Nhận định nào sai về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân?

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về mối quan hệ giữa quyền con người và quyền công dân, cũng như vai trò của Hiến pháp trong việc ghi nhận và bảo vệ các quyền này.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: "Tất cả quyền con người đều được Hiến pháp ghi nhận và bảo vệ." Nhận định này không hoàn toàn đúng. Mặc dù Hiến pháp ghi nhận và bảo vệ nhiều quyền con người, nhưng không phải tất cả mọi khía cạnh của quyền con người, đặc biệt là những quyền mang tính phổ quát và quốc tế, đều được cụ thể hóa hoặc ghi nhận một cách đầy đủ trong mọi Hiến pháp quốc gia. Quyền con người có phạm vi rộng hơn quyền công dân và có thể bao gồm những quyền không nhất thiết phải là quyền công dân của một quốc gia cụ thể.

* Phương án 2: "Quyền con người thường xuất phát từ quyền công dân." Nhận định này sai về bản chất. Quyền con người là nền tảng, là xuất phát điểm.

* Phương án 3: "Quyền con người do Hiến pháp quy định." Nhận định này không chính xác. Quyền con người có nguồn gốc sâu xa từ các nguyên tắc đạo đức, pháp lý phổ quát và các điều ước quốc tế về quyền con người. Hiến pháp là văn bản pháp luật tối cao của một quốc gia, có nhiệm vụ ghi nhận, bảo vệ và cụ thể hóa các quyền con người thành quyền công dân, nhưng không phải là nơi "quy định" ra sự tồn tại ban đầu của quyền con người.

* Phương án 4: "Quyền công dân thường xuất phát từ quyền con người." Đây là nhận định đúng nhất. Quyền con người là những quyền tự nhiên, vốn có của con người, không phụ thuộc vào quốc tịch hay tư cách công dân. Khi một người trở thành công dân của một quốc gia, họ được hưởng những quyền con người đó và được pháp luật quốc gia, đặc biệt là Hiến pháp, cụ thể hóa thành quyền công dân. Quyền công dân là sự cụ thể hóa, là sự bảo đảm pháp lý của quyền con người trong khuôn khổ pháp luật của một nhà nước đối với công dân của mình. Do đó, quyền công dân thường mang tính cụ thể, gắn với nhà nước và pháp luật, còn quyền con người mang tính phổ quát, tự nhiên. Nói cách khác, quyền con người là cái gốc, là nền tảng để hình thành quyền công dân.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về phân loại các nhóm quyền cơ bản được quy định trong Hiến pháp năm 2013 của Việt Nam. Cụm từ “quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở” là một quyền cá nhân, liên quan trực tiếp đến sự tự do và bảo vệ đời sống riêng tư của mỗi người. Phân tích các phương án: Phương án 1 (Nhóm quyền về chính trị) thường liên quan đến quyền bầu cử, ứng cử, tham gia quản lý nhà nước. Phương án 2 (Nhóm quyền tự do dân chủ và tự do cá nhân) bao gồm các quyền như tự do đi lại, cư trú, tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, quyền được bảo vệ về thân thể, chỗ ở, thư tín… Phương án 3 (Nhóm quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội) liên quan đến quyền lao động, học tập, chăm sóc sức khỏe, hưởng thụ văn hóa… Phương án 4 (Không thuộc nhóm quyền nào) là sai vì đây là một quyền cơ bản được hiến pháp ghi nhận. Do đó, quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở thuộc nhóm quyền tự do dân chủ và tự do cá nhân.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về quyền tự do kinh doanh theo Hiến pháp năm 2013 của Việt Nam. Theo Điều 33 Hiến pháp 2013 quy định: 'Công dân có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm.' Do đó, chủ thể có quyền này là công dân Việt Nam. Các phương án khác bao gồm các đối tượng không được quy định cụ thể hoặc không phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Hiến pháp Việt Nam về quyền tự do kinh doanh.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về quyền biểu tình và các quy định pháp luật liên quan tại Việt Nam. Mặc dù hiện tại nước ta chưa có Luật Biểu tình riêng biệt, nhưng quyền tự do ngôn luận, tự do biểu đạt và quyền hội họp, biểu tình ôn hòa được Hiến pháp năm 2013 (Điều 25) quy định. Cán bộ A tham gia biểu tình ôn hòa để bày tỏ quan điểm về một vấn đề chính trị-xã hội. Lập luận "nước ta chưa có Luật biểu tình nên việc tham gia biểu tình là vi phạm pháp luật" là không chính xác. Việc chưa có luật chuyên ngành không có nghĩa là hành vi đó đương nhiên bị coi là vi phạm pháp luật, đặc biệt khi nó liên quan đến quyền được Hiến pháp bảo đảm và được thực hiện một cách ôn hòa. Tuy nhiên, hành vi này có thể xem xét dựa trên các quy định về đạo đức, lối sống của cán bộ, công chức hoặc các quy định về trật tự công cộng nếu có. Nhưng xét về khía cạnh "vi phạm pháp luật" theo cách lập luận của cơ quan B, thì đây là một lập luận chưa đủ căn cứ pháp lý vững chắc để kết luận cán bộ A vi phạm pháp luật. Cán bộ A không vi phạm pháp luật hình sự hay hành chính theo cách hiểu thông thường. Tuy nhiên, hành vi này có thể dẫn đến việc bị "kiểm điểm và kỷ luật" về mặt hành chính hoặc nội bộ cơ quan, nhưng đó là xử lý kỷ luật chứ không phải vi phạm pháp luật hình sự hay hành chính. Do đó, đáp án phù hợp nhất là "Không vi phạm pháp luật" trên phương diện pháp luật chung, mặc dù có thể bị xử lý kỷ luật. Lập luận của cơ quan B là sai khi cho rằng chưa có luật biểu tình thì đương nhiên là vi phạm pháp luật. Quyền biểu tình ôn hòa là quyền cơ bản được Hiến pháp bảo đảm.

Câu hỏi kiểm tra nhận thức về nguyên tắc tập trung dân chủ khi áp dụng trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước. Nguyên tắc này bao gồm hai mặt song hành: tập trung và dân chủ. Tuy nhiên, mức độ áp dụng của hai mặt này không phải lúc nào cũng giống nhau mà phụ thuộc vào bối cảnh, điều kiện cụ thể của từng giai đoạn, từng lĩnh vực hoạt động của Nhà nước. Phương án 3 nêu rằng "Mức độ áp dụng mặt tập trung và mức độ áp dụng mặt dân chủ là giống nhau trong mọi trường hợp" là nhận định không đúng, bởi vì trong thực tế, có những lúc Nhà nước cần nhấn mạnh tính tập trung để đảm bảo sự thống nhất, hiệu quả trong quản lý, nhưng cũng có những lúc cần đề cao tính dân chủ để phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Do đó, phương án 3 là đáp án sai.