Nồng độ thuốc trong huyết tương đạt được ở một thời điểm phụ thuộc vào các yếu tố:
(1) Lượng dược chất hấp thu từ liều dùng.
(2) Tốc độ hấp thu dược chất.
(3) Mức dộ và tốc độ phân bố dược chất giữa hệ tuần hoàn và các mô, dịch thể khác.
(4) Tốc độ thải trừ thuốc ra khỏi cơ thể.
Đáp án đúng: D
Nồng độ thuốc trong huyết tương tại một thời điểm nhất định chịu ảnh hưởng trực tiếp và đồng thời bởi nhiều yếu tố quan trọng, bao gồm:
(1) **Lượng dược chất hấp thu từ liều dùng:** Lượng thuốc được hấp thu vào máu quyết định nồng độ tối đa có thể đạt được. Nếu thuốc không được hấp thu đầy đủ, nồng độ trong huyết tương sẽ thấp hơn.
(2) **Tốc độ hấp thu dược chất:** Tốc độ hấp thu ảnh hưởng đến thời gian thuốc đạt nồng độ đỉnh trong huyết tương (Tmax). Thuốc hấp thu nhanh chóng sẽ đạt nồng độ đỉnh sớm hơn so với thuốc hấp thu chậm.
(3) **Mức độ và tốc độ phân bố dược chất giữa hệ tuần hoàn và các mô, dịch thể khác:** Sau khi hấp thu, thuốc phân bố đến các mô và cơ quan khác nhau. Sự phân bố này làm giảm nồng độ thuốc trong huyết tương. Tốc độ và mức độ phân bố ảnh hưởng đến nồng độ thuốc còn lại trong máu.
(4) **Tốc độ thải trừ thuốc ra khỏi cơ thể:** Thải trừ thuốc (bằng chuyển hóa hoặc bài tiết) làm giảm nồng độ thuốc trong huyết tương. Tốc độ thải trừ càng nhanh, nồng độ thuốc trong huyết tương giảm càng nhanh.
Vì vậy, tất cả các yếu tố (1), (2), (3) và (4) đều ảnh hưởng đến nồng độ thuốc trong huyết tương tại một thời điểm nhất định.
Câu hỏi liên quan
* MEC (Minimum Effective Concentration - Nồng độ hiệu quả tối thiểu): Nồng độ thuốc tối thiểu cần thiết để đạt được tác dụng điều trị.
* MTC (Minimum Toxic Concentration - Nồng độ độc tối thiểu): Nồng độ thuốc tối thiểu gây ra tác dụng độc hại.
* Khoảng trị liệu: Khoảng nồng độ thuốc giữa MEC và MTC, nơi thuốc có hiệu quả và an toàn.
* Khoảng tác động: Thời gian nồng độ thuốc nằm trong khoảng trị liệu, tức là thời gian thuốc có tác dụng.
Dựa vào đồ thị, ta có thể xác định:
* Điểm (1) là MEC, vì đây là nồng độ tối thiểu để thuốc bắt đầu có tác dụng.
* Điểm (2) là MTC, vì đây là nồng độ mà thuốc bắt đầu gây độc.
* (3) là khoảng trị liệu, vùng nằm giữa MEC và MTC.
* (4) là khoảng tác động, thời gian thuốc duy trì hiệu quả.
Vậy đáp án đúng là B. MEC, MTC, khoảng trị liệu, khoảng tác động.
* Hấp thu (Absorption): Quá trình thuốc đi từ vị trí dùng thuốc vào hệ tuần hoàn chung.
* Phân bố (Distribution): Quá trình thuốc đi từ hệ tuần hoàn đến các mô và cơ quan khác nhau trong cơ thể.
* Chuyển hóa (Metabolism): Quá trình cơ thể biến đổi cấu trúc hóa học của thuốc, thường là ở gan.
* Thải trừ (Excretion): Quá trình loại bỏ thuốc và các chất chuyển hóa của nó ra khỏi cơ thể, chủ yếu qua thận.
Các phương án khác không chính xác vì:
* A: Mô tả pha dược lực học (pharmacodynamics), tức là những gì thuốc làm với cơ thể.
* B: Chỉ bao gồm một phần của quá trình hấp thu.
* D: Chỉ bao gồm các bước đầu của quá trình hấp thu.
Để tính sinh khả dụng tuyệt đối (F) của viên nén, ta sử dụng công thức:
F = (AUCuống / Liềuuống) / (AUCtiêm tĩnh mạch / Liềutiêm tĩnh mạch)
Trong đó:
- AUCuống là diện tích dưới đường cong của viên nén (20 μg/ml.h).
- Liềuuống là liều của viên nén (100mg).
- AUCtiêm tĩnh mạch là diện tích dưới đường cong của dung dịch tiêm IV (40 μg/ml.h).
- Liềutiêm tĩnh mạch là liều của dung dịch tiêm IV (50mg).
Thay số vào công thức:
F = (20 / 100) / (40 / 50) = (0,2) / (0,8) = 0,25
Vậy, sinh khả dụng tuyệt đối của viên nén là 0,25 hay 25%.
Các dạng thuốc khác nhau có tốc độ hòa tan và hấp thu khác nhau, do đó sinh khả dụng cũng khác nhau. Dung dịch nước có sinh khả dụng cao nhất vì dược chất đã được hòa tan hoàn toàn, sẵn sàng để hấp thu. Hỗn dịch là hệ phân tán dược chất rắn trong môi trường lỏng, cần thời gian để dược chất hòa tan trước khi hấp thu, do đó sinh khả dụng thấp hơn dung dịch. Các dạng thuốc rắn như bột, viên nang, viên nén, viên bao cần thêm giai đoạn rã và hòa tan, làm giảm sinh khả dụng so với các dạng lỏng.
Trong các dạng thuốc rắn, bột có diện tích bề mặt tiếp xúc lớn hơn, dễ hòa tan hơn so với viên nang, viên nén và viên bao. Viên nang thường có sinh khả dụng cao hơn viên nén vì quá trình rã của viên nang thường nhanh hơn. Viên bao có lớp bao bên ngoài cần thời gian để tan rã trước khi dược chất được giải phóng, do đó sinh khả dụng thường thấp nhất.
Vậy nên, thứ tự sinh khả dụng giảm dần là: Dung dịch nước > Hỗn dịch > Bột > Viên nang > Viên nén > Viên bao.
Phương án C là đáp án đúng nhất.
* Phương án A: Sai. Lọc dưới áp suất cao không nhất thiết chỉ dùng cho màng lọc có lỗ xốp lớn. Kích thước lỗ xốp của màng lọc phụ thuộc vào mục đích lọc (lọc thô, lọc tinh, siêu lọc, v.v.).
* Phương án B: Đúng. Đây là phát biểu chính xác nhất. Lọc áp suất cao có ưu điểm là lưu lượng lọc lớn, tỉ lệ thuận với áp suất, nhưng áp suất bị giới hạn bởi độ bền của màng lọc.
* Phương án C: Sai. Sử dụng máy hút tạo chân không liên quan đến lọc chân không, không phải lọc áp suất cao. Lọc áp suất cao sử dụng bơm hoặc khí nén để tạo áp lực đẩy chất lỏng qua màng lọc.
* Phương án D: Sai. Mặc dù việc thiết kế dụng cụ lọc có thể tương đối dễ dàng và lưu lượng lọc cao là một ưu điểm, nhưng tính "dễ sử dụng" còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác và không phải là đặc điểm nổi bật nhất so với phương án B.
Do đó, phương án B là chính xác nhất.
