Bốn nguyên tắc cơ bản của chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM)

Biện pháp sử dụng thiên địch tự nhiên để khống chế sâu hại có một số hạn chế, trong đó hạn chế lớn nhất là hiệu quả không ổn định do nhiều yếu tố tác động. Các yếu tố này có thể bao gồm điều kiện thời tiết, sự sẵn có của con mồi thay thế, sự di cư của thiên địch, và sự tác động của các biện pháp canh tác khác. Các yếu tố này có thể làm giảm đáng kể hiệu quả kiểm soát sâu hại của thiên địch. Các phương án khác: - A. Nguồn thiên địch không có sẵn trong tự nhiên: Mặc dù đôi khi cần du nhập thiên địch từ nơi khác, nhưng nhiều loài thiên địch đã có sẵn trong tự nhiên. - C. Cạnh tranh giữa các loài thiên địch với nhau: Cạnh tranh có thể xảy ra, nhưng không phải là hạn chế lớn nhất. - D. Phải mất nhiều thời gian nuôi nhân thiên địch: Việc nuôi nhân thiên địch tốn thời gian, nhưng không phải là hạn chế lớn nhất so với tính ổn định về hiệu quả.

Chương trình IPM (Integrated Pest Management - Quản lý dịch hại tổng hợp) là một phương pháp tiếp cận toàn diện để quản lý dịch hại, tập trung vào việc phòng ngừa và kiểm soát dịch hại một cách bền vững. Trong IPM, biện pháp canh tác và phòng trừ sinh học đóng vai trò chủ đạo vì: * **Biện pháp canh tác:** Bao gồm các hoạt động như luân canh cây trồng, sử dụng giống khỏe, bón phân cân đối, quản lý nước hợp lý, và vệ sinh đồng ruộng. Các biện pháp này giúp tạo môi trường không thuận lợi cho sự phát triển của dịch hại, đồng thời tăng cường sức khỏe của cây trồng. * **Phòng trừ sinh học:** Sử dụng các loài thiên địch (như ong ký sinh, bọ rùa, nấm ký sinh) để kiểm soát quần thể dịch hại. Biện pháp này an toàn cho môi trường và sức khỏe con người, đồng thời giúp duy trì sự cân bằng sinh thái. Các lựa chọn khác không phải là thành phần chủ đạo trong IPM: * **Kiểm dịch và khử trùng:** Là biện pháp quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của dịch hại từ vùng này sang vùng khác, nhưng không phải là biện pháp chủ đạo trong việc kiểm soát dịch hại tại chỗ. * **Biện pháp sử dụng giống kháng và hóa học:** Giống kháng là một phần của IPM, nhưng việc lạm dụng thuốc hóa học có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực (kháng thuốc, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe). IPM ưu tiên sử dụng thuốc hóa học một cách hợp lý và có kiểm soát. * **Biện pháp thủ công – cơ học:** Có thể hiệu quả trong một số trường hợp, nhưng thường tốn công sức và khó áp dụng trên diện rộng.

Kỹ thuật mùa vụ bao gồm nhiều biện pháp canh tác đồng bộ, từ việc chọn giống phù hợp, chuẩn bị đất, mật độ gieo trồng, bón phân cân đối và quản lý dịch hại. Các yếu tố này tác động trực tiếp đến sức khỏe cây trồng, giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh. Quản lý dịch hại triệt để chỉ là một phần nhỏ trong kỹ thuật mùa vụ. Phương án A, B và C đều đúng nhưng chưa đầy đủ. Phương án D bao gồm tất cả các ý trên và đưa ra một định nghĩa đầy đủ hơn về kỹ thuật mùa vụ.

Câu hỏi yêu cầu xác định yếu tố *ít* có vai trò chủ yếu nhất trong việc duy trì sức khỏe cây trồng. * **A. Biện pháp canh tác của nông dân và lịch sử vùng đất canh tác có liên quan đến dịch hại:** Các biện pháp canh tác (ví dụ: luân canh, xen canh, bón phân hợp lý, làm đất) ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cây trồng và khả năng chống chịu sâu bệnh. Lịch sử vùng đất (ví dụ: tiền sử sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, loại cây trồng trước đó) cũng ảnh hưởng đến thành phần và mật độ sâu bệnh hại, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe cây trồng. * **B. Môi trường sinh thái tự nhiên bao gồm các trở ngại do điều kiện đất, nước…:** Môi trường sinh thái tự nhiên, đặc biệt là các yếu tố đất, nước, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp các điều kiện cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Các trở ngại từ môi trường (ví dụ: ngập úng, khô hạn, đất phèn, đất mặn) có thể gây stress cho cây trồng và làm suy yếu sức khỏe. * **C. Nông dược và các biện pháp quản lý dịch hại khác:** Nông dược và các biện pháp quản lý dịch hại (ví dụ: sử dụng thiên địch, biện pháp sinh học) là các công cụ quan trọng để kiểm soát sâu bệnh hại và bảo vệ sức khỏe cây trồng. Tuy nhiên, việc lạm dụng nông dược có thể gây hại cho môi trường và sức khỏe con người. * **D. Cường lực cây con, các nhân tố vô sinh và hữu sinh của môi trường:** Cường lực cây con (sức khỏe ban đầu của cây) và các nhân tố vô sinh (ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, dinh dưỡng,...) và hữu sinh (vi sinh vật, côn trùng,...) của môi trường đều có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cây trồng. Đây là các yếu tố then chốt. Như vậy, trong các yếu tố trên, việc sử dụng nông dược và các biện pháp quản lý dịch hại khác (C) đóng vai trò thứ yếu hơn so với các yếu tố còn lại trong việc duy trì sức khỏe cây trồng một cách bền vững. Các yếu tố A, B, và D ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh trưởng và phát triển của cây, cũng như khả năng chống chịu với sâu bệnh hại. Việc sử dụng nông dược chỉ là một biện pháp tạm thời để giải quyết vấn đề, và không phải là yếu tố quyết định sức khỏe lâu dài của cây trồng.