Phát biểu nào sau đây là là sai:

Theo IFRS 10, quyền kiểm soát của nhà đầu tư đối với đơn vị nhận đầu tư được định nghĩa là quyền lực tạo ra khả năng chỉ đạo các hoạt động quan trọng của đơn vị nhận đầu tư để đạt được lợi ích trong tương lai. Phương án 1 mô tả khả năng tác động và có quyền, nhưng chưa đủ ý nghĩa quyền kiểm soát. Phương án 2 nói về khả năng chi phối chính sách hoạt động và tài chính, nhưng chưa nhấn mạnh vào việc đạt được lợi ích. Phương án 3 tập trung vào việc làm biến động thu nhập và khả năng tác động đến thu nhập, đây là một hệ quả của quyền kiểm soát chứ không phải bản chất của quyền kiểm soát. Phương án 4 bao hàm đủ ba yếu tố cấu thành quyền kiểm soát theo IFRS 10: quyền lực, các hoạt động quan trọng và mục tiêu lợi ích trong tương lai.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về phương pháp kế toán áp dụng khi một công ty nắm giữ quyền kiểm soát (từ 50% trở lên quyền biểu quyết) đối với một công ty khác. Theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) và Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS), khi công ty mẹ (công ty G) có quyền kiểm soát công ty con (công ty D) thông qua việc sở hữu trên 50% quyền biểu quyết, công ty mẹ phải lập báo cáo tài chính hợp nhất. Báo cáo tài chính hợp nhất phản ánh tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của cả tập đoàn như thể chúng là một đơn vị kinh tế duy nhất. Phương pháp vốn chủ sở hữu thường áp dụng cho công ty liên kết (từ 20% đến dưới 50% quyền biểu quyết). Phương pháp giá gốc và phương pháp giá trị hợp lý có thể được áp dụng cho các khoản đầu tư khác không dẫn đến quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cấu trúc và bản chất của một tập đoàn. Một tập đoàn, theo định nghĩa chung trong kinh doanh và pháp lý, là một nhóm các công ty có chung quyền sở hữu, quản lý và hoạt động dưới một pháp nhân chính (công ty mẹ). Công ty mẹ thường kiểm soát các hoạt động của các công ty con thông qua sở hữu phần lớn cổ phần hoặc quyền biểu quyết. Các công ty con có thể hoạt động độc lập về mặt vận hành nhưng vẫn chịu sự chi phối và chiến lược chung từ công ty mẹ. Phương án 1 mô tả chính xác nhất cấu trúc này: sự tồn tại của cả công ty mẹ và các công ty con, những đơn vị này có thể có tư cách pháp nhân riêng biệt nhưng được liên kết chặt chẽ về sở hữu và quản lý. Phương án 2 chỉ đề cập đến các công ty con mà không có công ty mẹ liên kết. Phương án 3 có phần đúng khi nói về hoạt động như một thực thể duy nhất, nhưng "một công ty mẹ và các công ty con" là mô tả cấu trúc đầy đủ hơn. Phương án 4 chỉ đề cập đến công ty mẹ mà bỏ qua yếu tố các công ty con, vốn là đặc trưng của một tập đoàn.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cách trình bày lợi ích cổ đông không kiểm soát (NCI) trên báo cáo tài chính hợp nhất theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) hoặc Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Theo nguyên tắc hợp nhất, lợi ích cổ đông không kiểm soát là phần vốn chủ sở hữu của công ty con không thuộc về công ty mẹ. Phần lợi ích này được trình bày tách biệt trong phần vốn chủ sở hữu trên báo cáo tài chính hợp nhất, ngay dưới mục vốn góp của chủ sở hữu, để phản ánh rõ ràng phần sở hữu của các cổ đông thiểu số. Phương án 1 mô tả chính xác cách trình bày này.

Câu hỏi yêu cầu xác định phát biểu sai về lập báo cáo tài chính hợp nhất. Chúng ta cần phân tích từng phát biểu:

* Phát biểu 1: Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 25) và IFRS 10, công ty mẹ phải hợp nhất tất cả các công ty con, trừ khi công ty con đó được nắm giữ với mục đích bán lại. Phát biểu này đúng.
* Phát biểu 2: Quy định về lập báo cáo tài chính hợp nhất áp dụng cho tất cả các công ty mẹ, ngay cả khi công ty mẹ đó bị kiểm soát một phần hoặc toàn bộ bởi một công ty mẹ khác. Tuy nhiên, trong trường hợp công ty mẹ bị kiểm soát bởi một công ty mẹ khác, thì công ty mẹ cấp trên sẽ là đơn vị lập báo cáo tài chính hợp nhất cho cả tập đoàn. Công ty mẹ bị kiểm soát vẫn phải lập báo cáo tài chính riêng cho mình, nhưng không nhất thiết phải lập báo cáo tài chính hợp nhất nếu nó đã nằm trong báo cáo hợp nhất của công ty mẹ cấp trên. Phát biểu này có thể gây nhầm lẫn, nhưng về nguyên tắc, nếu một đơn vị là công ty mẹ thì có trách nhiệm hợp nhất, trừ khi có ngoại lệ được quy định rõ. Tuy nhiên, xét về ngữ cảnh rộng hơn của việc lập báo cáo hợp nhất cuối cùng cho tập đoàn, phát biểu này có thể được coi là sai khi nói "tất cả các công ty mẹ" một cách tuyệt đối.
* Phát biểu 3: Trong các giao dịch nội bộ, khi có lợi nhuận chưa thực hiện phát sinh từ hàng hóa còn tồn kho giữa công ty mẹ và công ty con hoặc giữa các công ty con với nhau, lợi nhuận này cần được loại trừ khỏi báo cáo tài chính hợp nhất. Nếu người mua là công ty con và hàng hóa chưa bán hết ra bên ngoài, thì lợi nhuận chưa thực hiện phải điều chỉnh cho cả phần lợi ích của công ty mẹ và phần lợi ích của các cổ đông không kiểm soát (NCI). Phát biểu này đúng.
* Phát biểu 4: Khi hàng hóa bán nội bộ đã được bán hết ra ngoài cho các bên độc lập trong kỳ, thì ảnh hưởng của giao dịch nội bộ (lợi nhuận chưa thực hiện) đã được loại trừ hết khi lập báo cáo tài chính riêng của đơn vị bán. Do đó, không cần điều chỉnh thêm doanh thu nội bộ của năm phát sinh khi hàng đã bán hết. Phát biểu này đúng.

Xem xét lại phát biểu 2: Nếu một công ty mẹ B bị công ty mẹ A kiểm soát toàn bộ, thì B vẫn là công ty mẹ của các công ty con C, D. Tuy nhiên, B không nhất thiết phải tự mình lập báo cáo tài chính hợp nhất nếu A đã lập báo cáo hợp nhất bao gồm cả B và C, D. Quy định chung là đơn vị mẹ phải hợp nhất, nhưng trong cấu trúc tập đoàn, chỉ có một cấp hợp nhất cao nhất là lập báo cáo hợp nhất cuối cùng. Vì vậy, phát biểu "Tất cả các công ty mẹ đều phải lập báo cáo tài chính hợp nhất" là không hoàn toàn chính xác trong mọi trường hợp. Nó có thể là sai nếu công ty mẹ đó đã bị hợp nhất vào một tập đoàn lớn hơn.

Tuy nhiên, cần làm rõ hơn về phát biểu 2. Theo VAS 25, một đơn vị là công ty mẹ phải lập báo cáo tài chính hợp nhất, trừ khi thỏa mãn các điều kiện miễn trừ. Một trong những điều kiện miễn trừ là khi đơn vị đó đồng thời là công ty con của một đơn vị mẹ kế tiếp và báo cáo tài chính hợp nhất của đơn vị mẹ kế tiếp đó đã được công bố rộng rãi (hoặc đang trong quá trình lập). Do đó, phát biểu 2 có thể coi là sai vì nó không đề cập đến các trường hợp được miễn trừ.

Trong các lựa chọn, phát biểu 2 là phát biểu sai rõ ràng nhất về quy định tuyệt đối "tất cả".