Chế độ miễn thường là:

Để phân tích câu hỏi và các phương án trả lời, chúng ta cần xem xét các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động bảo hiểm và nghĩa vụ của người tham gia bảo hiểm, đặc biệt trong bối cảnh bảo hiểm bắt buộc:

* Phân tích phương án 1: Đóng phí vì đó là biểu hiện của nguyên tắc chia sẻ rủi ro.
* Nguyên tắc chia sẻ rủi ro (Risk Sharing): Đây là một trong những nguyên tắc cốt lõi của bảo hiểm. Nhiều người cùng đóng góp một khoản phí nhỏ vào quỹ chung để bù đắp thiệt hại cho số ít không may gặp rủi ro. Việc đóng phí bảo hiểm là điều kiện tiên quyết để hình thành quỹ này và thể hiện sự đóng góp của người tham gia vào cơ chế chia sẻ rủi ro. Do đó, đây là một nghĩa vụ cơ bản và chính xác.

* Phân tích phương án 2: Khai báo đầy đủ theo nguyên tắc trung thực tối đa.
* Nguyên tắc trung thực tối đa (Uberrimae Fidei hay Utmost Good Faith): Nguyên tắc này yêu cầu cả bên mua bảo hiểm (người tham gia) và bên bảo hiểm phải trung thực tuyệt đối trong việc khai báo tất cả các thông tin trọng yếu liên quan đến đối tượng bảo hiểm. Đối với người tham gia, việc khai báo đầy đủ, chính xác các thông tin như tình trạng sức khỏe, nghề nghiệp, tuổi tác, lịch sử bệnh tật (đối với bảo hiểm nhân thọ, sức khỏe) hoặc đặc điểm tài sản (đối với bảo hiểm tài sản) là vô cùng quan trọng. Nó giúp doanh nghiệp bảo hiểm đánh giá đúng mức độ rủi ro và xác định mức phí phù hợp. Nếu có sự không trung thực hoặc che giấu thông tin trọng yếu, hợp đồng bảo hiểm có thể bị vô hiệu hoặc quyền lợi bảo hiểm bị từ chối. Đây cũng là một nghĩa vụ cơ bản và chính xác.

* Phân tích phương án 3: Khai đúng tuổi khi ký hợp đồng BHNT, nếu ngược lại thì hợp đồng sẽ vô hiệu.
* Việc khai đúng tuổi là rất quan trọng trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ vì tuổi tác ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ rủi ro tử vong và tính toán phí bảo hiểm. Tuy nhiên, việc nói rằng hợp đồng *sẽ vô hiệu* (sẽ là một sự tuyệt đối) nếu ngược lại có thể không hoàn toàn chính xác trong mọi trường hợp. Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm Việt Nam và các quy định khác, nếu có sự sai sót về tuổi mà không phải do cố ý gian lận, doanh nghiệp bảo hiểm thường sẽ điều chỉnh quyền lợi bảo hiểm hoặc mức phí cho phù hợp với tuổi đúng, chứ không nhất thiết là làm vô hiệu toàn bộ hợp đồng. Hợp đồng chỉ bị vô hiệu nếu việc khai sai tuổi là cố ý, nhằm mục đích trục lợi hoặc thông tin sai lệch là yếu tố trọng yếu khiến doanh nghiệp bảo hiểm không thể đánh giá đúng rủi ro. Mặc dù việc khai đúng tuổi là một phần của nguyên tắc trung thực tối đa (phương án 2), nhưng hậu quả pháp lý của việc khai sai tuổi không phải lúc nào cũng là vô hiệu hoàn toàn hợp đồng.

* Phân tích phương án 4: a và b đúng.
* Dựa trên phân tích ở trên, cả phương án 1 (đóng phí, chia sẻ rủi ro) và phương án 2 (khai báo đầy đủ, trung thực tối đa) đều là những nghĩa vụ cơ bản, chính xác và áp dụng phổ biến cho người tham gia bảo hiểm, kể cả bảo hiểm bắt buộc. Chúng là những nguyên tắc nền tảng của hoạt động bảo hiểm. Phương án 3 tuy có ý nghĩa quan trọng nhưng chưa bao quát bằng, và kết luận về hậu quả pháp lý của nó chưa hoàn toàn tuyệt đối. Do đó, phương án tổng hợp "a và b đúng" là lựa chọn chính xác và đầy đủ nhất.

Kết luận: Cả việc đóng phí để chia sẻ rủi ro và khai báo trung thực tối đa đều là những nghĩa vụ thiết yếu của người tham gia bảo hiểm. Vì vậy, lựa chọn bao gồm cả hai nghĩa vụ này là đáp án đúng.

Để phân biệt bảo hiểm sinh kỳ và bảo hiểm tử kỳ, yếu tố quan trọng nhất và mang tính bản chất chính là "Biến cố trả tiền".

* Bảo hiểm tử kỳ (Term life insurance): Hợp đồng bảo hiểm sẽ chi trả số tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng nếu người được bảo hiểm không may tử vong trong thời gian hợp đồng có hiệu lực. Nếu người được bảo hiểm sống sót đến khi kết thúc thời hạn hợp đồng, công ty bảo hiểm sẽ không phải chi trả bất kỳ khoản tiền nào (trừ một số trường hợp có hoàn phí).

