Chi phí phòng tránh của tàu nhằm cứu hàng khỏi tổn thất có được bảo hiểm không?

Trong lĩnh vực bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu, có hai loại hợp đồng bảo hiểm chính và phổ biến nhất là hợp đồng chuyến và hợp đồng bao. Đây là cách phân loại dựa trên phạm vi thời gian và số lượng chuyến hàng được bảo hiểm:

1. Hợp đồng chuyến (Specific Policy/Voyage Policy):
* Là loại hợp đồng bảo hiểm chỉ bảo hiểm cho một chuyến hàng cụ thể, từ một địa điểm khởi hành cố định đến một địa điểm đến xác định, và trong một khoảng thời gian cụ thể (thường là thời gian vận chuyển của chuyến hàng đó).
* Sau khi chuyến hàng đến đích an toàn hoặc kết thúc thời gian bảo hiểm, hợp đồng này sẽ hết hiệu lực. Nếu có chuyến hàng khác, người được bảo hiểm phải ký một hợp đồng mới.
* Phù hợp với các doanh nghiệp có số lượng chuyến hàng xuất nhập khẩu không thường xuyên hoặc muốn bảo hiểm riêng lẻ cho từng chuyến hàng.

2. Hợp đồng bao (Open Cover/Floating Policy):
* Là loại hợp đồng bảo hiểm được ký kết để bảo hiểm cho tất cả các chuyến hàng xuất nhập khẩu của người được bảo hiểm trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: một năm) hoặc cho một khối lượng hàng hóa nhất định mà không cần phải ký hợp đồng riêng cho từng chuyến hàng.
* Theo hợp đồng bao, người được bảo hiểm sẽ thông báo cho công ty bảo hiểm chi tiết từng chuyến hàng khi nó phát sinh. Công ty bảo hiểm sau đó sẽ cấp một giấy chứng nhận bảo hiểm (Certificate of Insurance) cho từng chuyến hàng đó dưới điều kiện của hợp đồng bao.
* Loại hợp đồng này mang lại sự tiện lợi, tiết kiệm thời gian và chi phí hành chính cho các doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu thường xuyên và khối lượng lớn.

Các phương án khác không phải là cách phân loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu theo chuẩn mực quốc tế hoặc không chính xác:
* Hợp đồng toàn diện hàng xuất nhập khẩu: Đây là một thuật ngữ mơ hồ, có thể ám chỉ phạm vi bảo hiểm (ví dụ: bảo hiểm mọi rủi ro) chứ không phải là một loại hợp đồng theo cách thức quản lý.
* Hợp đồng khoán gọn: Thuật ngữ này thường được sử dụng trong xây dựng hoặc các dịch vụ khác với ý nghĩa một hợp đồng trọn gói, không phải là một loại hợp đồng bảo hiểm thông dụng.
* Hợp đồng riêng và hợp đồng chung: Đây là cách phân loại không rõ ràng và không được sử dụng phổ biến trong bảo hiểm hàng hóa.

Vì vậy, đáp án chính xác nhất là hợp đồng chuyến và hợp đồng bao.

Trong hợp đồng bảo hiểm Trách nhiệm dân sự (TNDS), đặc biệt là hình thức bảo hiểm có giới hạn, khái niệm 'giới hạn' chủ yếu áp dụng cho mức trách nhiệm bồi thường về mặt tài chính, tức là số tiền tối đa mà nhà bảo hiểm sẽ chi trả cho các thiệt hại gây ra. Quy định pháp luật về bảo hiểm TNDS bắt buộc của chủ xe cơ giới (ví dụ, theo Nghị định 03/2021/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam) thường xác định rõ mức trách nhiệm bảo hiểm tối đa cho mỗi người trong một vụ tai nạn (đối với thiệt hại về người) và mức trách nhiệm bảo hiểm tối đa cho mỗi vụ tai nạn (đối với tổng thiệt hại về tài sản và người).

Nhà bảo hiểm có trách nhiệm bồi thường cho TẤT CẢ các bên thứ ba bị thiệt hại hợp lệ trong vụ tai nạn, miễn là thiệt hại đó nằm trong phạm vi bảo hiểm và không vượt quá các giới hạn tài chính đã quy định. Nhà bảo hiểm không có quyền giới hạn số lượng người được bồi thường theo kiểu 'chỉ bồi thường cho X người' mà bỏ qua những nạn nhân khác.

