Giả sử một nước có dân số là 40 triệu người, trong đó 18 triệu người có việc làm và 2 triệu người thất nghiệp. Tỉ lệ thất nghiệp của nước này là bao nhiêu?

Câu hỏi yêu cầu xác định lý do không phải là yếu tố khiến mục tiêu thất nghiệp bằng không trở nên không thực tế hoặc không đáng mong muốn. Chúng ta cần xem xét từng phương án để loại trừ.

• Phương án 1: "Cần có thời gian để công việc và công nhân khớp nhau" - Đây là một lý do chính đáng. Sự tồn tại của thất nghiệp cọ xát (frictional unemployment) là do việc tìm kiếm và khớp nối công việc và người lao động mất thời gian.


• Phương án 3: "Luật tiền lương tối thiểu, hạn chế các cơ hội làm việc" - Luật tiền lương tối thiểu có thể làm tăng thất nghiệp bằng cách làm cho chi phí thuê lao động cao hơn, từ đó hạn chế cơ hội việc làm, đặc biệt đối với lao động kỹ năng thấp.


• Phương án 4: "Một số người thất nghiệp không sẵn sàng chấp nhận các công việc sẵn có" - Điều này cũng đúng. Thất nghiệp tự nguyện (voluntary unemployment) xảy ra khi một số người chọn không làm việc ở mức lương hiện hành hoặc không chấp nhận các công việc không phù hợp với kỹ năng hoặc mong muốn của họ.


• Phương án 2: "Sẽ là vô nhân đạo nếu buộc người già phải làm việc" - Mặc dù có thể đúng là không nên ép buộc người già làm việc, nhưng đây không phải là lý do kinh tế hoặc xã hội chính giải thích tại sao thất nghiệp bằng không là không thực tế. Mục tiêu thất nghiệp bằng không tập trung vào lực lượng lao động nói chung, chứ không chỉ riêng người già.

Vậy, phương án 2 là đáp án phù hợp nhất vì nó đề cập đến một khía cạnh đạo đức/xã hội hơn là một lý do kinh tế trực tiếp liên quan đến thất nghiệp nói chung.

Đường tổng cung (AS) thể hiện mối quan hệ giữa mức giá chung và sản lượng quốc gia mà các doanh nghiệp sẵn sàng cung ứng. Đường AS dịch chuyển khi có sự thay đổi trong các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí sản xuất hoặc năng lực sản xuất của nền kinh tế. Trong các đáp án được đưa ra:

Mức giá chung thay đổi chỉ gây ra sự di chuyển dọc theo đường AS, không làm dịch chuyển đường AS.

Chi tiêu ngân sách của chính phủ ảnh hưởng đến tổng cầu (AD), không trực tiếp làm dịch chuyển đường AS.

Thu nhập quốc gia thay đổi cũng ảnh hưởng đến tổng cầu (AD), không trực tiếp làm dịch chuyển đường AS.

Công nghệ sản xuất thay đổi làm tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất, từ đó làm dịch chuyển đường AS.

Vì vậy, đáp án đúng là công nghệ sản xuất có những thay đổi đáng kể.

GDP (Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm quốc nội) là tổng giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một lãnh thổ nhất định (thường là một quốc gia) trong một thời kỳ nhất định (thường là một năm). Khi tính GDP theo phương pháp chi tiêu, chúng ta cộng các khoản chi tiêu sau:

• Tiêu dùng (C): Chi tiêu của hộ gia đình cho hàng hóa và dịch vụ.


• Đầu tư (I): Chi tiêu của doanh nghiệp cho hàng hóa vốn, hàng tồn kho và xây dựng.


• Chi tiêu của chính phủ (G): Chi tiêu của chính phủ cho hàng hóa và dịch vụ.


• Xuất khẩu ròng (NX): Xuất khẩu trừ đi nhập khẩu.

Như vậy, GDP = C + I + G + NX.

Trong các lựa chọn được đưa ra:

• Dịch vụ giúp việc mà một gia đình thuê: Đây là một dịch vụ cuối cùng được tiêu dùng bởi hộ gia đình, do đó được tính trực tiếp vào tiêu dùng (C) trong GDP.


• Dịch vụ tư vấn luật mà một gia đình thuê: Tương tự như dịch vụ giúp việc, đây là một dịch vụ cuối cùng được tiêu dùng bởi hộ gia đình và được tính trực tiếp vào tiêu dùng (C) trong GDP.


• Giáo trình bán cho sinh viên: Đây là một hàng hóa cuối cùng được tiêu dùng bởi sinh viên (hộ gia đình), do đó được tính trực tiếp vào tiêu dùng (C) trong GDP.


• Sợi bông mà công ty dệt 8-3 mua và dệt thành vải: Sợi bông là một hàng hóa trung gian. Giá trị của sợi bông đã được bao gồm trong giá trị của vải (hàng hóa cuối cùng). Nếu chúng ta tính cả giá trị của sợi bông và giá trị của vải, chúng ta sẽ tính trùng lặp. Do đó, giá trị của hàng hóa trung gian không được tính trực tiếp vào GDP.

Vì vậy, đáp án đúng là "Sợi bông mà công ty dệt 8-3 mua và dệt thành vải".

GDP danh nghĩa (Nominal GDP) là giá trị sản lượng hàng hóa và dịch vụ được tính theo giá hiện hành. GDP thực tế (Real GDP) là giá trị sản lượng hàng hóa và dịch vụ được tính theo giá của năm cơ sở (năm gốc). Chỉ số điều chỉnh GDP (GDP deflator) được tính bằng công thức: GDP deflator = (GDP danh nghĩa / GDP thực tế) * 100.

Trong trường hợp này, GDP danh nghĩa tăng từ 8.000 tỉ lên 8.400 tỉ, trong khi GDP thực tế không đổi. Điều này có nghĩa là sự thay đổi trong GDP danh nghĩa hoàn toàn do sự thay đổi về giá cả, chứ không phải do sự thay đổi về sản lượng.

Tính chỉ số điều chỉnh GDP năm cơ sở: (8000/8000)*100 = 100

Tính chỉ số điều chỉnh GDP năm tiếp theo: (8400/8000)*100 = 105

Vậy chỉ số điều chỉnh GDP tăng từ 100 lên 105. => Phương án 1 sai.

Vì GDP thực tế không đổi, ta có thể suy ra chỉ số điều chỉnh GDP phản ánh sự thay đổi về giá cả của hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong nước. Mức tăng giá trung bình được tính như sau: ((8400-8000)/8000)*100% = 5%.

Vậy giá cả của hàng sản xuất trong nước tăng trung bình 5%. => Phương án 2 đúng.

CPI (Consumer Price Index) đo lường sự thay đổi giá cả của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng điển hình của hộ gia đình. Trong khi đó, chỉ số điều chỉnh GDP đo lường sự thay đổi giá cả của tất cả hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong nước. Vì vậy, CPI và chỉ số điều chỉnh GDP không nhất thiết phải tăng cùng mức. => Phương án 3 sai.

Mức giá thay đổi, cụ thể là tăng. => Phương án 4 sai.

Vậy đáp án đúng là phương án 2.