Cho các bước thí nghiệm trên mẫu vật là mô tế bào động vật (máu ếch) và mô tế bào thực vật (lá thài lài tía) như sau: Các bước thí nghiệm Mẫu động vật (máu ếch) Mẫu thực vật (lá thài lài tía) Bước 1 Chạm nhẹ lam kính vào 1 giọt máu, nhỏ ngay một giọt dung dịch NaCl 0,9% lên lam kính và đậy lamen. Tách một mẩu lớp biểu bì lá đặt lên lam kính, nhỏ một giọt nước cất lên và đậy lamen. Bước 2 Quan sát hình dạng tế bào hồng cầu dưới kính hiển vi. Quan sát hình dạng tế bào biểu bì lá dưới kính hiển vi. Bước 3 Dùng giấy thấm đặt một cạnh của lamen, cạnh đối diện dùng ống hút nhỏ giọt bơm từ từ dung dịch NaCl 10% vào. Quan sát hiện tượng. Dùng giấy thấm đặt một cạnh của lamen, cạnh đối diện dùng ống hút nhỏ giọt bơm từ từ dung dịch NaCl 10% vào. Quan sát hiện tượng. Bước 4 Làm tương tự bước 3 nhưng thay dung dịch trong ống hút bằng nước cất. Lặp lại 2 đến 3 lần. Làm tương tự bước 3 nhưng thay dung dịch trong ống hút bằng nước cất. Lặp lại 2 đến 3 lần. Bước 5 Quan sát hình dạng tế bào hồng cầu dưới kính hiển vi. Quan sát hình dạng tế bào biểu bì lá dưới kính hiển vi.

Cho các bước thí nghiệm trên mẫu vật là mô tế bào động vật (máu ếch) và mô tế bào thực vật (lá thài lài tía) như sau:

Các bước thí nghiệm	Mẫu động vật (máu ếch)	Mẫu thực vật (lá thài lài tía)
Bước 1	Chạm nhẹ lam kính vào 1 giọt máu, nhỏ ngay một giọt dung dịch NaCl 0,9% lên lam kính và đậy lamen.	Tách một mẩu lớp biểu bì lá đặt lên lam kính, nhỏ một giọt nước cất lên và đậy lamen.
Bước 2	Quan sát hình dạng tế bào hồng cầu dưới kính hiển vi.	Quan sát hình dạng tế bào biểu bì lá dưới kính hiển vi.
Bước 3	Dùng giấy thấm đặt một cạnh của lamen, cạnh đối diện dùng ống hút nhỏ giọt bơm từ từ dung dịch NaCl 10% vào. Quan sát hiện tượng.	Dùng giấy thấm đặt một cạnh của lamen, cạnh đối diện dùng ống hút nhỏ giọt bơm từ từ dung dịch NaCl 10% vào. Quan sát hiện tượng.
Bước 4	Làm tương tự bước 3 nhưng thay dung dịch trong ống hút bằng nước cất. Lặp lại 2 đến 3 lần.	Làm tương tự bước 3 nhưng thay dung dịch trong ống hút bằng nước cất. Lặp lại 2 đến 3 lần.
Bước 5	Quan sát hình dạng tế bào hồng cầu dưới kính hiển vi.	Quan sát hình dạng tế bào biểu bì lá dưới kính hiển vi.

a) Đối với tế bào động vật, dung dịch NaCl 0,9% là môi trường đẳng trương, dung dịch NaCl 10% là môi trường ưu trương.

b) Ở bước 3, chỉ có tế bào động vật bị teo lại (thu nhỏ về mặt kích thước) còn tế bào thực vật thì không.

c) Ở bước 3, nước sẽ đi từ trong tế bào động vật và tế bào thực vật đi ra ngoài, còn NaCl sẽ đi vào trong để cân bằng nồng độ.

d) Sau bước 5, tế bào động và tế bào thực vật sẽ trở lại như nguyên dạng ban đầu.

Hãy suy nghĩ và trả lời câu hỏi trước khi xem đáp án

Lời giải

- Đối với tế bào động vật, dung dịch NaCl 0,9% là môi trường đẳng trương, dung dịch NaCl 10% là môi trường ưu trương. → Đúng. Dung dịch NaCl 0,9% có nồng độ chất tan tương đương với tế bào hồng cầu nên đây là môi trường đẳng trương. Dung dịch NaCl 10% có nồng độ chất tan cao hơn so với trong tế bào nên đây là môi trường ưu trương.

- Ở bước 3, chỉ có tế bào động vật bị teo lại (thu nhỏ về mặt kích thước) còn tế bào thực vật thì không → Đúng. Trong môi trường ưu trương, tế bào sẽ bị mất nước và dẫn tới hiện tượng co màng sinh chất (co nguyên sinh). Đối với tế bào động vật, chúng sẽ bị teo nhỏ về kích thước. Còn đối với tế bào thực vật, màng sinh chất cũng bị teo lại nhưng hình dạng tế bào vẫn không đổi. Lí do là bởi tế bào thực vật có thành tế bào cellulose cứng chắc, giúp cố định hình dạng tế bào. Do đó mà màng sinh chất có thể bị teo lại, bị bóc tách ra khỏi thành tế bào nhưng hình dạng của tế bào thực vật vẫn sẽ không thay đổi.

- Ở bước 3, nước sẽ đi từ trong tế bào động vật và tế bào thực vật đi ra ngoài, còn NaCl sẽ đi vào trong để cân bằng nồng độ. → Sai. Trong môi trường ưu trương, để cân bằng gradient nồng độ, theo lí thuyết, nước sẽ đi ra khỏi tế bào và chất tan (NaCl) sẽ đi vào tế bào. Nhưng do màng sinh chất là màng bán thấm, chỉ cho một số chất kị nước hay các chất khí đi qua, nên trong trường hợp này chỉ có nước có thể tự do đi qua màng tế bào theo cơ chế thẩm thấu, còn NaCl không thể đi vào do nó có kích thước lớn và mang điện tích.

- Sau bước 5, tế bào động và tế bào thực vật sẽ trở lại như nguyên dạng ban đầu. → Sai. Tế bào động vật sau khi bị teo quá mức sẽ không thể phục hồi lại được do chúng không có hiện tượng phản co nguyên sinh. Ở thực vật tuy có khả năng phục hồi (phản co nguyên sinh) nhưng không phải mọi tế bào đều sẽ được phục hồi hoàn toàn, do trong môi trường ưu trương ít nhiều sẽ làm cho các tế bào bị tổn thương.