Xác định cặp khái niệm có quan hệ bao hàm trong các cặp khái niệm sau:

Xác định các khái niệm có quan hệ mâu thuẫn trong các cặp khái niệm sau:

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Quan hệ mâu thuẫn giữa các khái niệm xảy ra khi hai khái niệm loại trừ lẫn nhau, không thể đồng thời cùng đúng. Trong các cặp khái niệm được đưa ra:

- “Có văn hoá” và “Vô văn hoá”: Hai khái niệm này mâu thuẫn nhau, một người không thể vừa có văn hóa, vừa vô văn hóa trong cùng một thời điểm và hoàn cảnh nhất định.
- “Hàng tiêu dùng” và “Thực phẩm”: Thực phẩm là một loại hàng tiêu dùng, do đó, đây là quan hệ bao hàm chứ không phải mâu thuẫn.
- “Sinh viên” và “Học sinh”: Một người có thể vừa là sinh viên (của một trường đại học, cao đẳng), vừa là học sinh (của một lớp học bổ túc, ngắn hạn), hoặc một sinh viên đã tốt nghiệp vẫn có thể được gọi là cựu học sinh của một trường cấp 3 nào đó. Do đó, đây không phải là quan hệ mâu thuẫn.
- “Cao” và “Thấp”: Hai khái niệm này mâu thuẫn nhau về mặt tương đối, một vật không thể vừa cao vừa thấp so với một tiêu chuẩn cụ thể.

Vậy, các cặp khái niệm có quan hệ mâu thuẫn là “Có văn hoá” và “Vô văn hoá”, và "Cao" và "Thấp". Tuy nhiên, chỉ có cặp "Có văn hoá" và "Vô văn hoá" được đưa ra như một lựa chọn duy nhất.

Câu 38:

Phân chia khái niệm “Sinh viên” thành các khái niệm:“Sinh viên nữ” - “Sinh viên các nước Châu á” - “Sinh viên giỏi” - “Sinh viên yếu”. Hỏi: Phép phân chia khái niệm như trên vi phạm quy tắc nào:

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Phép phân chia khái niệm vi phạm quy tắc "Các thành phần phân chia phải loại trừ nhau" vì một sinh viên có thể đồng thời là sinh viên nữ, sinh viên các nước Châu Á, sinh viên giỏi hoặc sinh viên yếu. Ngoài ra, phép phân chia này cũng vi phạm quy tắc "Phân chia phải cùng cơ sở" vì các tiêu chí phân chia không thống nhất (giới tính, khu vực địa lý, năng lực học tập). Do đó, đáp án chính xác nhất là cả 3 quy tắc đều bị vi phạm.

Câu 39:

Định nghĩa “Hàng hoá là vật phẩm do lao động làm ra” đã sai vì đã vi phạm quy tắc nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Định nghĩa "Hàng hoá là vật phẩm do lao động làm ra" sai vì không bao quát hết các loại hàng hoá. Ví dụ, các sản phẩm từ tự nhiên như khoáng sản, hải sản tự nhiên,... cũng được coi là hàng hoá mặc dù không phải do lao động tạo ra trực tiếp. Do đó, định nghĩa này không rõ ràng và chính xác, dẫn đến vi phạm quy tắc "Định nghĩa phải rõ ràng, chính xác, ngắn gọn". Các quy tắc khác không bị vi phạm vì định nghĩa không nhất thiết phải cân đối, không luẩn quẩn và cũng không mang tính phủ định.

Câu 40:

Trong các khái niệm sau đây khái niệm nào có nội hàm có ít dấu hiệu nhất?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Khái niệm có nội hàm ít dấu hiệu nhất là khái niệm rộng nhất, bao hàm nhiều đối tượng nhất. Trong các lựa chọn trên:
- Hàng hoá là khái niệm rộng nhất, bao gồm tất cả các loại hàng hóa.
- Hàng may mặc là một tập con của hàng hoá.
- Hàng may mặc dệt kim xuất khẩu và Hàng may mặc xuất khẩu là các tập con hẹp hơn của hàng may mặc, với các dấu hiệu cụ thể hơn (dệt kim, xuất khẩu).

Do đó, "Hàng hoá" có nội hàm ít dấu hiệu nhất.

Câu 41:

Cho các định nghĩa sau. Hãy chỉ ra một định nghĩa quá hẹp?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Định nghĩa quá hẹp là định nghĩa nêu ra ít đặc điểm hoặc phạm vi quá hẹp so với thực tế. Trong các lựa chọn trên:
- Lựa chọn 1: "Tuồng là một loại hành nghệ thuật truyền thống" - Định nghĩa này khá chung chung và không sai.
- Lựa chọn 2: "Khí trơ là nguyên tố hoá học không tham gia phản ứng hoá học với các nguyên tố khác" - Định nghĩa này chính xác.
- Lựa chọn 3: "Kinh tế chính trị học là khoa học nghiên cứu về phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa" - Đây là một định nghĩa quá hẹp. Kinh tế chính trị học không chỉ nghiên cứu về phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa mà còn nghiên cứu các phương thức sản xuất khác, các quy luật kinh tế tổng quát và các hệ thống kinh tế khác nhau.
- Lựa chọn 4: "Hai đường thẳng song song là hai đường thẳng cùng nằm trong một mặt phẳng mà không cắt nhau" - Định nghĩa này chính xác.

Vậy, định nghĩa quá hẹp là lựa chọn 3.

Câu 42:

Định nghĩa “ Lôgic học là khoa học về tư duy” sai vì đã vi phạm quy tắc định nghĩa sau đây:

Lời giải: