Trong quan hệ sản xuất, quan hệ nào giữ vai trò quyết định:

Cộng sản nguyên thuỷ

Chiếm hữu nô lệ

Phong kiến

Tư bản chủ nghĩa

Xã hội phong kiến

Sự hình thành chủ nghĩa tư bản

Phong trào công nhân và cách mạng vô sản

Xã hội cổ đại

Quân chủ lập hiến, cộng hoà đại nghị

Quân chủ tập quyền, quân chủ phân quyền

Chính thể quân chủ, chính thể cộng hoà

Quân chủ chuyên chế

Nhân dân

Quần chúng nhân dân

Vĩ nhân, lãnh tụ

Các nhà khoa học

Lút vích Phoi ơ bắc và sự cáo chung của triết học Cổ điển Đức

Chống Đuy - Rinh

Tình cảnh giai cấp công nhân Anh

Biện chứng của tự nhiên

Suy nghĩ và hành động nóng vội

Chạy theo nguyện vọng chủ quan

Không tính tới điều kiện và khả năng thực tế

Luôn luôn tôn trọng quy luật khách quan

Giai đoạn nhận thức tiếp theo giai đoạn trực quan sinh động

Giai đoạn nhận thức cao hơn dựa trên cơ sở những tài liệu do trực quan sinh động đem lại

Giai đoạn phản ánh gián tiếp hiện thực nên có nguy cơ phản ánh sai lệch hiện thực

Giai đoạn nhận thức bằng cảm giác, tri giác và suy luận

Cơ sở lý luận của nguyên tắc này là nguyên lý về sự phát triển

Theo nguyên tắc này, cần vận dụng quy luật Lượng-chất để hiểu được cách thức phát triển của sự vật

Theo nguyên tắc này cần phân đôi cái thống nhất và nhận thức các bộ phận đối lập của nó để hiểu được nguồn gốc và động lực phát triển của sự vật

Theo nguyên tắc này ta chỉ cần liệt kê các giai đoạn vận động lịch sử mà sự vật đã trải qua là hiểu được thực chất sự phát triển của sự vật

Triết học Mác là triết học tách rời giữa lý luận và thực tiễn

Triết học Mác là triết học thống nhất giữa lý luận và thực tiễn

Triết học Mác là triết học chỉ coi trọng thực tiễn

Triết học Mác là triết học chỉ coi trọng lý luận

Sự phát triển là xu hướng vận động làm nảy sinh cái mới

Sự phát triển là xu hướng thống trị của thế giới, tiến lên từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn theo những quy luật nhất định

Sự phát triển là xu hướng vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn của các sự vật hiện tượng

Sự phát triển là xu hướng vận động làm cho sự vật, hiện tượng tăng lên chỉ về khối lượng, thể tích, quy mô, trọng lượng, kích thước