Hãy chỉ ra luận điểm thể hiện lập trường Duy vật siêu hình về lịch sử trong các câu sau:

Câu hỏi yêu cầu xác định quan niệm sai về mối quan hệ giữa Cái Chung và Cái Riêng. Để trả lời đúng, ta cần nắm vững các đặc điểm cơ bản của mối quan hệ này:

1. Cái Chung chỉ tồn tại trong Cái Riêng và thông qua Cái Riêng mà biểu hiện: Đây là một luận điểm đúng. Cái chung không tồn tại độc lập bên ngoài Cái Riêng. Ví dụ, thuộc tính "có tính xã hội" (cái chung) chỉ thể hiện qua các cá nhân cụ thể (cái riêng) trong xã hội.

2. Quan hệ giữa Cái Chung và Cái Riêng là quan hệ có tính chủ quan: Đây là một luận điểm sai. Mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng mang tính khách quan, vốn có của sự vật, hiện tượng trong thế giới. Nó không phụ thuộc vào ý thức chủ quan của con người.

3. Quan hệ giữa Cái Chung và Cái Riêng là có tính phổ biến: Đây là một luận điểm đúng. Bất kỳ sự vật, hiện tượng nào cũng tồn tại cả cái chung và cái riêng, nên mối quan hệ này mang tính phổ biến.

4. Cái Riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn Cái Chung, Cái Chung là cái bộ phận, nhưng sâu sắc hơn Cái Riêng: Đây là một luận điểm đúng. Cái riêng bao gồm nhiều mặt, nhiều thuộc tính hơn cái chung. Cái chung chỉ là một hoặc một vài thuộc tính chung của nhiều cái riêng. Tuy nhiên, cái chung lại thể hiện bản chất, quy luật sâu sắc hơn so với cái riêng.

Vậy, đáp án sai trong các phương án trên là: Quan hệ giữa Cái Chung và Cái Riêng là quan hệ có tính chủ quan.

Luận điểm duy tâm lịch sử cho rằng ý thức, tư tưởng là yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội, phủ nhận vai trò của các yếu tố vật chất như kinh tế, quan hệ sản xuất. Trong các phương án:

• Phương án 1: Thể hiện quan điểm duy vật lịch sử, nhấn mạnh vai trò quyết định của quan hệ sản xuất.


• Phương án 2: Khẳng định nguyên nhân của mọi biến đổi lịch sử là do tư tưởng của con người, đây chính là quan điểm của chủ nghĩa duy tâm lịch sử.


• Phương án 3: Thể hiện quan điểm duy vật lịch sử, nhấn mạnh vai trò quyết định của cơ sở hạ tầng.


• Phương án 4: Đề cao vai trò của kinh tế nhưng lại tuyệt đối hóa nó, đây là quan điểm của chủ nghĩa duy vật tầm thường.

Vậy, phương án đúng là phương án 2.

Câu hỏi yêu cầu tìm điểm tóm tắt sai về một khái niệm nào đó. Để trả lời, ta cần xác định khái niệm đang được nói đến là gì và đối chiếu các phương án với định nghĩa chính xác của khái niệm đó.

Phân tích các phương án:

• Phương án 1: "Trong đó phương thức sản xuất chi phối hoàn cảnh tự nhiên và dân số" - Đây là một ý đúng về vai trò của phương thức sản xuất trong xã hội.
• Phương án 2: "Chỉ toàn bộ các yếu tố vật chất mà xã hội dựa vào để tồn tại và phát triển" - Đây cũng là một ý đúng, mô tả nền tảng vật chất của xã hội.
• Phương án 3: "Đó là một khái niệm cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử" - Đây là một phát biểu chung đúng về tầm quan trọng của khái niệm.
• Phương án 4: "bao gồm hoàn cảnh tự nhiên, dân số và phương thức sản xuất tinh thần" - Đây là một phát biểu sai. Phương thức sản xuất là phương thức sản xuất vật chất, không phải tinh thần. Phương thức sản xuất bao gồm lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.

Vậy, phương án sai là phương án 4.