Cho suy luận: “Mọi kim loại đều dẫn điện, Đồng dẫn điện nên đồng là kim loại”. Hỏi: Suy luận trên nếu không hợp lôgíc thì vi phạm quy tắc nào? Hãy chọn phương án đúng:

Câu 47:

Cho suy luận: “Hàng hoá nào cũng là sản phẩm của lao động, vật này là sản phẩm của lao động, nên vật này là hàng hoá” . Hỏi: Suy luận trên nếu không hợp lôgic thì vi phạm quy tắc nào? Hãy chọn phương án đúng:

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Phân tích suy luận:
- Tiền đề 1: "Hàng hoá nào cũng là sản phẩm của lao động" (Mọi A là B)
- Tiền đề 2: "Vật này là sản phẩm của lao động" (S là B)
- Kết luận: "Vật này là hàng hoá" (S là A)

Ở đây, ta thấy thuật ngữ trung gian (M) là "sản phẩm của lao động" (B). Trong cả hai tiền đề, "sản phẩm của lao động" đều không chu diên (không chỉ toàn bộ lớp đối tượng). Ở tiền đề 1, nó là vị từ của phán đoán phổ biến khẳng định (A), nên không chu diên. Ở tiền đề 2, nó là vị từ của phán đoán tồn tại khẳng định (I), nên cũng không chu diên. Vì vậy, thuật ngữ trung gian không chu diên ở bất kỳ tiền đề nào.

Vậy suy luận trên vi phạm quy tắc: M¯ không chu diên ở một tiền đề nào cả.

Câu 48:

Cho luận ba đoạn sau: "Mọi người cộng sản đều thừa nhận chuyên chính vô sản." - "Anh A không là người cộng sản" - "Anh A không thừa nhận chuyên chính vô sản". Hỏi: Luận ba đoạn sai do vi phạm quy tắc nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Luận ba đoạn này sai do vi phạm quy tắc "Các thuật ngữ S và P không chu diên ở tiền đề thì không chu diên ở kết luận". Trong luận ba đoạn trên:
- Tiền đề 1: "Mọi người cộng sản đều thừa nhận chuyên chính vô sản." - Thuật ngữ P ("thừa nhận chuyên chính vô sản") không chu diên.
- Kết luận: "Anh A không thừa nhận chuyên chính vô sản". - Thuật ngữ P ("thừa nhận chuyên chính vô sản") chu diên.
Vì vậy, thuật ngữ P không chu diên ở tiền đề nhưng lại chu diên ở kết luận, dẫn đến sai logic.

Câu 49:

Cho các luận ba đoạn sau: "Mọi nhà khoa học đều nghiên cứu khoa học" - "Sinh viên không phải là nhà khoa học" - "Sinh viên không cần nghiên cứu khoa học" Hỏi: Luận ba đoạn sai do vi phạm quy tắc nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Luận ba đoạn này sai do vi phạm quy tắc "Thuật ngữ M phải chu diên ít nhất một lần". Trong luận ba đoạn trên, thuật ngữ trung gian (M) là "nhà khoa học". Ở cả hai tiền đề, thuật ngữ "nhà khoa học" đều không chu diên.
- Trong tiền đề 1 ("Mọi nhà khoa học đều nghiên cứu khoa học"), "nhà khoa học" chỉ được nói đến trong phạm vi "nghiên cứu khoa học", do đó không chu diên.
- Trong tiền đề 2 ("Sinh viên không phải là nhà khoa học"), "nhà khoa học" cũng không chu diên, vì nó chỉ phủ định một phần của khái niệm "nhà khoa học" (những nhà khoa học là sinh viên).

Vì thuật ngữ trung gian không chu diên ở cả hai tiền đề, nên không có mối liên hệ nào được thiết lập giữa chủ từ (S) và vị từ (P), dẫn đến kết luận sai lệch.

Câu 50:

Luận ba đoạn sau có giá trị gì ? "Mọi người có học vấn là người có văn hoá" - "Bình là người có học vấn" - "Do đó, Bình là người có văn hoá":

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Luận ba đoạn này là một ví dụ của tam đoạn luận (syllogism). Tam đoạn luận bao gồm hai tiền đề (major premise và minor premise) và một kết luận. Trong trường hợp này:

- Tiền đề lớn (major premise): Mọi người có học vấn là người có văn hoá.
- Tiền đề nhỏ (minor premise): Bình là người có học vấn.
- Kết luận: Do đó, Bình là người có văn hoá.

Để xác định tính hợp lệ của tam đoạn luận, cần xem xét cả tính chân thực của các tiền đề và tính hợp lệ của cấu trúc suy luận. Trong trường hợp này, cấu trúc suy luận là hợp lệ (nếu A thuộc B, và C thuộc A, thì C thuộc B). Tuy nhiên, tính chân thực của tiền đề lớn ("Mọi người có học vấn là người có văn hoá") có thể gây tranh cãi. Mặc dù có mối liên hệ giữa học vấn và văn hóa, nhưng không phải lúc nào người có học vấn cũng là người có văn hóa, và ngược lại. Tuy nhiên, câu hỏi không yêu cầu đánh giá tính chân thực của các tiền đề, mà chỉ xem xét tính đúng đắn của tam đoạn luận.

Vì cấu trúc suy luận là hợp lệ và giả sử rằng các tiền đề là đúng (trong khuôn khổ của bài toán), thì kết luận cũng đúng. Do đó, đây là một luận ba đoạn đúng.

Câu 1:

Tư duy có những đặc tính nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Tư duy có những đặc tính cơ bản sau: (1) Tính gián tiếp: Tư duy phản ánh sự vật, hiện tượng thông qua các dấu hiệu, biểu tượng và tri thức đã có. (2) Tính trừu tượng và khái quát: Tư duy có khả năng loại bỏ những thuộc tính, đặc điểm không quan trọng và chỉ giữ lại những thuộc tính bản chất, chung nhất của sự vật, hiện tượng. (3) Tính năng động và sáng tạo: Tư duy không chỉ tái hiện lại những gì đã biết mà còn tạo ra những tri thức mới, giải quyết vấn đề và đưa ra những ý tưởng mới. (4) Tính sâu sắc: Tư duy xem xét vấn đề một cách toàn diện, hệ thống, tìm ra bản chất và mối liên hệ bên trong của sự vật, hiện tượng. Vì vậy, đáp án đúng là: Gián tiếp, năng động - sáng tạo, trừu tượng, khái quát, sâu sắc.

Câu 2:

Quy luật đồng nhất phản ánh điều gì trong hiện thực?

Lời giải: