Thuộc tính cơ bản nhất của vật chất nhờ đó phân biệt vật chất với ý thức đả được V.I.Lê nin xác định trong định nghĩa vật chất là thuộc tính:

Đêmôcrít

Hêraclít

Platôn

Mác

Quy luật động lực

Quy luật thống kê

Quy luật khách quan

Cả ba đều đúng

1560 – 1625

1561 - 1626

1562 – 1627

1563 – 1628

Giới tự nhiên tồn tại khách quan

Giới tự nhiên là tổng số các vật có quảng tính (độ dài)

Vận động cơ giới là thuộc tính của giới tự nhiên

Vận động của giới tự nhiên là vận động cơ giới

Duy vật biện chứng

Duy tâm chủ quan

Duy tâm khách quan

Vật hoạt luận

Tôi tư duy vậy tôi tồn tại

Mọi nhận thức đều xuất phát từ kinh nghiệm

Kinh nghiệm là nguồn gốc của nhận thức

Không có cái gì trong lý tính mà trước đó lại không có trong cảm tính

1700 - 1760

1710 – 1765

1711 – 1766

1712 - 1767

Nhà nước hiện thực chỉ là tồn tại khác của khái niệm nhà nước

Khái niệm nhà nước là sự phản ánh nhà nước hiện thực

Khái niệm nhà nước và nhà nước hiện thực là hai thực thể độc lập với nhau

Phát triển phương pháp tư duy siêu hình

Phát triển phép biện chứng tự phát

Phát triển tính thần bí của phép biện chứng duy tâm

Phát triển tư duy biện chứng thoát khỏi tính tự phát thời kỳ cổ đại và thoát khỏi cái vỏ thần bí của phép biện chứng duy tâm

Học thuyết tế bào

Học thuyết tiến hoá

Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng