Để kiểm định giả thuyết nhân quả có thể sử dụng phương pháp nghiên cứu như sau:

Để chứng minh giả thuyết nhân quả có thể sử dụng phương pháp nghiên cứu sau:

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Để chứng minh giả thuyết nhân quả, phương pháp nghiên cứu phù hợp nhất là thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên. Thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên (RCT) là một loại nghiên cứu can thiệp, trong đó người tham gia được phân ngẫu nhiên vào các nhóm khác nhau để nhận các can thiệp khác nhau (ví dụ: một nhóm nhận thuốc mới và một nhóm nhận placebo). Sau đó, kết quả được so sánh giữa các nhóm để xem liệu có sự khác biệt đáng kể hay không. Nếu có sự khác biệt, điều này có thể cung cấp bằng chứng mạnh mẽ về mối quan hệ nhân quả giữa can thiệp và kết quả. Các phương pháp nghiên cứu khác như nghiên cứu ngang, nghiên cứu tỷ lệ hiện mắc và nghiên cứu mô tả thường được sử dụng để mô tả các đặc điểm của quần thể hoặc khám phá các mối liên quan, nhưng chúng không thể chứng minh mối quan hệ nhân quả một cách chắc chắn.

Câu 18:

Thiết kế nghiên cứu ngang sẽ thích hợp cho:

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Thiết kế nghiên cứu ngang (cross-sectional study) là một loại nghiên cứu quan sát thu thập dữ liệu tại một thời điểm cụ thể hoặc trong một khoảng thời gian ngắn. Nghiên cứu ngang phù hợp để:

* Khảo sát bệnh có ít dấu hiệu lâm sàng: Nghiên cứu ngang có thể ước tính tỷ lệ hiện mắc của bệnh, ngay cả khi bệnh không có nhiều triệu chứng rõ ràng.
* Nghiên cứu phát hiện bệnh sớm: Nghiên cứu ngang có thể dùng để sàng lọc bệnh và phát hiện sớm các trường hợp bệnh.
* Nghiên cứu nhiều hậu quả của cùng một nguyên nhân: Nghiên cứu ngang có thể khảo sát mối liên hệ giữa một yếu tố nguy cơ và nhiều kết quả sức khỏe khác nhau tại cùng một thời điểm. Do đó, phương án này cũng có thể đúng.

Tuy nhiên, nghiên cứu ngang không phù hợp để:

* Nghiên cứu bệnh khó điều trị: Nghiên cứu ngang không thể đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị.

Trong các lựa chọn trên, "Nghiên cứu nhiều hậu quả của cùng một nguyên nhân" là phù hợp nhất với thiết kế nghiên cứu ngang vì nó cho phép thu thập dữ liệu về nhiều biến số kết quả tại một thời điểm duy nhất, giúp xác định các mối liên quan tiềm năng.

Các lựa chọn còn lại ít phù hợp hơn:

* "Khảo sát bệnh có ít dấu hiệu lâm sàng" và "Nghiên cứu phát hiện bệnh sớm" cũng có thể sử dụng nghiên cứu ngang, nhưng "Nghiên cứu nhiều hậu quả của cùng một nguyên nhân" thể hiện rõ hơn ưu điểm của thiết kế nghiên cứu này trong việc khám phá các mối quan hệ đa dạng.
* "Nghiên cứu bệnh khó điều trị" không phù hợp vì nghiên cứu ngang không thể đánh giá hiệu quả điều trị.

Câu 19:

Trong 1000 phụ nữ bị ung thư vú có 32 người có thai. Từ đó có thể nói rằng:

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Câu hỏi này kiểm tra khả năng suy luận thống kê cơ bản.

* Phương án 1: "Ung thư vú là một điều ít khi xảy ra ở những người có thai" - Dựa trên dữ liệu, 32 trên 1000 phụ nữ bị ung thư vú có thai, tức là 3.2%. Điều này cho thấy ung thư vú không phổ biến ở phụ nữ có thai, nhưng không thể khẳng định là "ít khi xảy ra" một cách tuyệt đối mà không có thêm thông tin về tỷ lệ ung thư vú nói chung. Tuy nhiên, so với các phương án khác, đây có thể là một nhận định tương đối chính xác.
* Phương án 2: "32% các trường hợp ung thư vú đang có thai" - Đây là một phát biểu sai. Dữ liệu cho thấy 32 trên 1000 người ung thư vú đang có thai, tức là 3.2%, chứ không phải 32%.
* Phương án 3: "Có thể tính được nguy cơ ung thư vú ở những người có thai sau khi đã chuẩn hóa tuổi" - Dữ liệu hiện tại không đủ để tính được nguy cơ và chuẩn hóa tuổi. Cần có thông tin về phân bố tuổi của những phụ nữ có thai bị ung thư vú và những phụ nữ có thai không bị ung thư vú.
* Phương án 4: "Chưa nói lên được điều gì" - Dữ liệu cung cấp một số thông tin nhất định, vì vậy phương án này không đúng.

