Nguyên tắc dự toán dòng tiền dự án nào KHÔNG đúng?

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về chi phí chìm (sunk cost) trong phân tích tài chính dự án. Chi phí chìm là những khoản chi phí đã phát sinh và không thể thu hồi lại được, bất kể quyết định đầu tư có được thực hiện hay không. Do đó, khi đưa ra quyết định đầu tư, các nhà quản lý cần bỏ qua chi phí chìm vì chúng không còn khả năng thay đổi trong tương lai và không ảnh hưởng đến tính hiệu quả của các lựa chọn đầu tư khác nhau.

Phân tích các phương án:
1. 'Chi phí chìm không phải là chi phí bằng tiền': Sai. Chi phí chìm thường là những chi phí đã phát sinh bằng tiền (hoặc có thể quy đổi ra tiền) trong quá khứ.
2. 'Chi phí chìm tương đối lớn': Kích thước của chi phí chìm không phải là lý do để loại bỏ nó khỏi phân tích quyết định. Dù lớn hay nhỏ, nếu đã là chi phí chìm thì đều không nên xem xét.
3. 'Chi phí chìm không ảnh hưởng đến hiệu quả dự án': Sai. Nếu xem xét chi phí chìm, nó có thể làm sai lệch đánh giá hiệu quả dự án, dẫn đến quyết định sai lầm. Tuy nhiên, bản thân chi phí chìm đã phát sinh, không còn tiềm năng ảnh hưởng đến *hiệu quả của các lựa chọn trong tương lai*.
4. 'Đã chi ra trước khi có quyết định đầu tư dự án': Đúng. Đây là định nghĩa cốt lõi của chi phí chìm và là lý do chính khiến nó không được tính vào dòng tiền dự án khi ra quyết định. Quyết định chỉ nên dựa trên các chi phí và lợi ích sẽ phát sinh trong tương lai.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các loại chi phí được tính vào dòng tiền của dự án theo quan điểm Tổng đầu tư (Total Investment Project View - TIPV). Quan điểm Tổng đầu tư xem xét tất cả các dòng tiền phát sinh từ khi dự án bắt đầu cho đến khi kết thúc, bao gồm cả các dòng tiền liên quan đến tài sản cố định và chi phí hoạt động.

* Chi phí cơ hội của máy móc thiết bị: Đây là chi phí liên quan đến việc sử dụng máy móc thiết bị cho dự án, có thể là chi phí mua sắm hoặc chi phí thuê. Dù là tài sản hay chi phí sử dụng, chúng đều ảnh hưởng đến dòng tiền của dự án. Nếu dự án sử dụng máy móc có sẵn, thì chi phí cơ hội (lợi ích có thể thu được từ việc sử dụng máy móc đó vào mục đích khác) cần được tính đến. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh dòng tiền của dự án, chi phí cơ hội của máy móc thường được thể hiện qua chi phí khấu hao hoặc chi phí thuê/mua, là những khoản chi phí trực tiếp ảnh hưởng đến dòng tiền.
* Chi phí cơ hội của vốn chủ sở hữu: Đây là một yếu tố quan trọng trong việc xác định tỷ suất sinh lời yêu cầu của nhà đầu tư, nhưng nó thường được phản ánh trong tỷ lệ chiết khấu (WACC - Chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền) hơn là được tính trực tiếp như một khoản chi phí riêng lẻ trong dòng tiền của dự án theo quan điểm TIPV. Dòng tiền của dự án thường được tính trước thuế và chi phí tài chính (lãi vay), và sau đó được chiết khấu bởi WACC hoặc tỷ lệ chiết khấu phù hợp. Chi phí cơ hội của vốn chủ sở hữu là một phần của tỷ lệ chiết khấu đó.
* Chi phí thuế đất hằng năm của dự án: Thuế đất là một khoản chi phí hoạt động phát sinh định kỳ trong quá trình dự án diễn ra và có ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền của dự án. Do đó, chi phí này phải được tính vào dòng tiền.

Theo quan điểm Tổng đầu tư (TIPV), dòng tiền của dự án bao gồm tất cả các khoản thu nhập và chi tiêu phát sinh liên quan đến dự án. Chi phí cơ hội của vốn chủ sở hữu không được tính trực tiếp vào dòng tiền như một khoản chi tiêu riêng biệt mà nó được hàm chứa trong tỷ lệ chiết khấu khi tính toán giá trị hiện tại ròng (NPV). Vì vậy, chi phí cơ hội của vốn chủ sở hữu là chi phí KHÔNG được tính vào dòng tiền của dự án theo quan điểm TIPV một cách trực tiếp và riêng lẻ.

