Ngày 1/1/X0, công ty A (có năm tài chính kết thúc ngày 31/12) mua 60% vốn cổ phần trong công ty B và năm quyền kiểm soát công ty này. Tại ngày mua có thông tin sau: Tài sản thuần của công ty B có giá trị ghi sổ bằng giá trị hợp lý, ngoại trừ một khoản nợ phải thu có giá trị ghi sổ và giá trị hợp lý lần lượt là 10 tỷ đồng và 6 tỷ đồng. Lợi ích của cổ đông không kiểm soát (NCI) trình bày trên BCTC hợp nhất theo phương pháp tỷ lệ. Trong năm X1, công ty B đã thu hồi được nợ phải thu khách hàng là 5 tỷ, số nợ còn lại đã được công ty xóa sổ (do khách hàng này đã phá sản). Thuế suất 20%. Bút toán phân bổ chênh lệch giá trị hợp lý trên sổ hợp nhất năm X1 bao gồm:

Phân tích: 1. **Xác định chênh lệch giá trị hợp lý ban đầu:** Nợ phải thu có giá trị ghi sổ 10 tỷ đồng, giá trị hợp lý 6 tỷ đồng. Chênh lệch là 10 - 6 = 4 tỷ đồng. 2. **Phân bổ chênh lệch khi thu hồi nợ:** Năm X1, công ty B thu hồi được 5 tỷ đồng nợ phải thu. Do đó, bút toán điều chỉnh chỉ liên quan đến phần chênh lệch của phần nợ đã thu hồi (chứ không phải toàn bộ 4 tỷ chênh lệch ban đầu). * Giá trị ghi sổ của phần nợ thu hồi là 5 tỷ. * Giá trị hợp lý của phần nợ thu hồi (tính theo tỷ lệ) là (6/10) * 5 = 3 tỷ. * Chênh lệch cần điều chỉnh là 5 - 3 = 2 tỷ đồng. 3. **Bút toán điều chỉnh:** Vì giá trị ghi sổ lớn hơn giá trị hợp lý, chúng ta cần giảm giá trị ghi sổ của nợ phải thu. Bút toán sẽ là: * Nợ: Chi phí (giảm lợi nhuận hợp nhất) 2 tỷ * Có: Nợ phải thu 2 tỷ 4. **Ảnh hưởng đến CĐ thiểu số:** Vì lợi ích của cổ đông không kiểm soát (NCI) được trình bày theo phương pháp tỷ lệ, chi phí tăng lên (do điều chỉnh giảm giá trị nợ phải thu) sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của NCI. * Tỷ lệ sở hữu của công ty A là 60%, vậy tỷ lệ của NCI là 40%. * Phần chi phí phân bổ cho CĐ tập đoàn: 2 tỷ * 60% = 1,2 tỷ. * Phần chi phí phân bổ cho NCI: 2 tỷ * 40% = 0,8 tỷ. 5. **Khi số nợ còn lại (1 tỷ theo giá trị ghi sổ và 0 theo giá trị hợp lý, chênh lệch 1 tỷ) bị xóa sổ:** * Nợ: Chi phí (giảm lợi nhuận hợp nhất) 1 tỷ * Có: Nợ phải thu 1 tỷ * Phần chi phí phân bổ cho CĐ tập đoàn: 1 tỷ * 60% = 0,6 tỷ. * Phần chi phí phân bổ cho NCI: 1 tỷ * 40% = 0,4 tỷ. Tổng cộng bút toán hợp nhất năm X1: Nợ - Chi phí thuộc CĐ tập đoàn: (1,2 + 0,6) = 1,8 tỷ Nợ - Chi phí thuộc NCI: (0,8 + 0,4) = 1,2 tỷ Có - Nợ phải thu: (2+1) = 3 tỷ Tuy nhiên, không có đáp án nào khớp hoàn toàn, đáp án gần đúng nhất là D nhưng lại điều chỉnh sai giá trị. Do đó, không có đáp án đúng trong các lựa chọn đã cho.