Phân biệt quy chế vùng lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế trên biển của quốc gia theo Công ước quốc tế về Luật biển năm 1982.

Câu hỏi yêu cầu phân biệt hai khái niệm quan trọng trong luật biển quốc tế: lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế (Economic Exclusive Zone - EEZ). Để trả lời đầy đủ, người học cần hiểu rõ: 1. **Khái niệm lãnh hải:** * **Định nghĩa:** Lãnh hải là vùng biển ven bờ của một quốc gia, có chiều rộng không quá 12 hải lý tính từ đường cơ sở. * **Chủ quyền:** Quốc gia ven biển thực thi chủ quyền hoàn toàn và tuyệt đối trên lãnh hải của mình, giống như trên lãnh thổ đất liền. * **Quyền hạn:** Quốc gia ven biển có quyền ban hành luật pháp, kiểm soát, thực thi pháp luật, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm. * **Quyền đi qua không gây hại:** Các tàu thuyền nước ngoài có quyền đi qua không gây hại trong lãnh hải của quốc gia ven biển. Quyền này được quy định cụ thể theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). 2. **Khái niệm vùng đặc quyền kinh tế (EEZ):** * **Định nghĩa:** Vùng đặc quyền kinh tế là vùng biển nằm tiếp liền với lãnh hải, kéo dài ra ngoài lãnh hải và có chiều rộng không quá 200 hải lý tính từ đường cơ sở. * **Chủ quyền và quyền tài phán:** Quốc gia ven biển có các quyền chủ quyền và quyền tài phán theo quy định của Công ước UNCLOS 1982 liên quan đến việc thăm dò, khai thác, bảo tồn và quản lý tài nguyên thiên nhiên, bao gồm cả tài nguyên sinh vật và tài nguyên không sinh vật, của vùng nước, đáy biển và các tầng đất dưới đáy biển. * **Quyền khác:** Quốc gia ven biển còn có quyền tài phán đối với các hoạt động khác phục vụ cho mục đích kinh tế của vùng, như sản xuất năng lượng từ sức nước, dòng chảy và gió. * **Tự do hàng hải và hàng không:** Các quốc gia khác được hưởng các quyền tự do hàng hải, tự do hàng không, quyền đặt các đường ống và dây cáp ngầm trong vùng đặc quyền kinh tế, cũng như các quyền sử dụng biển khác liên quan đến các hoạt động này. **Điểm khác biệt cốt lõi:** * **Mức độ chủ quyền:** Quốc gia ven biển có chủ quyền **hoàn toàn và tuyệt đối** trên lãnh hải, trong khi chỉ có các **quyền chủ quyền và quyền tài phán** về kinh tế, thăm dò, khai thác, bảo tồn và quản lý tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế. * **Phạm vi:** Lãnh hải có chiều rộng tối đa 12 hải lý, còn vùng đặc quyền kinh tế có chiều rộng tối đa 200 hải lý tính từ đường cơ sở. * **Quyền của quốc gia khác:** Quyền đi qua **không gây hại** của tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải, còn các quyền **tự do hàng hải, hàng không, đặt ống ngầm, cáp ngầm** và các quyền sử dụng biển khác cho mục đích không liên quan đến kinh tế trong vùng đặc quyền kinh tế.