Do đó, đáp án chính xác là B.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về phương pháp trực tiếp để lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ, cụ thể là phân biệt các khoản mục nào thuộc dòng tiền hoạt động. Phương pháp trực tiếp tập trung vào các luồng tiền thu vào và chi ra thực tế từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp. Chi phí lãi vay, mặc dù liên quan đến hoạt động tài chính, nhưng theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 24) và IFRS, lãi vay được phân loại là dòng tiền hoạt động nếu doanh nghiệp thường xuyên thực hiện các giao dịch liên quan đến vay mượn. Tuy nhiên, trong một số bối cảnh và theo cách hiểu truyền thống của phương pháp trực tiếp, nó có thể được xem xét khác. Các lựa chọn còn lại như doanh thu bán hàng, chi phí mua nguyên liệu, chi phí lương nhân viên bán hàng đều là các giao dịch trực tiếp phát sinh từ hoạt động kinh doanh chính và chắc chắn thuộc dòng tiền hoạt động theo phương pháp trực tiếp.

Phương pháp thiết lập dòng tiền trực tiếp và phương pháp thiết lập dòng tiền gián tiếp khác nhau chủ yếu ở cách trình bày và tính toán dòng tiền hoạt động. Phương pháp trực tiếp tập trung vào các khoản thu và chi tiền mặt thực tế phát sinh từ hoạt động kinh doanh (ví dụ: tiền thu từ bán hàng, tiền chi cho nhà cung cấp). Ngược lại, phương pháp gián tiếp bắt đầu từ lợi nhuận trước thuế và điều chỉnh cho các khoản mục không ảnh hưởng đến tiền mặt (như khấu hao, thay đổi trong vốn lưu động) để suy ra dòng tiền hoạt động. Dòng tiền đầu tư và dòng tiền tài trợ thường được trình bày tương tự ở cả hai phương pháp. Do đó, sự khác biệt cơ bản nằm ở dòng tiền hoạt động.

Câu hỏi này kiểm tra sự hiểu biết về nguyên tắc cơ bản trong thẩm định dự án đầu tư, đặc biệt là việc tại sao dòng tiền (cash flow) lại được ưu tiên hơn lợi nhuận (profit) trong việc đánh giá tính khả thi và hiệu quả của dự án. Các phương án đưa ra đều đề cập đến những khía cạnh khác nhau nhưng có liên quan đến sự ưu việt của dòng tiền:

* Phương án 1: Nhấn mạnh tính khách quan của dòng tiền so với lợi nhuận bị ảnh hưởng bởi các chuẩn mực kế toán. Lợi nhuận có thể được ghi nhận theo nhiều phương pháp khác nhau (ví dụ: khấu hao, dự phòng), trong khi dòng tiền thực tế vào và ra là minh bạch hơn.
* Phương án 2: Chỉ ra khả năng "bóp méo" lợi nhuận của doanh nghiệp thông qua các thủ thuật kế toán để che giấu tình hình tài chính thực tế hoặc đạt các mục tiêu ngắn hạn. Dòng tiền thực tế khó thao túng hơn.
* Phương án 3: Đề cập đến nguyên tắc giá trị thời gian của tiền (time value of money), một yếu tố cốt lõi trong tài chính. Dòng tiền nhận được sớm có giá trị hơn dòng tiền nhận được muộn, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc định giá dự án. Lợi nhuận không trực tiếp thể hiện yếu tố này một cách rõ ràng.

Khi xem xét cả ba lý do trên, chúng ta thấy rằng chúng đều đóng góp vào việc giải thích tại sao thẩm định dự án dựa trên dòng tiền lại chính xác và đáng tin cậy hơn. Lợi nhuận kế toán có thể không phản ánh đúng khả năng tạo ra tiền thực tế của dự án, khả năng này lại dễ bị can thiệp hơn, và quan trọng nhất, dòng tiền cho phép áp dụng các công cụ phân tích tài chính như chiết khấu về hiện tại để tính toán giá trị dự án, điều mà lợi nhuận đơn thuần không làm được.

Do đó, phương án "Tất cả các câu trên đều đúng" là đáp án chính xác nhất vì nó bao hàm đầy đủ các lý do quan trọng đã được nêu ở các phương án trước đó.