Các tác dụng kích thích thần kinh trung ương, tăng tiết dịch vị, tăng huyết áp của glucocorticoid:

Cortisol là một hormone steroid được sản xuất bởi vỏ thượng thận. Nồng độ cortisol trong máu được điều hòa bởi một hệ thống phức tạp gọi là trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận (HPA). Khi nồng độ cortisol trong máu tăng cao, nó sẽ tác động ngược (feedback) lên vùng dưới đồi và tuyến yên, ức chế sự giải phóng CRH (hormone giải phóng corticotropin) từ vùng dưới đồi và ACTH (hormone hướng vỏ thượng thận) từ tuyến yên. Điều này dẫn đến giảm sản xuất cortisol, giúp duy trì nồng độ cortisol trong một phạm vi hằng định. Do đó, nồng độ cortisol có tác dụng ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi.

Câu hỏi đề cập đến việc hạn chế tác dụng của glucocorticoid (GC) khi sử dụng tại chỗ bằng đường hít. Glucocorticoid dạng hít được sử dụng để điều trị các bệnh lý hô hấp như hen suyễn, viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên, việc sử dụng GC tại chỗ có thể gây ra các tác dụng phụ như viêm họng, nấm miệng, khàn tiếng.

* A. Hạn chế dùng kéo dài: Việc sử dụng GC kéo dài làm tăng nguy cơ gặp các tác dụng phụ toàn thân và tại chỗ. Do đó, hạn chế dùng kéo dài là một biện pháp quan trọng.
* B. Súc miệng sau khi dùng: Súc miệng sau khi dùng GC dạng hít giúp loại bỏ thuốc còn đọng lại trong miệng, giảm nguy cơ nấm miệng và viêm họng.
* C. Không tự ý dùng thuốc: Việc sử dụng GC cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc để tránh các tác dụng phụ không mong muốn và đảm bảo hiệu quả điều trị.

Vì cả ba ý trên đều đúng, nên đáp án chính xác nhất là D.

Trong điều trị suy thượng thận nguyên phát, việc sử dụng corticoid cần tuân thủ một số nguyên tắc nhất định để đảm bảo hiệu quả và giảm thiểu tác dụng phụ.

* A. Nên dùng corticoid thiên nhiên như hydrocortisone: Hydrocortisone là một lựa chọn hợp lý vì nó tương tự cortisol tự nhiên của cơ thể, giúp kiểm soát triệu chứng và duy trì cân bằng nội tiết tố. Do đó, phương án này phù hợp.
* B. Nên sử dụng kèm mineralocorticoid: Suy thượng thận nguyên phát thường gây thiếu cả glucocorticoid (như cortisol) và mineralocorticoid (như aldosterone). Vì vậy, việc bổ sung mineralocorticoid (ví dụ fludrocortisone) là cần thiết để điều chỉnh cân bằng điện giải và huyết áp. Phương án này cũng phù hợp.
* C. Nên chia liều sử dụng 2/3 liều buổi sáng và 1/3 liều buổi chiều: Việc chia liều này mô phỏng nhịp sinh học tự nhiên của cortisol, với nồng độ cao hơn vào buổi sáng và giảm dần vào buổi chiều. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ. Phương án này hợp lý.
* D. Nên sử dụng corticoid có tác dụng dài như dexamethasone: Dexamethasone là một corticoid tổng hợp có tác dụng kéo dài và ức chế trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận mạnh hơn so với hydrocortisone. Việc sử dụng dexamethasone không được khuyến cáo trong điều trị suy thượng thận nguyên phát, vì nó có thể gây ức chế quá mức trục nội tiết và gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Đây là đáp án KHÔNG hợp lý.

Vậy đáp án đúng là D.

Câu hỏi yêu cầu tìm bệnh lý *không* liên quan đến việc sử dụng glucocorticoid (GC) lâu dài.

A. Suy vỏ thượng thận: Sử dụng GC ngoại sinh kéo dài gây ức chế trục dưới đồi - tuyến yên - thượng thận, dẫn đến giảm sản xuất cortisol nội sinh và gây suy vỏ thượng thận thứ phát. Do đó, đây là một biến chứng của việc sử dụng GC lâu dài.

B. Cushing: GC có tác dụng giống cortisol. Sử dụng GC kéo dài gây ra hội chứng Cushing do dư thừa cortisol (hoặc các chất tương tự) trong cơ thể. Đây là một tác dụng phụ thường gặp của GC.

C. Loét dạ dày tá tràng: GC có thể làm tăng nguy cơ loét dạ dày tá tràng do ức chế sản xuất prostaglandin bảo vệ niêm mạc dạ dày và tăng tiết acid hydrochloric. Mặc dù cơ chế này không phải là trực tiếp và duy nhất, nhưng loét dạ dày tá tràng có thể xảy ra khi dùng GC lâu dài.

D. Parkinson: Parkinson là một bệnh thoái hóa thần kinh tiến triển ảnh hưởng đến vận động, gây ra bởi sự suy giảm tế bào thần kinh sản xuất dopamine ở não giữa. Bệnh Parkinson không liên quan trực tiếp đến việc sử dụng GC.

Vậy đáp án đúng là D.