Từ năm 1992 Bộ Tài chính có Quyết định số 09 QĐ/TCBH cho phép bảo hiểm hàng hóa vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt và đường thủy, hàng vận chuyển trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam và:

Để phân tích câu hỏi này, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm về Tổn thất chung (General Average) trong bảo hiểm hàng hải, đặc biệt là phần hy sinh tổn thất chung.

1. Khái niệm Tổn thất chung:
Tổn thất chung là những hy sinh hoặc chi phí đặc biệt được thực hiện hoặc phát sinh một cách có ý thức và hợp lý nhằm mục đích cứu tài sản trong chuyến đi (tàu, hàng hóa, cước phí) khỏi một mối nguy hiểm chung, cận kề và rõ ràng. Tổn thất chung được chia thành hai loại chính:
* Hy sinh tổn thất chung (Sacrificial General Average): Là những thiệt hại hoặc mất mát trực tiếp đối với tài sản (tàu, hàng hóa) do một hành động tổn thất chung. Ví dụ, vứt bỏ hàng hóa xuống biển để làm nhẹ tàu, cứu tàu khỏi bị chìm hoặc mắc cạn.
* Chi phí tổn thất chung (General Average Expenditure): Là những chi phí phát sinh để cứu tài sản khỏi mối nguy hiểm chung. Ví dụ, chi phí lai dắt tàu vào cảng lánh nạn, chi phí bốc dỡ, lưu kho hàng hóa tại cảng lánh nạn để sửa chữa tàu.

2. Phân tích các phương án:
Câu hỏi đưa ra ví dụ về vứt bỏ hàng hóa vì sự an toàn chung (hy sinh tổn thất chung) và yêu cầu tìm một ví dụ khác tương tự.

* Phương án 1: "sử dụng hàng hóa làm thực phẩm bảo đảm sức khỏe thuyền viên"
Đây không phải là một hành động tổn thất chung. Việc sử dụng hàng hóa làm thực phẩm có thể là một biện pháp khẩn cấp để đảm bảo sinh mạng của thuyền viên, nhưng không phải là hy sinh tài sản để cứu toàn bộ chuyến đi khỏi một nguy hiểm chung theo định nghĩa của tổn thất chung. Nó không liên quan trực tiếp đến việc cứu tàu và hàng hóa khỏi một hiểm nguy chung.

* Phương án 2: "bán một số hàng quý đi để cắt bỏ sự bám đuổi của cướp biển"
Việc bán hàng hóa để có tiền trả cho cướp biển hoặc chi phí khác nhằm thoát khỏi sự truy đuổi có thể được xem xét là một chi phí phát sinh, nhưng nó thường không được coi là một hành động hy sinh tổn thất chung theo định nghĩa truyền thống. Hơn nữa, việc bán hàng hóa vẫn thu lại giá trị, không phải là một sự mất mát hoàn toàn như việc vứt bỏ hay tiêu hủy.

* Phương án 3: "loại bỏ một số hàng dễ cháy do phải chạy trên biển thời tiết nóng"
Việc loại bỏ hàng hóa dễ cháy có thể là một hành động phòng ngừa. Tuy nhiên, để được coi là hy sinh tổn thất chung, hành động này phải xuất phát từ một mối nguy hiểm *cận kề và rõ ràng* (ví dụ, nguy cơ cháy nổ *nghiêm trọng và sắp xảy ra* đe dọa toàn bộ chuyến đi do nhiệt độ tăng cao vượt mức an toàn). Nếu chỉ là thời tiết nóng thông thường, đây có thể được xem là biện pháp phòng ngừa thông thường hơn là một hành động tổn thất chung mang tính khẩn cấp và đặc biệt. Sự mơ hồ của từ "loại bỏ" cũng khiến phương án này kém rõ ràng hơn so với các ví dụ kinh điển.

* Phương án 4: "đốt hàng làm nhiên liệu nếu không thì tàu không chạy được"
Đây là một ví dụ điển hình và được công nhận rộng rãi về hy sinh tổn thất chung. Nếu tàu gặp nạn (ví dụ, hết nhiên liệu) giữa biển và có nguy cơ trôi dạt, va vào đá, hoặc không thể đến được cảng an toàn, việc tự nguyện đốt một phần hàng hóa làm nhiên liệu để cứu tàu và toàn bộ số hàng còn lại khỏi hiểm nguy được coi là một hành động hy sinh tổn thất chung. Hành động này là có ý thức, hợp lý, thực hiện trong tình thế nguy hiểm cận kề và vì sự an toàn chung của cả chuyến đi.

3. Kết luận:
Dựa trên phân tích, phương án 4 là ví dụ rõ ràng và chính xác nhất về hy sinh tổn thất chung, tương tự như việc vứt bỏ hàng hóa để làm nhẹ tàu.

Phạm vi trách nhiệm của người bảo hiểm trong bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu (còn gọi là bảo hiểm hàng hải) phụ thuộc chủ yếu vào các điều kiện bảo hiểm đã được thỏa thuận giữa người được bảo hiểm và công ty bảo hiểm. Các điều kiện này quy định cụ thể những rủi ro, tai nạn, tổn thất nào mà người bảo hiểm sẽ bồi thường và những rủi ro nào bị loại trừ.

* Phân tích các phương án:
* Phương án 1: "giá trị bảo hiểm nhiều ít." Giá trị bảo hiểm là cơ sở để tính phí bảo hiểm và xác định số tiền bồi thường tối đa trong trường hợp xảy ra tổn thất. Nó ảnh hưởng đến quy mô tài chính của bồi thường, chứ không phải các loại rủi ro được bảo hiểm. Do đó, đây không phải yếu tố quyết định phạm vi trách nhiệm về mặt rủi ro.
* Phương án 2: "số tiền bảo hiểm nhiều ít." Tương tự như giá trị bảo hiểm, số tiền bảo hiểm là giới hạn cao nhất mà người bảo hiểm phải trả cho một tổn thất hoặc một loạt tổn thất. Nó xác định giới hạn tài chính của trách nhiệm, không phải phạm vi các rủi ro được bao gồm. Vì vậy, đây không phải là đáp án đúng.
* Phương án 3: "luật bảo hiểm quốc gia." Luật bảo hiểm quốc gia thiết lập khung pháp lý chung cho hoạt động bảo hiểm và quy định các nguyên tắc cơ bản, quyền và nghĩa vụ của các bên. Tuy nhiên, trong bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu quốc tế, các bên thường sử dụng các điều khoản tiêu chuẩn quốc tế như Điều kiện bảo hiểm hàng hóa của Hiệp hội những người bảo hiểm Luân Đôn (Institute Cargo Clauses – ICC A, B, C) hoặc các điều kiện bảo hiểm tương tự. Các luật này không đi sâu vào chi tiết các rủi ro cụ thể được bảo hiểm cho từng lô hàng, mà đó là nội dung của hợp đồng bảo hiểm và các điều kiện kèm theo. Vì vậy, đây không phải yếu tố trực tiếp và chính yếu quyết định phạm vi trách nhiệm về rủi ro cụ thể.
* Phương án 4: "các điều kiện bảo hiểm." Đây là đáp án chính xác nhất. "Các điều kiện bảo hiểm" (Insurance Conditions) là các điều khoản, quy tắc và phạm vi bảo hiểm được ghi rõ trong hợp đồng bảo hiểm (đơn bảo hiểm hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm). Ví dụ, ICC A (All Risks) sẽ có phạm vi trách nhiệm rộng nhất, bao gồm hầu hết các rủi ro; ICC B sẽ có phạm vi hẹp hơn, chỉ bảo hiểm các rủi ro được liệt kê cụ thể; và ICC C là hẹp nhất. Chính các điều kiện này định nghĩa rõ ràng những rủi ro nào được bảo hiểm, những rủi ro nào bị loại trừ, các trường hợp miễn trách và các điều khoản khác liên quan đến trách nhiệm của người bảo hiểm. Do đó, đây là yếu tố cốt lõi quyết định phạm vi trách nhiệm của người bảo hiểm.

Kết luận: Phạm vi trách nhiệm của người bảo hiểm trong bảo hiểm hàng hóa xuất nhập khẩu được xác định rõ ràng nhất bởi các điều kiện bảo hiểm đã được thỏa thuận và ghi trong hợp đồng bảo hiểm.

