Yêu cầu đối với vật liệu chế tạo đinh tán:

Then bằng và then bán nguyệt là các chi tiết máy dùng để truyền momen xoắn. Mặt làm việc của chúng là các mặt bên, tiếp xúc trực tiếp với rãnh then trên trục và trên lỗ của chi tiết lắp ghép. Như vậy, mỗi then có hai mặt bên là mặt làm việc chính.

Các yêu cầu cơ bản đối với chi tiết máy bao gồm: * **Khả năng làm việc (1):** Chi tiết máy phải thực hiện được chức năng mà nó được thiết kế để đảm nhận. * **Độ cứng (2):** Chi tiết máy phải đủ cứng để không bị biến dạng quá mức khi chịu tải. * **Tính công nghệ (3):** Chi tiết máy phải dễ dàng chế tạo bằng các phương pháp công nghệ hiện có. * **Tính kinh tế (4):** Chi tiết máy phải có giá thành hợp lý. * **Độ bền mòn (5):** Chi tiết máy phải có khả năng chống mài mòn tốt, đặc biệt là các chi tiết chuyển động tương đối với nhau. Các yêu cầu còn lại (6 và 7) cũng quan trọng nhưng không phải là yêu cầu *cơ bản* đối với mọi chi tiết máy. Độ tin cậy và tính thẩm mỹ có thể quan trọng tùy thuộc vào ứng dụng cụ thể của chi tiết máy. Do đó, đáp án đúng là B.

Bề mặt đối tiếp trùng là bề mặt tiếp xúc trực tiếp giữa hai chi tiết máy, nơi mà hai chi tiết này thực hiện chức năng truyền lực, truyền chuyển động hoặc chịu tải lẫn nhau. * **1 - Cặp bánh răng ăn khớp:** Bề mặt răng của hai bánh răng tiếp xúc trực tiếp để truyền chuyển động quay. * **2 - Răng đĩa xích tiếp xúc với con lăn của dây xích:** Răng đĩa xích và con lăn xích tiếp xúc trực tiếp để truyền chuyển động. * **3 - Tiếp xúc giữa con lăn và rãnh lăn trên các vòng ổ:** Các con lăn tiếp xúc trực tiếp với rãnh lăn của vòng trong và vòng ngoài để chịu tải và cho phép chuyển động quay. * **7 - Cặp bánh ma sát trụ tròn:** Hai bánh trụ tròn ép vào nhau và bề mặt tiếp xúc của chúng truyền chuyển động quay. Các ví dụ 4, 5, 6, và 8 không phải là đối tiếp trùng, vì: * 4 - Sự tiếp xúc của may ơ lắp trên then hoa: bản thân then hoa được lắp trên trục hoặc lỗ bằng mối ghép khác. * 5 - Sự tiếp xúc của then bằng, then bán nguyệt với rãnh trên trục và may ơ: bản thân then được lắp trên trục hoặc lỗ bằng mối ghép khác. * 6 - Bu lông đai ốc khi vặn chặt: Bản thân bu lông và đai ốc không trực tiếp truyền chuyển động cho chi tiết khác. * 8 - Ngõng trục và lót ổ trượt: ngõng trục và lót ổ trượt có lớp dầu bôi trơn ở giữa, không trực tiếp truyền động cho nhau. Vậy đáp án đúng là C: 1; 2; 3; 7.

Phát biểu đúng khi thực hiện bôi trơn ma sát ướt theo nguyên lý bôi trơn thủy động đối với ổ trục là: Ổ trượt đỡ có vận tốc rất lớn, dễ thực hiện ma sát ướt theo nguyên lý bôi trơn thủy động. Giải thích: * **Ma sát ướt (bôi trơn thủy động):** Là trạng thái ma sát mà giữa hai bề mặt chuyển động có một lớp chất bôi trơn đủ dày để ngăn cách hoàn toàn hai bề mặt này. Điều này giúp giảm ma sát và mài mòn. * **Ổ trượt đỡ:** Là loại ổ trục dùng để đỡ các chi tiết quay và chịu lực hướng tâm. * **Nguyên lý bôi trơn thủy động:** Để đạt được ma sát ướt theo nguyên lý thủy động, cần đáp ứng các điều kiện sau: * Vận tốc tương đối giữa hai bề mặt phải đủ lớn. * Độ nhớt của chất bôi trơn phải phù hợp. * Hình dạng và kích thước của bề mặt phải tạo ra một khe hở hội tụ để tạo áp suất thủy động. **Phân tích các phương án:** * **A. Ổ trượt đỡ có vận tốc rất lớn, dễ thực hiện ma sát ướt theo nguyên lý bôi trơn thủy động.** - **Đúng.** Vì vận tốc lớn là một trong những điều kiện quan trọng để hình thành lớp chất bôi trơn đủ dày theo nguyên lý thủy động. * **B. Khi trục quay với tốc độ lớn nên dùng ổ lăn vì dễ thực hiện ma sát ướt theo nguyên lý bôi trơn thủy động.** - **Sai.** Ổ lăn hoạt động dựa trên ma sát lăn, không phải ma sát ướt theo nguyên lý thủy động. Ổ trượt phù hợp hơn với ma sát ướt. * **C. Trong ổ trượt chặn các bề mặt đối tiếp tiếp xúc nhau trong mặt phẳng nên dễ thực hiện ma sát ướt theo nguyên lý bôi trơn thủy động nếu ổ quay với tốc độ rất cao.** - **Sai.** Mặc dù tốc độ cao có thể giúp, nhưng ổ trượt chặn có cấu tạo mặt phẳng khó tạo ra khe hở hội tụ cần thiết cho áp suất thủy động. * **D. Với mọi ổ trượt đều có thể thực hiện ma sát ướt theo nguyên lý bôi trơn thủy động.** - **Sai.** Không phải ổ trượt nào cũng đáp ứng được các điều kiện về vận tốc, độ nhớt và hình dạng bề mặt để tạo ra ma sát ướt theo nguyên lý thủy động.

Khi trục truyền vừa chịu uốn vừa chịu xoắn, ta cần kiểm tra đồng thời cả độ bền tĩnh và độ bền mỏi để đảm bảo trục không bị phá hủy do ứng suất tĩnh vượt quá giới hạn bền hoặc do ứng suất thay đổi tuần hoàn gây ra mỏi. Độ bền tĩnh đảm bảo trục không bị phá hủy ngay lập tức dưới tác dụng của tải trọng lớn nhất, còn độ bền mỏi đảm bảo trục có thể chịu được số lượng lớn các chu kỳ tải trọng mà không bị nứt gãy. Do đó, đáp án C là chính xác nhất vì nó bao gồm cả hai yếu tố quan trọng này. Các lựa chọn khác: * A: Đúng là số chỉ tiêu có thể thay đổi theo điều kiện cụ thể, nhưng đáp án này không đầy đủ bằng đáp án C. * B: Chỉ tính độ bền mỏi là chưa đủ, cần phải xét cả độ bền tĩnh. * D: Độ cứng và ổn định dao động cũng quan trọng, nhưng độ bền tĩnh và mỏi là những chỉ tiêu cơ bản cần xét đến đầu tiên.