Tình hình tài sản tại một doanh nghiệp đầu kỳ như sau: Tiền mặt: 15.000.000 đ; Phải trả người bán: 15.000.000 đ; Phải thu khác: 1.500.000 đ; Khách hàng ứng trước tiền hàng: 20.000.000 đ; TSCĐ hữu hình: 40.000.000 đ; Hao mòn TSCĐ hữu hình: 3.000.000 đ; Tạm ứng: 10.000.000 đ. Tổng tài sản của doanh nghiệp :

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về định khoản kế toán cho nghiệp vụ ứng trước tiền cho người bán. Khi doanh nghiệp ứng trước tiền cho người bán, có nghĩa là doanh nghiệp đã chi tiền ra để thanh toán trước một phần hoặc toàn bộ giá trị hàng hóa, dịch vụ sẽ mua trong tương lai. Về bản chất, khoản tiền ứng trước này không làm phát sinh nghĩa vụ thanh toán với người bán ngay lập tức, mà nó là một khoản chi phí đã được thực hiện nhưng hàng hóa/dịch vụ chưa nhận về. Theo nguyên tắc kế toán kép, khi chi tiền mặt hoặc chuyển khoản ngân hàng, tài khoản Tiền (tài sản) sẽ giảm, do đó ghi Có. Khoản tiền ứng trước này được ghi nhận là một khoản phải thu của doanh nghiệp đối với người bán, vì người bán có nghĩa vụ cung cấp hàng hóa/dịch vụ tương ứng với số tiền đã nhận. Do đó, tài khoản Phải thu (tài sản) sẽ tăng, và được ghi Nợ. Vì vậy, nghiệp vụ này được định khoản là Nợ tài khoản Tiền (tài sản giảm), Có tài khoản Phải thu (tài sản tăng - khoản ứng trước cho người bán). Tuy nhiên, theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, khoản ứng trước cho người bán thường được hạch toán vào tài khoản "Phải thu ngắn hạn" hoặc "Phải thu khác" (nếu là ứng trước cho nhà cung cấp) khi ghi nhận ban đầu là Nợ tài khoản "Phải thu" và Có tài khoản "Tiền". Do đó, phương án "Ghi nợ tài khoản tiền, có tài khoản phải thu" là chưa chính xác hoàn toàn về bản chất ghi nhận ban đầu của khoản ứng trước. Nghiệp vụ ứng trước tiền cho người bán về bản chất là doanh nghiệp đưa ra tài sản (tiền) để đổi lấy một quyền đòi hàng hóa/dịch vụ hoặc khoản thanh toán trong tương lai. Khoản ứng trước này làm giảm tài sản (tiền) và làm tăng một khoản phải thu đối với người bán (doanh nghiệp có quyền nhận hàng hóa hoặc dịch vụ). Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các khoản ứng trước cho nhà cung cấp được hạch toán vào một tài khoản tài sản riêng biệt (ví dụ: tài khoản "Tạm ứng" hoặc một tài khoản "Phải thu" đặc thù) để theo dõi. Xét theo các phương án được đưa ra, phương án "Ghi nợ tài khoản tiền, có tài khoản phải thu" là sai vì tiền đã chi ra nên phải ghi Có, và khoản ứng trước này làm phát sinh quyền đòi hỏi nên ghi Nợ vào một tài khoản tài sản. Phương án "Ghi nợ tài khoản phải trả, có tài khoản tiền" là sai vì ứng trước không làm tăng nghĩa vụ phải trả, mà là giảm tài sản. Phương án "Ghi nợ tài khoản phải thu, có tài khoản tiền" là chính xác nhất trong các lựa chọn đưa ra. Khi ứng trước cho người bán, doanh nghiệp đã chi tiền (tài sản giảm, ghi Có tài khoản Tiền) và phát sinh một khoản phải thu đối với người bán (doanh nghiệp có quyền nhận hàng hóa/dịch vụ, tài sản tăng, ghi Nợ tài khoản Phải thu hoặc một tài khoản tương đương như Phải thu ngắn hạn/Tạm ứng). Do đó, định khoản đúng là Ghi nợ tài khoản Phải thu, Có tài khoản Tiền. Phương án "Ghi nợ tài khoản tiền, có tài khoản phải trả" là sai vì tiền đã chi ra nên phải ghi Có, và khoản ứng trước không phải là khoản phải trả.

Câu hỏi yêu cầu xác định đặc điểm KHÔNG phải của Tài khoản 214 - “Hao mòn lũy kế tài sản cố định”. Tài khoản 214 là tài khoản điều chỉnh giảm, có số dư bên Có, thể hiện giá trị hao mòn đã trích của tài sản cố định. Nó được trình bày trên Bảng cân đối kế toán ở phần Tài sản nhưng được ghi âm (ghi âm), làm giảm nguyên giá của tài sản cố định để phản ánh giá trị còn lại của tài sản. Phương án 1 sai vì Tài khoản 214 là tài khoản điều chỉnh giảm, có số dư bên Có, không phải là tài khoản Tài sản có số dư bên Nợ. Phương án 2 đúng vì tài khoản hao mòn lũy kế tăng khi trích hao mòn hàng kỳ, và nghiệp vụ tăng của tài khoản này được ghi Có. Phương án 3 đúng vì trên Bảng cân đối kế toán, tài khoản này được trình bày bên cạnh tài sản cố định hữu hình và vô hình, với giá trị âm để điều chỉnh giảm nguyên giá. Phương án 4 đúng vì mục đích chính của tài khoản 214 là điều chỉnh giảm nguyên giá tài sản cố định.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (hay còn gọi là Báo cáo lãi lỗ) được lập dựa trên thông tin của các tài khoản phản ánh doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong kỳ. Theo Chế độ kế toán Việt Nam hiện hành, các tài khoản loại 5, 6, 7, 8, 9 lần lượt bao gồm: Tài khoản loại 5 (Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ), Tài khoản loại 6 (Chi phí sản xuất, kinh doanh), Tài khoản loại 7 (Thu nhập khác), Tài khoản loại 8 (Chi phí khác), Tài khoản loại 9 (Xác định kết quả kinh doanh). Do đó, thông tin trên các tài khoản này là cơ sở để lập Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các thước đo chủ yếu được sử dụng trong báo cáo kế toán. Báo cáo kế toán cung cấp thông tin về tình hình tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Để có thể tổng hợp, so sánh và phân tích các thông tin này, kế toán cần sử dụng các đơn vị đo lường chung.

* Tiền tệ: Là đơn vị đo lường cơ bản và phổ biến nhất trong kế toán, cho phép quy đổi giá trị của nhiều loại tài sản, nợ phải trả, doanh thu, chi phí khác nhau về một đơn vị chung để dễ dàng ghi chép, tính toán và báo cáo. Mọi nghiệp vụ kinh tế phát sinh đều được ghi nhận bằng đơn vị tiền tệ.
* Hiện vật: Được sử dụng để đo lường số lượng, khối lượng, quy cách của các loại tài sản, vật tư, sản phẩm, hàng hóa có tính chất vật lý cụ thể (ví dụ: tấn thóc, mét vải, chiếc xe).
* Thời gian lao động: Được đo bằng giờ công, ngày công, dùng để tính toán năng suất lao động, chi phí nhân công và quản lý hiệu quả sử dụng lao động.

Trong kế toán, cả ba thước đo này đều được sử dụng tùy thuộc vào tính chất của đối tượng kế toán. Tuy nhiên, tiền tệ đóng vai trò là thước đo chung, thống nhất, cho phép tổng hợp tất cả các loại tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí vào một báo cáo tài chính duy nhất. Các thước đo hiện vật và thời gian lao động thường được sử dụng song song hoặc làm căn cứ để xác định giá trị bằng tiền tệ. Do đó, tiền tệ được xem là thước đo chủ yếu.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các nguyên tắc kế toán cơ bản. Nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) yêu cầu chi phí phải được ghi nhận vào cùng kỳ kế toán với doanh thu mà chi phí đó tạo ra. Điều này đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đúng kết quả hoạt động kinh doanh của kỳ đó. Ví dụ, chi phí bán hàng phát sinh để tạo ra doanh thu bán hàng trong kỳ phải được ghi nhận cùng kỳ với doanh thu đó. Các nguyên tắc khác như nhất quán (Consistency) yêu cầu áp dụng các phương pháp kế toán giống nhau qua các kỳ; trọng yếu (Materiality) cho phép bỏ qua các yếu tố không ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính; và giá gốc (Historical Cost) yêu cầu tài sản được ghi nhận theo giá mua ban đầu. Do đó, việc ghi nhận chi phí tạo ra doanh thu vào cùng kỳ kế toán là vận dụng nguyên tắc phù hợp.