* Bảo hiểm sinh kỳ (Endowment/Survival insurance): Hợp đồng bảo hiểm sẽ chi trả số tiền bảo hiểm cho người được bảo hiểm nếu họ vẫn sống vào thời điểm xác định trong hợp đồng (ví dụ: sống đến 60 tuổi hoặc đến khi hợp đồng đáo hạn). Mục đích chính của bảo hiểm sinh kỳ là đảm bảo một khoản tài chính khi người được bảo hiểm đạt đến một mốc thời gian nhất định trong cuộc đời.

Như vậy, điểm khác biệt cốt lõi nằm ở "biến cố" mà hợp đồng bảo hiểm chi trả: tử vong trong thời hạn đối với bảo hiểm tử kỳ và sống sót đến cuối thời hạn đối với bảo hiểm sinh kỳ. Các yếu tố khác như thời hạn hiệu lực hợp đồng hay đối tượng được bảo hiểm không phải là điểm phân biệt chính, vì cả hai loại hình này đều có thời hạn xác định và đều bảo hiểm cho tính mạng con người.

Trong lĩnh vực bảo hiểm con người (đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ), việc đóng phí bảo hiểm được xem là một điều kiện để hợp đồng bảo hiểm duy trì hiệu lực, chứ không phải là một khoản nợ mà bên mua bảo hiểm bắt buộc phải trả cho doanh nghiệp bảo hiểm.

Phân tích các phương án:
* Phương án 1: "Có quyền khởi kiện đòi bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm" - Đây là phương án sai. Đối với bảo hiểm con người, nếu bên mua bảo hiểm không đóng hoặc đóng không đủ phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm không có quyền khởi kiện để đòi phí bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm có quyền lựa chọn không tiếp tục đóng phí, và khi đó, hợp đồng bảo hiểm sẽ bị chấm dứt hoặc các quyền lợi bảo hiểm sẽ bị giảm xuống tùy theo thỏa thuận trong hợp đồng và quy định pháp luật (ví dụ: chuyển sang bảo hiểm có giá trị hoàn lại nhỏ hơn, hoặc bảo hiểm có thời hạn). Điều này khác với bảo hiểm tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự, nơi phí bảo hiểm thường được coi là khoản nợ mà doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu thanh toán.
* Phương án 2: "Không có quyền khởi kiện đòi bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm" - Đây là phương án đúng. Như đã giải thích ở trên, trong bảo hiểm con người, phí bảo hiểm không phải là một khoản nợ pháp lý mà doanh nghiệp bảo hiểm có thể kiện đòi. Quyền của doanh nghiệp bảo hiểm khi bên mua không đóng phí là chấm dứt hợp đồng hoặc áp dụng các điều khoản về giảm quyền lợi theo quy định.
* Phương án 3: "Không được đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm" - Đây là phương án sai. Theo khoản 2 Điều 42 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm nếu "Bên mua bảo hiểm không đóng phí bảo hiểm hoặc không đóng đủ phí bảo hiểm theo thời hạn thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm sau thời gian gia hạn đóng phí bảo hiểm". Như vậy, doanh nghiệp bảo hiểm CÓ quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng khi bên mua không đóng phí.
* Phương án 4: "Câu b và c đều đúng" - Phương án này sai vì phương án 3 sai.

Kết luận: Khi bên mua bảo hiểm không đóng hoặc đóng không đủ phí bảo hiểm trong bảo hiểm con người, doanh nghiệp bảo hiểm không có quyền khởi kiện đòi phí bảo hiểm. Thay vào đó, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ áp dụng các quy định về chấm dứt hợp đồng hoặc giảm quyền lợi theo thỏa thuận trong hợp đồng và quy định của pháp luật.

Chủ đề của câu hỏi liên quan đến nguyên tắc và quy định pháp luật trong hợp đồng bảo hiểm con người, đặc biệt là khi có hành vi cố ý gây hại của người thụ hưởng đối với người được bảo hiểm. Đây là một vấn đề pháp lý quan trọng nhằm ngăn chặn trục lợi bảo hiểm và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.

Theo quy định của pháp luật Việt Nam về kinh doanh bảo hiểm, cụ thể là Khoản 3 Điều 39 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, có quy định: "Doanh nghiệp bảo hiểm không phải trả tiền bảo hiểm trong trường hợp người được bảo hiểm chết hoặc bị thương tật vĩnh viễn do hành vi cố ý của người thụ hưởng."

Tuy nhiên, điều khoản này cần được hiểu theo nguyên tắc pháp lý chung là không thể để người có hành vi vi phạm trục lợi từ hành vi đó, đồng thời vẫn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của những người không liên quan. Nếu có nhiều người thụ hưởng và chỉ một hoặc một số người trong số đó cố ý gây ra cái chết hay thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm, thì chỉ những người thụ hưởng có hành vi cố ý đó mới mất quyền nhận tiền bảo hiểm.