Trong quy tắc bảo hiểm hàng hóa nói chung và bảo hiểm hàng hóa ngoại thương nói riêng, nguyên tắc cơ bản là Người bảo hiểm chỉ bồi thường cho những rủi ro và tai nạn mang tính chất bất ngờ và không thể lường trước được. Điều này là cốt lõi của khái niệm rủi ro bảo hiểm (insurable risk). Rủi ro được bảo hiểm phải là một sự kiện ngẫu nhiên, không chắc chắn sẽ xảy ra và nằm ngoài sự kiểm soát có chủ ý của người được bảo hiểm.

Phân tích các phương án:
* Phương án 1: "bảo hiểm rủi ro, tai nạn bất ngờ có thể lường trước được." - Đây là phương án sai. Nếu một rủi ro có thể lường trước được một cách rõ ràng thì nó không còn mang tính chất bất ngờ nữa, và do đó, không phải là đối tượng chính của bảo hiểm. Bảo hiểm không bảo hiểm cho những sự kiện chắc chắn hoặc rất có khả năng xảy ra đã được biết trước mà người tham gia bảo hiểm có thể tránh hoặc chủ động kiểm soát.
* Phương án 2: "bảo hiểm rủi ro, tai nạn bất ngờ mà người ta có thể quản trị được." - Phương án này cũng không hoàn toàn chính xác. Mặc dù quản trị rủi ro là một phần quan trọng để giảm thiểu tổn thất, nhưng bảo hiểm tập trung vào việc chuyển giao những rủi ro còn lại (rủi ro tồn đọng) mà dù đã có các biện pháp quản trị nhưng vẫn có thể xảy ra và gây thiệt hại. Khía cạnh "bất ngờ" và "không lường trước được" vẫn là trọng tâm, chứ không phải chỉ là khả năng quản trị.
* Phương án 3: "bảo hiểm rủi ro, tai nạn bất ngờ không lường trước được." - Đây là phương án đúng nhất. Người bảo hiểm chấp nhận bảo hiểm cho những sự kiện mang tính chất ngẫu nhiên, không thể đoán trước hoặc không thể kiểm soát được bởi người được bảo hiểm vào thời điểm ký kết hợp đồng. Đây chính là bản chất của hợp đồng bảo hiểm: chống lại những biến cố khó lường.
* Phương án 4: "bảo hiểm rủi ro, tai nạn bất ngờ đã từng xảy ra trước đã được biết." - Phương án này không đúng. Việc rủi ro đã từng xảy ra trước đó có thể giúp đánh giá xác suất nhưng bản chất của việc bảo hiểm là bảo vệ cho những sự kiện *trong tương lai* mà không thể lường trước được một cách cụ thể tại thời điểm bảo hiểm. Nếu một sự kiện đã được biết chắc chắn sẽ xảy ra hoặc đang xảy ra thì không thể được bảo hiểm như một rủi ro bất ngờ nữa.

Kết luận: Nguyên tắc cốt lõi của bảo hiểm là bảo vệ người được bảo hiểm khỏi những tổn thất phát sinh từ các sự kiện rủi ro mang tính chất ngẫu nhiên, bất ngờ và không thể lường trước được.

Giám định bảo hiểm là một hoạt động thiết yếu trong lĩnh vực bảo hiểm, đặc biệt là đối với hàng hóa. Mục đích chính của giám định là thu thập thông tin và xác định các yếu tố liên quan đến một sự kiện gây tổn thất hoặc hư hỏng cho đối tượng được bảo hiểm.

* Phương án 1: "khắc phục ngay những mất mát hư hỏng đối với hàng hóa bảo hiểm." Đây là phương án sai. Hoạt động giám định bản chất là đánh giá và xác định, không phải là hành động khắc phục hay sửa chữa trực tiếp tổn thất. Việc khắc phục là trách nhiệm của người được bảo hiểm hoặc các bên liên quan sau khi tổn thất được xác định và đánh giá.
* Phương án 2: "đánh giá, phân tích sự kiện xảy ra, xác định nguyên nhân, mức độ tổn thất." Đây là phương án đúng và mô tả chính xác nhất mục đích cốt lõi của giám định bảo hiểm. Giám định viên sẽ thực hiện các công việc như kiểm tra hiện trường, thu thập chứng cứ, phân tích diễn biến sự kiện để xác định nguyên nhân dẫn đến tổn thất (ví dụ: do tai nạn, rủi ro cụ thể, lỗi vận chuyển,...) và đánh giá mức độ, phạm vi, giá trị của thiệt hại. Những thông tin này là cơ sở quan trọng để công ty bảo hiểm xem xét và quyết định trách nhiệm bồi thường.
* Phương án 3: "kịp thời hạn chế tổn thất do tai nạn gây ra cho hàng hóa được bảo hiểm." Đây là phương án sai. Hạn chế tổn thất (Loss Minimization/Mitigation) là một nghĩa vụ của người được bảo hiểm khi sự cố xảy ra, nhằm giảm thiểu thiệt hại có thể phát sinh. Mặc dù giám định viên có thể đưa ra khuyến nghị, nhưng bản thân hoạt động giám định không phải là hành động trực tiếp để hạn chế tổn thất, mà là để đánh giá tình hình tổn thất đã hoặc đang xảy ra.
* Phương án 4: "hoàn thiện thủ tục cho bộ hồ sơ khiếu nại đối với người bảo hiểm." Đây là phương án có liên quan nhưng không phải là mục đích chính. Kết quả của quá trình giám định (báo cáo giám định) là một tài liệu quan trọng giúp hoàn thiện bộ hồ sơ khiếu nại. Tuy nhiên, việc hoàn thiện thủ tục là hệ quả và là một bước tiếp theo của quá trình giám định, chứ không phải là mục đích ban đầu của việc giám định. Mục đích ban đầu là để thiết lập sự thật về tổn thất.

Do đó, mục đích chính và toàn diện nhất của giám định bảo hiểm là để đánh giá, phân tích sự kiện, xác định nguyên nhân và mức độ tổn thất.

Phí bảo hiểm được các công ty bảo hiểm tính toán dựa trên nhiều yếu tố khác nhau để đánh giá mức độ rủi ro của người được bảo hiểm. Mục đích là để đảm bảo rằng phí thu được đủ để chi trả cho các quyền lợi bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra. Trong các yếu tố được đưa ra:

* Nghề nghiệp: Nghề nghiệp của người được bảo hiểm có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ rủi ro mà họ phải đối mặt. Ví dụ, một người làm nghề công việc văn phòng ít rủi ro hơn một người làm việc trong môi trường xây dựng, hầm mỏ, hoặc các ngành nghề đòi hỏi vận hành máy móc nguy hiểm. Các nghề nghiệp có mức độ rủi ro cao hơn thường sẽ phải chịu mức phí bảo hiểm cao hơn.
* Giới tính: Trong nhiều loại hình bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe, giới tính có thể là một yếu tố ảnh hưởng đến phí bảo hiểm. Các nghiên cứu thống kê cho thấy sự khác biệt về tuổi th thọ trung bình và tỷ lệ mắc một số bệnh giữa nam và nữ. Ví dụ, phụ nữ thường có tuổi thọ cao hơn nam giới, điều này có thể ảnh hưởng đến phí bảo hiểm nhân thọ (thấp hơn cho nữ giới ở cùng độ tuổi). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tại một số quốc gia, việc sử dụng giới tính để phân biệt phí bảo hiểm đã bị cấm hoặc hạn chế.
* Tuổi: Tuổi là một trong những yếu tố quan trọng nhất và ảnh hưởng trực tiếp nhất đến phí bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe. Khi tuổi của người được bảo hiểm càng cao, nguy cơ gặp các vấn đề về sức khỏe, mắc bệnh tật hoặc tử vong càng lớn. Do đó, phí bảo hiểm thường tăng lên theo độ tuổi.

Vì cả ba yếu tố là nghề nghiệp, giới tính và tuổi đều là những yếu tố được các công ty bảo hiểm sử dụng để đánh giá rủi ro và xác định mức phí bảo hiểm phù hợp, nên đáp án "Tất cả đều đúng" là chính xác.