (sum insured lớn hơn giá trị thực tế của đối tượng bảo hiểm), nhà bảo hiểm sẽ xử lý theo quy định của pháp luật, cụ thể là Luật Kinh doanh bảo hiểm. Việc xử lý sẽ khác nhau tùy thuộc vào việc có yếu tố trục lợi bảo hiểm hay không.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: Trả lại phần phí của thời gian còn lại và cắt hợp đồng bảo hiểm hoặc thỏa thuận lại hợp đồng với người tham gia bảo hiểm, nếu việc đó không phải là trục lợi trong bảo hiểm.
* Phần thứ nhất "Trả lại phần phí của thời gian còn lại và cắt hợp đồng bảo hiểm": Việc cắt hợp đồng bảo hiểm thường xảy ra trong trường hợp có trục lợi hoặc vi phạm nghiêm trọng khác, và việc hoàn phí trong trường hợp trục lợi là không phù hợp (nhà bảo hiểm có quyền giữ phí). Nếu không phải trục lợi, việc cắt hợp đồng không phải là hành động đầu tiên mà thường là sau khi không thỏa thuận được.
* Phần thứ hai "thỏa thuận lại hợp đồng với người tham gia bảo hiểm, nếu việc đó không phải là trục lợi trong bảo hiểm": Phần này là đúng. Nếu không có trục lợi, nhà bảo hiểm sẽ điều chỉnh số tiền bảo hiểm xuống đúng giá trị thực và hoàn trả phần phí dư thừa. Đây chính là bản chất của việc thỏa thuận lại hợp đồng.
* Tuy nhiên, cách diễn đạt của phương án 1 hơi lộn xộn và phần đầu tiên có thể gây hiểu lầm trong một số trường hợp, đặc biệt về việc hoàn phí khi cắt hợp đồng do trục lợi.

* Phương án 2: Cắt ngay hợp đồng bảo hiểm.
* Đây là phương án quá cứng nhắc và không phản ánh đúng quy định pháp luật. Việc cắt ngay hợp đồng bảo hiểm chỉ xảy ra trong những trường hợp đặc biệt, ví dụ như có dấu hiệu trục lợi rõ ràng và nghiêm trọng, hoặc không đạt được thỏa thuận về việc điều chỉnh hợp đồng. Đối với trường hợp không có trục lợi, việc cắt hợp đồng không phải là giải pháp đầu tiên.

* Phương án 3: Thỏa thuận lại HĐBH nếu đó là khách truyền thống.
* Phương án này đưa ra một tiêu chí không liên quan đến quy định pháp luật về bảo hiểm trên giá trị. Việc nhà bảo hiểm xử lý theo Luật Kinh doanh bảo hiểm chứ không dựa trên việc khách hàng là "truyền thống" hay không.

* Phương án 4: Thỏa thuận lại hợp đồng với người tham gia bảo hiểm, nếu việc đó không phải là trục lợi trong bảo hiểm.
* Đây là phương án chính xác nhất và phù hợp với quy định tại Khoản 1, Điều 43 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022. Cụ thể, nếu số tiền bảo hiểm cao hơn giá trị thị trường của đối tượng bảo hiểm tại thời điểm giao kết hợp đồng và không có yếu tố trục lợi, nhà bảo hiểm sẽ chỉ bồi thường thiệt hại không vượt quá giá trị thị trường và phải hoàn trả phần phí bảo hiểm vượt quá tương ứng. Việc này chính là bản chất của việc "thỏa thuận lại hợp đồng" để điều chỉnh số tiền bảo hiểm về đúng giá trị thực và điều chỉnh phí tương ứng.
* Trong trường hợp có yếu tố trục lợi bảo hiểm (theo Khoản 2, Điều 43 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022), nhà bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng và thu phí bảo hiểm đến thời điểm đình chỉ, mà không phải hoàn trả phí.

Kết luận: Phương án 4 mô tả chính xác cách nhà bảo hiểm xử lý đối với trường hợp bảo hiểm trên giá trị khi không có yếu tố trục lợi, đây là kịch bản phổ biến và được ưu tiên xử lý bằng cách điều chỉnh hợp đồng.

Đáp án đúng: 4

Câu hỏi đề cập đến quyền lợi của chủ hàng khi xảy ra tổn thất riêng (Particular Average) trong bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu, cụ thể là việc bồi thường các chi phí khắc phục như rỡ hàng, phân loại, đóng gói. Để hiểu rõ vấn đề này, chúng ta cần xem xét nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm và phân biệt các loại tổn thất.

1. Khái niệm Tổn thất riêng (Particular Average):
Trong bảo hiểm hàng hóa, tổn thất riêng là một tổn thất bộ phận hoặc hư hỏng của hàng hóa do một rủi ro được bảo hiểm gây ra, không phải là tổn thất chung (General Average) và không phải do lỗi của chủ hàng hoặc chủ tàu. Đây là loại tổn thất chỉ ảnh hưởng đến một phần hoặc một lô hàng cụ thể của người được bảo hiểm.

2. Nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm hàng hóa:
Nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm là bồi thường cho người được bảo hiểm những thiệt hại thực tế phát sinh do rủi ro được bảo hiểm gây ra, nhằm mục đích đưa họ trở lại tình trạng tài chính như trước khi xảy ra tổn thất, nhưng không vượt quá số tiền bảo hiểm. Ngoài tổn thất trực tiếp đối với hàng hóa, các chi phí hợp lý và cần thiết phát sinh để cứu vớt, bảo quản, giảm thiểu tổn thất, hoặc đánh giá tổn thất cũng thường được bồi thường.

3. Phân tích các phương án:
* Phương án 1: "Có, khi tổn thất được phạm vi bảo hiểm"
Đây là phương án chính xác. Khi tổn thất riêng xảy ra và được xác định là do một rủi ro nằm trong phạm vi bảo hiểm (ví dụ: chìm tàu, cháy, đâm va, mắc cạn, sóng đánh, hư hỏng do nước biển...), người bảo hiểm có trách nhiệm bồi thường. Không chỉ bồi thường giá trị hàng hóa bị tổn thất, mà còn bồi thường các chi phí hợp lý và cần thiết để khắc phục hậu quả, như chi phí rỡ hàng (nếu việc rỡ hàng là cần thiết để kiểm tra, xử lý hoặc cứu vớt hàng hóa), chi phí phân loại (để tách hàng hóa bị hỏng khỏi hàng hóa còn nguyên vẹn), và chi phí đóng gói lại (để bảo quản hoặc chuẩn bị cho việc vận chuyển tiếp theo). Các chi phí này được coi là một phần của tổn thất và nhằm giảm thiểu thiệt hại tổng thể.

* Phương án 2: "Chỉ được bồi thường những chi phí khắc phục khi đã phân bổ tổn thất với tổn thất chung"
Phương án này không đúng. Nó nhầm lẫn giữa tổn thất riêng và tổn thất chung. Tổn thất chung là một sự hy sinh hoặc chi phí tự nguyện và hợp lý được thực hiện để cứu vãn toàn bộ chuyến đi khỏi hiểm họa chung, và được phân bổ cho tất cả các bên có lợi ích (tàu, hàng hóa, cước phí) một cách tỷ lệ. Các chi phí khắc phục liên quan đến tổn thất riêng không yêu cầu phải phân bổ theo nguyên tắc tổn thất chung.

* Phương án 3: "Được bồi thường nhưng không kể thiệt hại do giảm giá giá trị thương mại"
Phương án này không hoàn toàn chính xác hoặc không đầy đủ. Câu hỏi tập trung vào "chi phí khắc phục" cụ thể như rỡ hàng, phân loại, đóng gói. Các chi phí này thường được bồi thường nếu hợp lý và cần thiết. Việc có bồi thường thiệt hại do giảm giá trị thương mại (mất giá thị trường) hay không là một khía cạnh khác, thường phức tạp hơn và phụ thuộc vào từng điều khoản hợp đồng bảo hiểm cụ thể và cách tính toán tổn thất. Tuy nhiên, việc không bồi thường giảm giá trị thương mại không có nghĩa là các chi phí khắc phục trực tiếp cũng không được bồi thường.

* Phương án 4: "Được bồi thường sau khi đã trừ tổn thất vì lý do chủ quan của chủ hàng và chủ tàu"
Phương án này sai. Nếu tổn thất xảy ra do lý do chủ quan, cố ý, hoặc lỗi nghiêm trọng của chủ hàng hoặc chủ tàu (ví dụ: tàu không đủ khả năng đi biển mà chủ tàu biết rõ, hoặc hành vi cố ý gây hại của chủ hàng), thì tổn thất đó thường sẽ nằm ngoài phạm vi bảo hiểm ngay từ đầu và sẽ không được bồi thường. Việc xác định bồi thường trước rồi mới trừ đi do lý do chủ quan là không phù hợp với nguyên tắc bảo hiểm.

Kết luận: Dựa trên các nguyên tắc của bảo hiểm hàng hóa quốc tế, khi tổn thất riêng xảy ra do rủi ro được bảo hiểm, chủ hàng có quyền được bồi thường các chi phí hợp lý và cần thiết để khắc phục, cứu vớt hoặc giảm thiểu tổn thất, bao gồm cả chi phí rỡ hàng, phân loại, và đóng gói. Vì vậy, phương án 1 là chính xác nhất.