Vì vậy, phương án 1 là phù hợp nhất, dù cần thận trọng trong cách diễn đạt.

Câu 20:

Một nghiên cứu bệnh chứng về sự kết hợp giữa thói quen hút thuốc lá và ung thư gan đã tính được OR = 1,97 và χ² = 14,09. Từ đó có thể nói:

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Câu hỏi này kiểm tra khả năng diễn giải kết quả của một nghiên cứu bệnh chứng. Ta có OR = 1,97, nghĩa là những người hút thuốc lá có khả năng mắc ung thư gan cao hơn 1,97 lần so với những người không hút thuốc lá. Giá trị χ² = 14,09 cho thấy mối liên hệ này có ý nghĩa thống kê. Tuy nhiên, cần lưu ý:

Nghiên cứu bệnh chứng không chứng minh được mối quan hệ nhân quả.

Khoảng tin cậy 95% của OR sẽ cho biết độ chính xác của ước tính OR. Nếu khoảng tin cậy này không chứa giá trị 1, thì kết quả có ý nghĩa thống kê. Trong trường hợp này, với χ² = 14,09, khả năng cao là khoảng tin cậy 95% của OR không chứa 1.

Việc trình bày bảng 2x2 là để tính toán OR và χ², nhưng câu hỏi đã cho sẵn các giá trị này.

Câu hỏi không đề cập đến ung thư dạ dày, nên không thể kết luận về mối liên quan giữa hút thuốc lá và ung thư dạ dày.

Vì vậy, đáp án chính xác nhất là phải tính khoảng tin cậy 95% của OR để đánh giá chính xác hơn về ý nghĩa thống kê của mối liên hệ này. Với giá trị χ² đã cho, có khả năng cao kết quả có ý nghĩa thống kê.

Câu 21:

Một nghiên cứu bệnh chứng về sự kết hợp giữa thói quen nhai trầu và u lympho không Hodgkin đã tính được OR = 0,30 và χ² = 4,41. Từ đó có thể nói:

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Trong nghiên cứu bệnh chứng, Odds Ratio (OR) được sử dụng để ước tính mối liên quan giữa yếu tố phơi nhiễm (ở đây là thói quen nhai trầu) và bệnh (u lympho không Hodgkin).

* OR < 1: Cho thấy yếu tố phơi nhiễm có thể có tác dụng bảo vệ, làm giảm nguy cơ mắc bệnh.
* OR > 1: Cho thấy yếu tố phơi nhiễm có thể là yếu tố nguy cơ, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
* OR = 1: Cho thấy không có mối liên quan giữa yếu tố phơi nhiễm và bệnh.

Trong trường hợp này, OR = 0,30 < 1, cho thấy thói quen nhai trầu có thể là yếu tố bảo vệ đối với u lympho không Hodgkin. Giá trị χ² = 4,41 cho thấy có ý nghĩa thống kê (thường p < 0,05). Do đó, có đủ bằng chứng để kết luận rằng thói quen nhai trầu có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc u lympho không Hodgkin.

Do đó, đáp án chính xác là thói quen nhai trầu là yếu tố bảo vệ đối với u lympho không Hodgkin.

Câu 22:

Một nhà nghiên cứu quan tâm tới nguyên nhân của vàng da sơ sinh, để nghiên cứu vấn đề này, ông ta đã chọn 100 đứa trẻ có vàng da sơ sinh và 100 đứa trẻ không vàng da sơ sinh trong cùng một bệnh viện và trong cùng một khoảng thời gian, sau đó ông ta ghi nhận lại các thông tin có sẵn về thời kỳ mang thai và lúc sinh của các bà mẹ của hai nhóm trẻ đó. Đây là nghiên cứu:

Lời giải: