Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng phạm trù có tính chất chủ quan hay khách quan?

Luận điểm đúng theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng là "Ngẫu nhiên và tất nhiên đều có nguyên nhân". Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới đều có nguyên nhân khách quan của nó. Ngẫu nhiên và tất nhiên là hai phạm trù triết học dùng để chỉ mối quan hệ giữa cái có tính quy luật và cái không có tính quy luật. Ngẫu nhiên xuất hiện do sự tác động của nhiều nguyên nhân, không phải cái gì cũng có thể nhận thức được ngay, nhưng không có nghĩa là nó không có nguyên nhân. Tất yếu cũng vậy, nó biểu hiện tính quy luật, sự vận động theo hướng nhất định, nhưng không có nghĩa là nó tự sinh ra mà không có nguyên nhân.

Nhận thức cảm tính là giai đoạn đầu tiên của quá trình nhận thức, gắn liền trực tiếp với thực tiễn. Ở giai đoạn này, con người sử dụng các giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác, xúc giác) để thu thập thông tin về sự vật, hiện tượng. Các hình thức cơ bản của nhận thức cảm tính bao gồm: cảm giác, tri giác, và biểu tượng.

- Cảm giác là sự phản ánh các thuộc tính riêng lẻ của sự vật, hiện tượng khi chúng tác động trực tiếp vào các giác quan của con người.

- Tri giác là sự tổng hợp các cảm giác, tạo ra hình ảnh tương đối hoàn chỉnh về sự vật, hiện tượng.

- Biểu tượng là hình ảnh về sự vật, hiện tượng được tái hiện trong đầu óc khi sự vật, hiện tượng không còn tác động trực tiếp vào giác quan.

Nhận thức lý tính là giai đoạn cao hơn của quá trình nhận thức, dựa trên các dữ liệu do nhận thức cảm tính cung cấp. Nhận thức lý tính sử dụng các thao tác tư duy logic như phân tích, so sánh, tổng hợp, trừu tượng hóa, để hiểu rõ hơn bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng. Các hình thức cơ bản của nhận thức lý tính bao gồm: khái niệm, phán đoán, và suy luận.

- Khái niệm là sự phản ánh những thuộc tính chung, bản chất của một lớp sự vật, hiện tượng.

- Phán đoán là sự khẳng định hoặc phủ định một điều gì đó về sự vật, hiện tượng.

- Suy luận là quá trình rút ra những tri thức mới từ những tri thức đã biết.

Nhận thức lý luận là nhận thức dùng lý luận để nhận thức thế giới. Lý luận thường mang tính trừu tượng cao và cần đối chiếu với thực tiễn để kiểm chứng.

Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Xênôphan (Xenophanes) là người đầu tiên đưa ra quan điểm rằng con người đã tạo ra các vị thần theo hình ảnh của mình. Ông phê phán quan niệm truyền thống về các vị thần Hy Lạp và cho rằng mỗi dân tộc có các vị thần với hình dáng và tính cách giống với chính họ. Điều này cho thấy một bước tiến quan trọng trong tư duy triết học, khi con người bắt đầu đặt câu hỏi về nguồn gốc và bản chất của các vị thần, thay vì chấp nhận một cách mù quáng những câu chuyện thần thoại.