Nếu tổng số tiền yêu cầu bồi thường của tất cả các nạn nhân vượt quá mức trách nhiệm bảo hiểm tối đa cho một vụ tai nạn, thì số tiền bồi thường sẽ được phân bổ theo tỷ lệ giữa các nạn nhân, nhưng điều này không có nghĩa là nhà bảo hiểm giới hạn số người được bồi thường, mà là giới hạn tổng số tiền chi trả.

Do đó, câu trả lời là 'Không', nhà bảo hiểm không thể giới hạn số người được bồi thường trong mỗi vụ tai nạn. Việc giới hạn ở đây là về mặt tài chính (số tiền bồi thường tối đa), chứ không phải về số lượng cá nhân được nhận bồi thường.

Giám định trong công tác bồi thường bảo hiểm là một bước quan trọng nhằm xác minh và đánh giá thiệt hại khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Mục đích chính của việc giám định không chỉ dừng lại ở việc xác định con số tổn thất, mà bao gồm quá trình điều tra toàn diện để hiểu rõ bản chất của sự việc.

Phân tích các phương án:
* Phương án 1: Xác định chính xác tổn thất thực tế. Đây là một kết quả quan trọng và là mục tiêu cuối cùng của quá trình giám định. Tuy nhiên, để xác định được tổn thất thực tế, cần phải trải qua các bước điều tra sâu hơn. Việc giám định không chỉ là tính toán số tiền, mà là thu thập thông tin để đi đến con số đó.
* Phương án 2: Xác định nguyên nhân, mức độ tổn thất của đối tượng bảo hiểm. Đây là mục đích cốt lõi và toàn diện nhất của việc giám định.
* Xác định nguyên nhân: Giúp người bảo hiểm đánh giá xem sự kiện tổn thất có thuộc phạm vi bảo hiểm theo hợp đồng hay không. Nếu nguyên nhân không được bảo hiểm (ví dụ: hành vi cố ý, rủi ro loại trừ), thì sẽ không phát sinh trách nhiệm bồi thường.
* Xác định mức độ tổn thất: Giúp đánh giá phạm vi và quy mô thiệt hại vật chất hoặc tài chính. Đây là cơ sở để định lượng giá trị tổn thất, từ đó tính toán số tiền bồi thường phù hợp.
Hai yếu tố này là tiền đề không thể thiếu để đi đến việc xác định tổn thất thực tế một cách chính xác.
* Phương án 3: Loại trừ gian lận trong bảo hiểm. Mặc dù việc giám định có thể giúp phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận (bằng cách đối chiếu thông tin, kiểm tra tính hợp lệ của tổn thất), nhưng đây không phải là mục đích chính yếu hay duy nhất của toàn bộ quy trình giám định. Mục đích chính vẫn là xác minh tính hợp lệ và mức độ tổn thất của một sự kiện đã xảy ra.
* Phương án 4: Làm căn cứ pháp lý để trả tiền bảo hiểm. Báo cáo giám định là một tài liệu quan trọng, cung cấp cơ sở dữ liệu và bằng chứng để công ty bảo hiểm ra quyết định chi trả bồi thường. Tuy nhiên, đây là kết quả và giá trị sử dụng của báo cáo giám định, chứ không phải là mục đích của hành động giám định ban đầu. Mục đích của hành động giám định là thu thập thông tin để tạo ra căn cứ đó.

Kết luận: Phương án toàn diện và chính xác nhất mô tả mục đích của việc giám định là "Xác định nguyên nhân, mức độ tổn thất của đối tượng bảo hiểm". Từ việc xác định nguyên nhân và mức độ, công ty bảo hiểm mới có thể đưa ra quyết định bồi thường chính xác và phù hợp với hợp đồng bảo hiểm.

Trong bảo hiểm trách nhiệm dân sự (TNDS) bắt buộc của chủ xe cơ giới, doanh nghiệp bảo hiểm chỉ bồi thường cho những thiệt hại thuộc phạm vi được quy định trong hợp đồng bảo hiểm và pháp luật liên quan (ví dụ: Nghị định 03/2021/NĐ-CP và Thông tư 04/2021/TT-BTC). Thông thường, các thiệt hại gián tiếp, mất tiền mặt, đồ quý, vật dụng cá nhân (không phải là tài sản trực tiếp bị hư hỏng do tai nạn giao thông mà là vật mang theo) thường nằm trong danh mục các trường hợp loại trừ bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm.