Doanh nghiệp bảo hiểm vẫn có nghĩa vụ chi trả tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác không liên quan và không tham gia vào hành vi cố ý gây hại. Việc không chi trả tiền bảo hiểm cho tất cả các người thụ hưởng (kể cả những người vô can) sẽ là không công bằng và trái với tinh thần bảo vệ quyền lợi người tham gia bảo hiểm.

Phân tích các phương án:
* Phương án 1: DN bảo hiểm vẫn phải trả tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác. Đây là phương án chính xác nhất. Nó thể hiện sự công bằng, loại trừ quyền lợi của người vi phạm nhưng vẫn đảm bảo quyền lợi cho những người thụ hưởng không liên quan.
* Phương án 2: DN bảo hiểm không phải trả tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác. Phương án này là sai. Nó sẽ tước đoạt quyền lợi của những người thụ hưởng vô tội, không phù hợp với nguyên tắc công bằng của pháp luật.
* Phương án 3: DN bảo hiểm chỉ phải trả lại phí bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác. Phương án này là sai. Việc trả lại phí bảo hiểm thường xảy ra khi hợp đồng bị vô hiệu hoặc chấm dứt sớm theo thỏa thuận, không phải là cơ chế xử lý khi có hành vi cố ý gây hại từ một số người thụ hưởng.
* Phương án 4: DN bảo hiểm phải trả một phần tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác. Phương án này không rõ ràng và có thể gây hiểu nhầm. Về nguyên tắc, những người thụ hưởng vô tội sẽ được nhận đầy đủ phần tiền bảo hiểm của họ, không phải chỉ "một phần" tổng số tiền bảo hiểm một cách mơ hồ.

Vì vậy, phương án đúng là doanh nghiệp bảo hiểm vẫn phải trả tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác không liên quan đến hành vi cố ý gây hại.

Đối với hợp đồng bảo hiểm tài sản, nguyên tắc bồi thường là một trong những nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất. Nguyên tắc này quy định rằng số tiền bồi thường mà doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) phải trả cho người được bảo hiểm (NĐBH) nhằm mục đích đưa NĐBH trở về trạng thái tài chính như trước khi xảy ra tổn thất, chứ không phải để NĐBH kiếm lời từ sự kiện bảo hiểm.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: "Số tiền bồi thường mà DN bảo hiểm phải trả cho người được bảo hiểm được xác định theo số tiền bảo hiểm trên hợp đồng"
* Phân tích: Phương án này chưa chính xác hoàn toàn. Số tiền bảo hiểm trên hợp đồng chỉ là giới hạn tối đa mà DNBH có thể chi trả. Trên thực tế, số tiền bồi thường sẽ được xác định dựa trên mức độ thiệt hại thực tế mà tài sản đã gánh chịu. Nếu thiệt hại thực tế nhỏ hơn số tiền bảo hiểm, DNBH chỉ bồi thường theo thiệt hại thực tế đó. Nếu thiệt hại thực tế lớn hơn số tiền bảo hiểm, DNBH sẽ bồi thường tối đa bằng số tiền bảo hiểm đã ghi trong hợp đồng. Vì vậy, số tiền bảo hiểm là giới hạn trên, không phải là cơ sở duy nhất để xác định số tiền bồi thường.

* Phương án 2: "Số tiền bồi thường mà DN bảo hiểm phải trả cho người được bảo hiểm được xác định trên cơ sở mức độ thiệt hại thực tế"
* Phân tích: Đây là phương án đúng. Trong bảo hiểm tài sản, nguyên tắc bồi thường khẳng định rằng số tiền bồi thường phải căn cứ vào mức độ thiệt hại thực tế, khách quan đã xảy ra. Điều này đảm bảo NĐBH không bị thiệt thòi nhưng cũng không được hưởng lợi vượt quá giá trị thiệt hại, tuân thủ nguyên tắc "không làm giàu từ bảo hiểm". Số tiền bồi thường này sẽ không vượt quá số tiền bảo hiểm đã thỏa thuận và cũng không vượt quá giá trị thực tế của tài sản tại thời điểm xảy ra tổn thất.

* Phương án 3: "Chi phí để xác định giá thị trường và mức độ thiệt hại do người mua chịu"
* Phân tích: Phương án này không đúng. Chi phí giám định tổn thất (chi phí để xác định giá thị trường và mức độ thiệt hại của tài sản) thường do DNBH chịu trách nhiệm chi trả. Đây là một phần trong hoạt động nghiệp vụ của DNBH để xác định chính xác trách nhiệm bồi thường của mình. Người mua bảo hiểm (NĐBH) chỉ phải chịu mức miễn thường (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng khi yêu cầu bồi thường, chứ không chịu chi phí giám định.

* Phương án 4: "Câu a, b, c đúng"
* Phân tích: Vì các phương án a và c không đúng, nên phương án này cũng sai.

Kết luận: Phương án 2 là chính xác nhất, phản ánh đúng nguyên tắc cơ bản trong bồi thường bảo hiểm tài sản.