Theo C.Mác và Ph.Ăngghen thì quá trình thay thế các hình thức sở hữu tư liệu sản xuất phụ thuộc vào:

Sự phát triển đồng bộ của kinh tế chính trị, văn hoá và xã hội

Sự phát triển của sản xuất vật chất và sản xuất tinh thần

Sự phát triển toàn diện con người

Sự phát triển của lực lượng sản xuất

Quan hệ giữa người và người về kinh tế – kỹ thuật

Quan hệ giữa người và người trong sản xuất, trao đổi sản phẩm

Quan hệ sản xuất là hình thức xã hội của quá trình sản xuất vật chất

Quan hệ giữa người và người trong tổ chức quản lý sản xuất

Thái độ đối với đấu tranh giai cấp

Thể hiện lợi ích giai cấp một cách trực tiếp

Thể hiện quan điểm về quyền lực

Thái độ chính trị của các đảng phái, tổ chức chính trị

Vạch ra bản chất con người là chủ thể sáng tạo lịch sử

Vạch ra vai trò của quan hệ xã hội trong việc hình thành bản chất con người

Vạch ra hai mặt cơ bản tạo thành bản chất con người là cái sinh vật và cái xã hội

Vạch ra bản chất con người vừa là sản phẩm của hoàn cảnh, vừa là chủ thể của hoàn cảnh

2 giai đoạn

3 giai đoạn

4 giai đoạn

Nhiều giai đoạn

Phương thức sản xuất là cách thức con người tiến hành quá trình sản xuất vật chất ở những giai đoạn lịch sử nhất định của xã hội loài người

Xã hội là một tổng số các bộ phận được cấu thành và biến đổi tuỳ ý muốn con người

Xã hội là một tổ hợp các bộ phận được cấu thành và biến đổi một cách ngẫu nhiên

Tất cả cái gì thúc đẩy con người hành động đều phải thông qua đầu óc của họ. Vì vậy phải tìm động lực sâu xa của lịch sử ở trong tư tưởng và ý chí của con người

Cái Chung chỉ tồn tại trong Cái Riêng, thông qua Cái Riêng mà biểu hiện sự tồn tại của mình

Quan hệ giữa Cái Chung và Cái Riêng là quan hệ có tính chủ quan

Quan hệ giữa Cái Chung và Cái Riêng là có tính phổ biến

Cái Riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn Cái chung, Cái chung là cái bộ phận, nhưng sâu sắc hơn Cái riêng

Tư liệu lao động

Đối tượng lao động

Người lao động

Công cụ lao động

Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là cơ sở khoa học cho việc nhận thức một cách đúng đắn mối quan hệ giữa văn hóa và xã hội

Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là cơ sở khoa học cho việc nhận thức một cách đúng đắn mối quan hệ giữa kinh tế và chính trị

Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là cơ sở khoa học cho việc nhận thức một cách đúng đắn mối quan hệ giữa tôn giáo và nghệ thuật

Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là cơ sở khoa học cho việc nhận thức một cách đúng đắn mối quan hệ giữa đạo đức và pháp quyền

Quan hệ sản xuất là những quan hệ xã hội có tính vật chất, quyết định mọi quan hệ xã hội khác

Nguyên nhân của mọi biến đổi trong lịch sử, xét đến cùng là do tư tưởng của con người đang luôn luôn thay đổi

Cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng so với vai trò tích cực trong sưj phát triển lịch sử

Nhân tố kinh tế là nhân tố quyết định duy nhất trong lịch sử