Lý luận hình thái kinh tế – xã hội của C.Mác được V.I.Lênin  trình bày khái quát trong tác phẩm nào sau đây:

Con người hiện thực

Sản xuất vật chất

Các quan hệ xã hội

Đời sống xã hội

Giai cấp đông đảo nhất trong xã hội

Giai cấp thống trị về kinh tế

Giai cấp tiến bộ đại diện cho xã hội tương lai

Giai cấp thống trị về chính trị

Là ý thức chính trị của toàn xã hội

Là ý thức chính trị của nhân dân lao động

Là ý thức chính trị của giai cấp công nhân

Là ý thức chính trị của dân tộc

Các nhà sử học Pháp

Các nhà kinh tế chính trị học Anh

C Mác và Ph. Ăng ghen

Các nhà tư tưởng tư sản

Đó là một khái niệm cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử

Chỉ toàn bộ các yếu tố vật chất bảo đảm cho sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Bao gồm hoàn cảnh địa lý tự nhiên, dân cư và phương thức sản xuất

Trong ba yếu tố của Tồn tại xã hội thì hoàn cảnh địa lý tự nhiên là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự biến đổi, phát triển của xã hội

Trong ba yếu tố của Tồn tại xã hội thì phương thức sản xuất là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự biến đổi, phát triển của xã hội

Mối quan hệ giữa người và người trong quá trình sản xuất của cải vật chất được gọi là Quan hệ sản xuất

Cũng như Lực lượng sản xuất, Quan hệ sản xuất thuộc lĩnh vực đời sống vật chất xã hội

Tính vật chất của Quan hệ sản xuất được biểu hiện ở chỗ chúng tồn tại khách quan, phụ thuộc vào ý thức con người

Quan hệ sản xuất là quan hệ kinh tế cơ bản của một hình thái kinh tế-xã hội

Chủ nghĩa duy vật lịch sử

Chủ nghĩa duy tâm lịch sử

Chủ nghĩa duy vật tầm thường

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy vật tầm thường

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Là sản phẩm của một dạng vật chất - đó là não người. Não người sinh ra ý thức cũng như mọi sản phẩm vật chất khác do con người tạo ra

Là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan

Triết học duy vật siêu hình giải thích bản chất ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan một cách thụ động hoàn toàn giống cái gương soi

Là sự phản ánh tích cực, năng động, sáng tạo thế giới khách quan bằng não người

Trong những điều kiện xác định, nguyên nhân có trước kết quả, một nguyên nhân sinh ra nhiều kết quả và ngược lại, nguyên nhân và kết quả có thể chuyển hoá cho nhau

Trong điều kiện xác định, nguyên nhân có trước kết quả, một nguyên nhân chỉ sinh ra một kết quả và ngược lại, nguyên nhân và kết quả không thể chuyển hoá cho nhau

Trong điều kiện xác định, nguyên nhân có sau kết quả. Một nguyên nhân có thể sinh ra nhiều kết quả và ngược lại. Nguyên nhân và kết quả có thể chuyển hoá cho nhau

Trong điều kiện xác định, nguyên nhân có trước kết quả, một nguyên nhân sinh ra nhiều kết quả và ngược lại. Nguyên nhân và kết quả có thể chuyển hoá cho nhau trong quá trình vận động