Cho lắp ghép sau, lắp ghép nào là lắp ghép có độ hở?

Để xác định lắp ghép trung gian, ta cần xem xét đến miền dung sai của lỗ và trục. Lắp ghép trung gian là lắp ghép mà sau khi lắp, có thể tạo ra khe hở hoặc độ dôi, tùy thuộc vào kích thước thực tế của lỗ và trục.

* Phương án A: D = ∅60\(_{ - 0,027}^{ + 0,005}\) và d = ∅60\(_{ + 0,01}^{ + 0,021}\). Ta thấy kích thước lớn nhất của trục (60.021) lớn hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.973), nên có thể tạo ra độ dôi. Kích thước nhỏ nhất của trục (60.01) cũng lớn hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.973), vậy lắp ghép này có thể là lắp ghép trung gian.

* Phương án B: D = ∅60\(_{ - 0,015}^{ + 0,006}\) và d = ∅60\(_{ - 0,037}^{ - 0,021}\). Kích thước lớn nhất của trục (59.979) nhỏ hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.985), nên chỉ có thể tạo ra khe hở, đây là lắp lỏng.

* Phương án C: D = ∅60\(_{ - 0,027}^{ + 0,020}\) và d = ∅60\(_{ + 0,007}^{ + 0,021}\). Kích thước lớn nhất của trục (60.021) lớn hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.973), nên có thể tạo ra độ dôi. Kích thước nhỏ nhất của trục (60.007) cũng lớn hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.973), vậy lắp ghép này có thể là lắp ghép trung gian.

* Phương án D: D = ∅60\(_{ - 0,027}^{ + 0,025}\) và d = ∅60\(_{ + 0,007}^{ + 0,021}\). Kích thước lớn nhất của trục (60.021) lớn hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.973), nên có thể tạo ra độ dôi. Kích thước nhỏ nhất của trục (60.007) cũng lớn hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ (59.973), vậy lắp ghép này có thể là lắp ghép trung gian.

Cả A, C, D đều có khả năng là lắp ghép trung gian. Tuy nhiên, cần tính toán cụ thể hơn để xác định chính xác. Với đề bài và các đáp án cho sẵn, ta xét đến khả năng tạo khe hở và độ dôi một cách tương đối.

Xét phương án A: Kích thước lớn nhất của lỗ là 60.005, kích thước nhỏ nhất của trục là 60.01. Vậy luôn có độ dôi.
Xét phương án C: Kích thước nhỏ nhất của lỗ là 59.973, kích thước lớn nhất của trục là 60.021. Kích thước lớn nhất của lỗ là 60.02, kích thước nhỏ nhất của trục là 60.007. Như vậy có thể có khe hở hoặc độ dôi.
Xét phương án D: Kích thước nhỏ nhất của lỗ là 59.973, kích thước lớn nhất của trục là 60.021. Kích thước lớn nhất của lỗ là 60.025, kích thước nhỏ nhất của trục là 60.007. Như vậy có thể có khe hở hoặc độ dôi.

So sánh C và D: Độ biến thiên kích thước của lỗ ở phương án D lớn hơn, do đó khả năng tạo khe hở và độ dôi là rõ ràng hơn.

Do đó, phương án D là phù hợp nhất.

Để tính dung sai của lắp ghép, ta cần xác định dung sai của lỗ (D) và dung sai của trục (d), sau đó tính dung sai của lắp ghép.

1. Dung sai của lỗ (TD):
- Kích thước lớn nhất của lỗ: Dmax = 50 + 0,025 = 50,025
- Kích thước nhỏ nhất của lỗ: Dmin = 50 - 0,027 = 49,973
- TD = Dmax - Dmin = 50,025 - 49,973 = 0,052

2. Dung sai của trục (Td):
- Kích thước lớn nhất của trục: dmax = 50 + 0,021 = 50,021
- Kích thước nhỏ nhất của trục: dmin = 50 + 0,006 = 50,006
- Td = dmax - dmin = 50,021 - 50,006 = 0,015

3. Dung sai của lắp ghép (T):
- T = TD + Td = 0,052 + 0,015 = 0,067

Vậy, dung sai của lắp ghép là 0,067.

Để tạo thành lắp ghép có độ hở, kích thước lớn nhất của trục phải nhỏ hơn kích thước nhỏ nhất của lỗ.

Lỗ D = ∅80\(_{ - 0,027}^{ + 0,005}\) có kích thước nhỏ nhất là 80 - 0,027 = 79,973 mm.

Xét các phương án:

A. d = ∅80\(_{ + 0,01}^{ + 0,021}\) có kích thước lớn nhất là 80 + 0,021 = 80,021 mm > 79,973 mm (không thỏa mãn)

B. d = ∅80\(_{ - 0,042}^{ - 0,028}\) có kích thước lớn nhất là 80 - 0,028 = 79,972 mm < 79,973 mm (thỏa mãn)

C. d = ∅80\(_{ + 0,001}^{ + 0,021}\) có kích thước lớn nhất là 80 + 0,021 = 80,021 mm > 79,973 mm (không thỏa mãn)

D. d = ∅80\(_{ + 0,007}^{ + 0,021}\) có kích thước lớn nhất là 80 + 0,021 = 80,021 mm > 79,973 mm (không thỏa mãn)

Vậy, phương án B là đáp án đúng.

Để xác định kích thước dmin trong hình, ta cần hiểu dmin thường được dùng để chỉ khoảng cách nhỏ nhất giữa các phần tử hoặc chi tiết trên hình vẽ kỹ thuật. Quan sát hình ảnh, ta thấy kích thước được đánh dấu số 3 là khoảng cách ngắn nhất giữa hai đường thẳng song song. Do đó đáp án đúng là B.

Kích thước D_max trong hình là kích thước lớn nhất của vật liệu, được thể hiện ở đáp án C. 5.