Một học sinh khẳng định: “Bạn Nam đạt giải nhất với số điểm tuyệt đối trong kỳ thi học sinh giỏi toán của trường tôi. Chắc chắn bạn ấy sẽ đạt giải nhất trong kỳ thi học sinh giỏi toán toàn quốc lần này”. Hỏi: Khẳng định của học sinh trên trực tiếp vi phạm quy luật lôgíc nào trong các quy luật sau:

Hãy chỉ ra trường hợp xác định tính chu diên của S và P cùng đúng trong các phán đoán sau:

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Câu hỏi yêu cầu xác định trường hợp mà cả chủ từ (S) và vị từ (P) đều chu diên trong một phán đoán.

* Phương án 1: Hình chữ nhật là tứ giác. S^-...................P⁺
* S (Hình chữ nhật) không chu diên vì chỉ một số hình chữ nhật được xét.
* P (Tứ giác) không chu diên vì chỉ một số tứ giác (là hình chữ nhật) được xét.
* Phương án 2: Đa số Đảng viên là người gương mẫu. S⁺..................P^-
* S (Đảng viên) không chu diên vì chỉ một số Đảng viên được xét.
* P (Người gương mẫu) không chu diên vì chỉ một số người gương mẫu được xét.
* Phương án 3: Số lẻ không là số chẵn. S⁺..................P⁺
* S (Số lẻ) chu diên vì tất cả số lẻ đều không là số chẵn.
* P (Số chẵn) chu diên vì tất cả số chẵn đều không phải là số lẻ.
* Phương án 4: Con người là động vật bậc cao. S⁺...................P^-
* S (Con người) không chu diên vì chỉ một số con người được xét.
* P (Động vật bậc cao) không chu diên vì chỉ một số động vật bậc cao (là con người) được xét.

Vậy, chỉ có phương án 3 thỏa mãn điều kiện cả S và P đều chu diên.

Câu 46:

Cho suy luận: “Mọi kim loại đều dẫn điện, Đồng dẫn điện nên đồng là kim loại”. Hỏi: Suy luận trên nếu không hợp lôgíc thì vi phạm quy tắc nào? Hãy chọn phương án đúng:

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Suy luận trên có dạng: Mọi A là B, C là B, vậy C là A. Đây là một hình thức suy luận sai. Ví dụ, "Mọi kim loại đều dẫn điện, nước muối dẫn điện, vậy nước muối là kim loại." Ta thấy kết luận sai.

Nguyên nhân sai là do thuật ngữ "dẫn điện" (B) không chu diên ở tiền đề nào cả. Ở tiền đề "Mọi A là B", B không chu diên vì ta chỉ nói đến một phần của B (những cái là A). Ở tiền đề "C là B", B cũng không chu diên vì ta chỉ nói đến một phần của B (cái là C). Do đó, quy tắc "Thuật ngữ không chu diên ở tiền đề thì không được chu diên ở kết luận" bị vi phạm.

Phương án 1 sai vì suy luận không hợp logic.
Phương án 2 đúng vì M (dẫn điện) không chu diên ở một tiền đề nào cả.
Phương án 3 sai vì đây không phải là lỗi của suy luận này.
Phương án 4 sai vì suy luận chỉ có ba thuật ngữ: kim loại, dẫn điện, đồng.

Câu 47:

Cho suy luận: “Hàng hoá nào cũng là sản phẩm của lao động, vật này là sản phẩm của lao động, nên vật này là hàng hoá” . Hỏi: Suy luận trên nếu không hợp lôgic thì vi phạm quy tắc nào? Hãy chọn phương án đúng:

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Phân tích suy luận:
- Tiền đề 1: "Hàng hoá nào cũng là sản phẩm của lao động" (Mọi A là B)
- Tiền đề 2: "Vật này là sản phẩm của lao động" (S là B)
- Kết luận: "Vật này là hàng hoá" (S là A)

Ở đây, ta thấy thuật ngữ trung gian (M) là "sản phẩm của lao động" (B). Trong cả hai tiền đề, "sản phẩm của lao động" đều không chu diên (không chỉ toàn bộ lớp đối tượng). Ở tiền đề 1, nó là vị từ của phán đoán phổ biến khẳng định (A), nên không chu diên. Ở tiền đề 2, nó là vị từ của phán đoán tồn tại khẳng định (I), nên cũng không chu diên. Vì vậy, thuật ngữ trung gian không chu diên ở bất kỳ tiền đề nào.

Vậy suy luận trên vi phạm quy tắc: M¯ không chu diên ở một tiền đề nào cả.

Câu 48:

Cho luận ba đoạn sau: "Mọi người cộng sản đều thừa nhận chuyên chính vô sản." - "Anh A không là người cộng sản" - "Anh A không thừa nhận chuyên chính vô sản". Hỏi: Luận ba đoạn sai do vi phạm quy tắc nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Luận ba đoạn này sai do vi phạm quy tắc "Các thuật ngữ S và P không chu diên ở tiền đề thì không chu diên ở kết luận". Trong luận ba đoạn trên:
- Tiền đề 1: "Mọi người cộng sản đều thừa nhận chuyên chính vô sản." - Thuật ngữ P ("thừa nhận chuyên chính vô sản") không chu diên.
- Kết luận: "Anh A không thừa nhận chuyên chính vô sản". - Thuật ngữ P ("thừa nhận chuyên chính vô sản") chu diên.
Vì vậy, thuật ngữ P không chu diên ở tiền đề nhưng lại chu diên ở kết luận, dẫn đến sai logic.

Câu 49:

Cho các luận ba đoạn sau: "Mọi nhà khoa học đều nghiên cứu khoa học" - "Sinh viên không phải là nhà khoa học" - "Sinh viên không cần nghiên cứu khoa học" Hỏi: Luận ba đoạn sai do vi phạm quy tắc nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Luận ba đoạn này sai do vi phạm quy tắc "Thuật ngữ M phải chu diên ít nhất một lần". Trong luận ba đoạn trên, thuật ngữ trung gian (M) là "nhà khoa học". Ở cả hai tiền đề, thuật ngữ "nhà khoa học" đều không chu diên.
- Trong tiền đề 1 ("Mọi nhà khoa học đều nghiên cứu khoa học"), "nhà khoa học" chỉ được nói đến trong phạm vi "nghiên cứu khoa học", do đó không chu diên.
- Trong tiền đề 2 ("Sinh viên không phải là nhà khoa học"), "nhà khoa học" cũng không chu diên, vì nó chỉ phủ định một phần của khái niệm "nhà khoa học" (những nhà khoa học là sinh viên).

Vì thuật ngữ trung gian không chu diên ở cả hai tiền đề, nên không có mối liên hệ nào được thiết lập giữa chủ từ (S) và vị từ (P), dẫn đến kết luận sai lệch.

Câu 50:

Luận ba đoạn sau có giá trị gì ? "Mọi người có học vấn là người có văn hoá" - "Bình là người có học vấn" - "Do đó, Bình là người có văn hoá":

Lời giải: