Trong giai đoạn phát dục (dậy thì), đa số các em thiếu niên:

Người lớn cần tôn trọng tính độc lập của các em, để các em hoàn toàn tự quyết định các vấn đề của mình

Thiếu niên vẫn chưa thực sự là người lớn nên cần quan tâm kiểm soát từng cử chỉ, hành động của các em

Người lớn cần có quan hệ hợp tác giúp đỡ thiếu niên trên cơ sở tôn trọng, tin tưởng các em

Đây là lứa tuổi bướng bỉnh, cần có sự kiểm soát chặt chẽ và biện pháp cứng rắn với các em

Độ tuổi sinh học

Sự phát triển cơ thể

Điều kiện xã hội mà trẻ em sống và hoạt động

Đặc trưng hoạt động học tập, họat động xã hội và giao tiếp của học sinh trong điều kiện xã hội nhất định

Hoàn toàn ổn định

Xác định

Không xác định

Tương đối ổn định

Chuyển từ tính không chủ định sang có chủ định

Tính có chủ định phát triển mạnh, chiếm ưu thế

Cả tính có chủ định và tính không chủ định cùng phát triển

Tính không chủ định phát triển mạnh và chiếm ưu thế

Những hình thức bề ngoài của bản thân

Những phẩm chất nhân cách và năng lực của cá nhân

Hành vi, cử chỉ của bản thân

Cả a, c

Quan hệ với người lớn vẫn chiếm ưu thế hơn so với bạn cùng tuổi

Quan hệ bạn cùng tuổi chiếm vị trí lớn hơn quan hệ với người lớn

Quan hệ với bạn cùng tuổi và quan hệ với người lớn có vị trí ngang bằng

Quan hệ với bạn cùng tuổi có khuynh hướng thu hẹp về phạm vi, nhưng ảnh hưởng của nó đối với tuổi đầu thanh niên lại sâu sắc hơn quan hệ với người lớn

Với bạn cùng tuổi

Với người lớn

Cả người lớn và bạn cùng tuổi ảnh hưởng như nhau

Bạn bè cùng tuổi, hoặc người lớn ảnh hưởng nhiều tuỳ theo từng lĩnh vực và quan hệ

Tạo ra tính tích cực trong hoạt động học của học sinh

Biết cách truyền đạt có hiệu quả nhất đối với học sinh

Tạo ra tính tích cực trong hoạt động dạy

Biết cách chế biến tài liệu học tập cho phù hợp với đặc điểm nhận thức của học sinh

Hoạt động học

Hoạt động tự học

Học kĩ năng

Học ngẫu nhiên

Độc lập với việc tiếp thu những tri thức, kĩ năng,
kĩ xảo

Đồng thời với việc tiếp thu những tri thức, kĩ năng,
kĩ xảo

Trước khi tiếp thu những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo

Sau khi tiếp thu những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo