Cơ sở khoa học của “Không phun thuốc trừ sâu ăn lá lúa trong vòng 40 ngày” là:

Câu hỏi này tập trung vào nguyên nhân chính gây ra sự bùng phát dịch hại trong hệ sinh thái. Trong các lựa chọn, phương án C là chính xác nhất vì:

• Giảm đa dạng sinh học và nguồn di truyền: Khi đa dạng sinh học giảm, hệ sinh thái trở nên đơn giản hơn, mất đi các loài thiên địch và các yếu tố kiểm soát tự nhiên đối với dịch hại. Nguồn di truyền nghèo nàn cũng làm giảm khả năng thích ứng của các loài bản địa, tạo điều kiện cho dịch hại phát triển mạnh.
• Cân bằng sinh học bị phá vỡ: Hệ sinh thái khỏe mạnh có sự cân bằng giữa các loài. Khi sự cân bằng này bị phá vỡ (ví dụ, do mất thiên địch hoặc sự thay đổi môi trường), dịch hại có thể sinh sôi nảy nở không kiểm soát.

Các phương án khác có thể đóng vai trò trong việc làm trầm trọng thêm tình hình, nhưng không phải là biến đổi quan trọng nhất dẫn đến sự bộc phát dịch hại:

• A. Nguồn thức ăn liên tục và dồi dào cho dịch hại: Điều này có thể góp phần làm tăng số lượng dịch hại, nhưng không phải là nguyên nhân gốc rễ của sự bùng phát.
• B. Phát triển tính kháng thuốc của nhiều loài dịch hại và sự xuất hiện của các loài dịch hại mới: Đây là hậu quả của việc sử dụng thuốc trừ sâu không hợp lý, chứ không phải là nguyên nhân chính gây ra sự bùng phát dịch hại.
• D. Môi trường đất nhiễm bẩn, vi sinh vật đất và sức khỏe con người bị ảnh hưởng: Mặc dù ảnh hưởng xấu đến hệ sinh thái, nhưng không trực tiếp gây ra sự bùng phát dịch hại như mất cân bằng sinh học.

Hệ sinh thái nông nghiệp là một hệ sinh thái nhân tạo, chịu tác động mạnh mẽ từ các hoạt động canh tác của con người. Tuy nhiên, có những hoạt động tác động ít hơn đến hệ sinh thái so với những hoạt động khác.

• Phương án A: Các biện pháp canh tác như làm đất, vệ sinh đồng ruộng, bón phân, tưới nước đều có tác động lớn đến hệ sinh thái. Làm đất thay đổi cấu trúc đất, vệ sinh đồng ruộng loại bỏ sinh vật, bón phân thay đổi thành phần dinh dưỡng, tưới nước thay đổi độ ẩm.
• Phương án B: Đa dạng hóa các biện pháp phòng trừ dịch hại giúp giảm sự phụ thuộc vào một biện pháp duy nhất, đặc biệt là thuốc trừ sâu hóa học, từ đó giảm tác động tiêu cực đến các loài sinh vật không phải mục tiêu và duy trì sự cân bằng sinh thái. Đây là biện pháp ít làm thay đổi hệ sinh thái nhất so với các lựa chọn khác.
• Phương án C: Thay đổi chế độ nước (ngập úng/khô hạn) gây ra những thay đổi lớn về môi trường sống của các loài sinh vật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái.
• Phương án D: Chuyển đổi hệ thống canh tác và cơ cấu mùa vụ sẽ thay đổi hoàn toàn thành phần loài, chuỗi thức ăn và các mối quan hệ sinh thái trong hệ thống.

Vậy đáp án đúng là B.

Câu hỏi đề cập đến bất lợi về mặt kinh tế của đa dạng sinh học trong hệ thống sản xuất cây trồng. Điều này thường liên quan đến việc quản lý sản xuất phức tạp hơn, từ đó làm tăng chi phí đầu tư. - Phương án A: Mật độ và chất lượng sản phẩm hàng hóa có thể bị ảnh hưởng nếu quản lý đa dạng sinh học không hiệu quả, dẫn đến giảm hiệu quả đầu tư. - Phương án B: Tăng mật độ sinh vật ăn thực vật có thể là một hệ quả của đa dạng sinh học, gây hại cho cây trồng. - Phương án C: Tăng ký chủ trung gian của mầm bệnh cũng là một rủi ro khi đa dạng sinh học tăng, tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển. - Phương án D: Quản lý một quần xã sinh vật đa dạng đòi hỏi kiến thức và kỹ năng cao hơn, dẫn đến chi phí đầu tư tăng. Trong các phương án trên, phương án A phản ánh trực tiếp và tổng quát nhất về bất lợi kinh tế: chi phí đầu tư tăng để quản lý hệ sinh thái phức tạp, dẫn đến giảm hiệu quả đầu tư.

Quản lý dịch hại dựa trên sinh thái học (Ecological Pest Management) là một phương pháp tiếp cận toàn diện, nhấn mạnh vào việc duy trì sự cân bằng tự nhiên trong hệ sinh thái nông nghiệp. Thay vì chỉ tập trung vào tiêu diệt dịch hại, phương pháp này hướng đến việc tạo ra một môi trường mà ở đó, quần thể dịch hại được kiểm soát một cách tự nhiên thông qua các yếu tố sinh học như thiên địch, cạnh tranh, và điều kiện môi trường bất lợi cho dịch hại. Phương án A đúng vì nó phản ánh đúng ý tưởng cốt lõi của quản lý dịch hại dựa trên sinh thái học, đó là duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Các phương án khác không phản ánh đầy đủ hoặc đi ngược lại nguyên tắc này: - Phương án B (Quản lý dựa trên từng loài riêng lẻ và các tiến trình sinh học): Quản lý dịch hại dựa trên sinh thái học không chỉ tập trung vào từng loài riêng lẻ mà còn xem xét mối quan hệ giữa các loài trong hệ sinh thái. - Phương án C (Chú ý khai thác triệt để mối tương tác giữa nhiều loài): Việc khai thác triệt để có thể gây mất cân bằng hệ sinh thái, đi ngược lại mục tiêu của quản lý dịch hại dựa trên sinh thái học. - Phương án D (Biện pháp quản lý phải bảo đảm tính an toàn và lợi nhuận): Mặc dù tính an toàn và lợi nhuận là quan trọng, nhưng chúng không phải là ý tưởng cơ bản của quản lý dịch hại dựa trên sinh thái học.

Phân tích hệ sinh thái nông nghiệp (Agro-Eco-System Analysis - AESA) là một phương pháp tiếp cận giúp nông dân và các nhà khoa học cùng nhau điều tra và phân tích hệ sinh thái nông nghiệp. Mục tiêu cuối cùng của AESA là xây dựng các biện pháp chăm sóc và bảo vệ thực vật cụ thể, chi tiết về việc cần làm gì, ai sẽ làm và làm vào thời điểm nào. Điều này đảm bảo rằng các biện pháp được đưa ra phù hợp với điều kiện sinh thái địa phương và được thực hiện một cách hiệu quả. Các lựa chọn khác không phải là mục tiêu cuối cùng: * Lựa chọn A chỉ đề cập đến việc đưa ra biện pháp chăm sóc và BVTV một cách chung chung. * Lựa chọn B và C tập trung vào quá trình thảo luận và so sánh, chứ không phải là kết quả cuối cùng là hành động cụ thể.