Tuy nhiên, việc doanh nghiệp bảo hiểm không bồi thường không có nghĩa là chủ xe cơ giới được miễn trách nhiệm. Theo nguyên tắc của pháp luật dân sự Việt Nam (cụ thể là Bộ luật Dân sự), người nào gây ra thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại đó, bất kể có bảo hiểm hay không. Bảo hiểm TNDS chỉ là một hình thức chuyển giao rủi ro tài chính từ chủ xe sang doanh nghiệp bảo hiểm trong một giới hạn và phạm vi nhất định. Khi thiệt hại xảy ra nằm ngoài phạm vi bảo hiểm hoặc là các loại thiệt hại bị loại trừ, thì chủ xe cơ giới vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người thứ ba theo quy định của pháp luật dân sự.

Do đó, chủ xe cơ giới vẫn có nghĩa vụ bồi thường cho người thứ ba những thiệt hại do bị mất tiền mặt, các vật dụng cá nhân nếu những thiệt hại đó được chứng minh là do hành vi của chủ xe gây ra.

* Phương án 1 (Có, sau khi có giám định thiệt hại được chủ xe chấp thuận): Đúng về nguyên tắc trách nhiệm bồi thường, nhưng điều kiện "sau khi có giám định... chấp thuận" chỉ là bước xác định mức độ thiệt hại, không phải điều kiện phát sinh trách nhiệm.
* Phương án 2 (Có): Đây là câu trả lời đúng và bao quát nhất. Chủ xe cơ giới có trách nhiệm bồi thường theo pháp luật dân sự.
* Phương án 3 (Không): Sai, vì trách nhiệm dân sự của chủ xe tồn tại độc lập với hợp đồng bảo hiểm.
* Phương án 4 (Có sau khi thương lượng với người thứ ba): Đúng về nguyên tắc trách nhiệm, nhưng "thương lượng" là phương thức giải quyết, không phải là điều kiện để phát sinh trách nhiệm bồi thường.

Trong lĩnh vực bảo hiểm, "Giá trị bảo hiểm" và "Số tiền bảo hiểm" là hai khái niệm quan trọng nhưng không phải lúc nào cũng giống nhau.

* Giá trị bảo hiểm (Insurance Value): Là giá trị thực tế, khách quan của đối tượng được bảo hiểm tại thời điểm tham gia bảo hiểm hoặc tại thời điểm xảy ra sự kiện bảo hiểm. Ví dụ, giá trị thị trường của một chiếc xe ô tô hoặc giá trị xây dựng lại của một căn nhà.
* Số tiền bảo hiểm (Sum Insured): Là mức giới hạn trách nhiệm tối đa mà công ty bảo hiểm sẽ chi trả khi xảy ra tổn thất. Số tiền này do bên mua bảo hiểm thỏa thuận và lựa chọn khi ký kết hợp đồng bảo hiểm.

Mối quan hệ giữa hai khái niệm này có thể diễn ra theo các trường hợp sau:
1. Số tiền bảo hiểm = Giá trị bảo hiểm: Đây là trường hợp lý tưởng, gọi là bảo hiểm đúng giá. Khi xảy ra tổn thất, người được bảo hiểm sẽ được bồi thường đầy đủ theo thiệt hại thực tế, không vượt quá số tiền bảo hiểm.
2. Số tiền bảo hiểm < Giá trị bảo hiểm: Đây là trường hợp bảo hiểm dưới giá (underinsurance). Nếu xảy ra tổn thất, công ty bảo hiểm sẽ bồi thường theo nguyên tắc tỷ lệ hoặc theo thiệt hại thực tế nhưng không vượt quá số tiền bảo hiểm đã thỏa thuận. Người được bảo hiểm sẽ phải tự gánh chịu phần chênh lệch.
3. Số tiền bảo hiểm > Giá trị bảo hiểm: Đây là trường hợp bảo hiểm trên giá (overinsurance). Mặc dù số tiền bảo hiểm lớn hơn giá trị thực tế của tài sản, nhưng khi xảy ra tổn thất, công ty bảo hiểm chỉ bồi thường tối đa bằng giá trị thực tế của tài sản bị tổn thất (để tránh trục lợi bảo hiểm), không vượt quá giá trị bảo hiểm thực tế tại thời điểm xảy ra tổn thất.

Từ phân tích trên, rõ ràng rằng Giá trị bảo hiểm và Số tiền bảo hiểm có thể bằng nhau, hoặc Số tiền bảo hiểm có thể nhỏ hơn hoặc lớn hơn Giá trị bảo hiểm. Do đó, mối quan hệ giữa chúng không phải lúc nào cũng cố định bằng nhau hay luôn lớn/nhỏ hơn. Phương án đúng nhất là chúng có khi là một (bằng nhau), có khi không (khác nhau).