Phân tích hai nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế về (i) bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và (ii) không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác.

Câu hỏi này yêu cầu xác định các cơ quan tài phán mà Quốc gia P có thể lựa chọn để đơn phương khởi kiện Quốc gia C theo quy định của Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, khi có tranh chấp về Đặc quyền kinh tế trên biển. UNCLOS 1982 cung cấp các phương thức giải quyết tranh chấp bắt buộc, bao gồm cả việc đưa ra các cơ quan tài phán quốc tế. Các lựa chọn mà Quốc gia P có thể cân nhắc bao gồm: Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) - mặc dù ICJ không phải là cơ quan tài phán được thành lập riêng theo UNCLOS, nhưng theo Điều 287(1)(a), các Bên có thể thỏa thuận đưa tranh chấp ra ICJ. Tuy nhiên, để đơn phương khởi kiện, P cần xem xét các quy định chi tiết hơn. Quan trọng hơn, UNCLOS 1982 quy định rõ tại Điều 287 về các phương thức giải quyết tranh chấp mà các quốc gia thành viên có thể lựa chọn khi ký kết hoặc phê chuẩn Công ước. Các lựa chọn này bao gồm: (a) Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) là cơ quan tài phán chính được thành lập theo UNCLOS để giải quyết các tranh chấp liên quan đến việc giải thích hoặc áp dụng Công ước. (b) Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ). (c) Trọng tài theo Phụ lục VII của Công ước. (d) Trọng tài đặc biệt theo Phụ lục VIII của Công ước. Theo Điều 287(5), nếu các Bên không thỏa thuận được về một phương thức giải quyết tranh chấp, hoặc không đưa ra lựa chọn nào, thì tranh chấp sẽ được giải quyết bằng trọng tài theo Phụ lục VII. Tuy nhiên, câu hỏi nhấn mạnh việc Quốc gia P "quyết định đơn phương khởi kiện". Điều 287(1) quy định rằng một quốc gia thành viên "có thể lựa chọn bằng văn bản, tại thời điểm ký kết hoặc phê chuẩn Công ước này hoặc bất cứ lúc nào sau đó, một hoặc nhiều phương tiện sau đây để giải quyết các tranh chấp...". Do đó, nếu cả hai quốc gia P và C đều đã lựa chọn cùng một phương thức hoặc có các lựa chọn tương thích cho phép đưa vụ việc ra một cơ quan tài phán, thì P có thể đơn phương khởi kiện. Các lựa chọn chính mà P có thể đơn phương khởi kiện theo UNCLOS 1982 (giả định C cũng có các lựa chọn tương thích hoặc không loại trừ các phương thức này) là Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) theo Điều 287(1)(a) và Trọng tài theo Phụ lục VII theo Điều 287(1)(d). Quốc gia P cũng có thể lựa chọn đưa vụ việc ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) theo Điều 287(1)(b), với điều kiện là Quốc gia C cũng đã chấp nhận thẩm quyền của ICJ theo UNCLOS hoặc một thỏa thuận giải quyết tranh chấp khác có liên quan đến ICJ. Tuy nhiên, trong bối cảnh UNCLOS, ITLOS và Trọng tài Phụ lục VII là những lựa chọn trực tiếp và rõ ràng nhất được quy định để giải quyết các tranh chấp phát sinh từ Công ước. Do đó, các lựa chọn khả dĩ cho Quốc gia P là Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) và Trọng tài theo Phụ lục VII. Nếu C không có lựa chọn nào hoặc có lựa chọn khác, thì theo Điều 287(3), nếu một Bên không thực hiện việc lựa chọn nào, thì tranh chấp sẽ được giải quyết bằng trọng tài theo Phụ lục VII, trừ khi các Bên thỏa thuận khác. Do đó, Tòa án Luật Biển Quốc tế và Trọng tài Phụ lục VII là hai cơ quan tài phán mà P có thể đơn phương khởi kiện.

Câu hỏi này yêu cầu phân tích thẩm quyền của Tòa án nước B trong việc giải quyết đơn kiện của Y, một công dân nước A, chống lại X, một nhà ngoại giao nước A đang làm việc tại Đại sứ quán nước A ở nước B. Vấn đề cốt lõi nằm ở việc áp dụng các quy định về miễn trừ ngoại giao theo Công ước Viên về Quan hệ Ngoại giao năm 1961.

Phân tích theo quy định của Công ước Viên về Quan hệ Ngoại giao 1961:

1. Về tội danh ngược đãi và cưỡng hiếp X (nhà ngoại giao) đối với Y (người giúp việc):
* Theo Điều 31 của Công ước Viên về Quan hệ Ngoại giao 1961, các nhà ngoại giao được hưởng quyền miễn trừ về tư pháp hình sự đối với quốc gia tiếp nhận. Điều này có nghĩa là Tòa án nước B không có thẩm quyền để truy tố X về các tội danh hình sự như ngược đãi và cưỡng hiếp.
* Mặc dù Y là nạn nhân của tội phạm, nhưng địa vị pháp lý của X với tư cách là nhà ngoại giao được hưởng quyền miễn trừ tuyệt đối về tư pháp hình sự tại nước B. Y có thể báo cáo vụ việc lên cơ quan có thẩm quyền của nước A hoặc Liên Hợp Quốc nếu vụ việc có liên quan đến vai trò ngoại giao của X.

2. Về việc Y đồng khởi kiện quốc gia A do thiếu trách nhiệm:
* Theo nguyên tắc "miễn trừ chủ quyền" (state immunity) và các quy định liên quan đến quan hệ ngoại giao, quốc gia tiếp nhận (nước B) thường không có thẩm quyền xét xử các vụ kiện chống lại một quốc gia khác (quốc gia A) hoặc các hành vi của quốc gia đó thực hiện thông qua đại diện ngoại giao của mình, trừ khi có những ngoại lệ rất hẹp (ví dụ: hành vi thương mại không mang tính chất chủ quyền).
* Trong trường hợp này, việc quốc gia A "thiếu trách nhiệm" với công dân của mình không tự động tạo ra thẩm quyền cho Tòa án nước B xét xử.

Khả năng có gì khác biệt nếu Y nộp đơn khởi kiện tại tòa án vào năm 2008?

* Nếu X vẫn còn giữ chức vụ ngoại giao tại thời điểm nộp đơn kiện vào năm 2008: Sẽ không có gì khác biệt. Quyền miễn trừ ngoại giao của X sẽ vẫn còn hiệu lực cho đến khi ông ta kết thúc nhiệm vụ và rời khỏi nước B. Do đó, Tòa án nước B vẫn sẽ không có thẩm quyền.
* Nếu X đã hết nhiệm kỳ, không còn là nhà ngoại giao và đã rời khỏi nước B trước năm 2008: Nếu X không còn là nhà ngoại giao và không còn ở nước B vào năm 2008, thì quyền miễn trừ ngoại giao cá nhân của ông ta sẽ không còn hiệu lực. Trong trường hợp này, Y hoàn toàn có thể nộp đơn kiện X tại Tòa án nước B về các hành vi ngược đãi và cưỡng hiếp. Đối với việc khởi kiện quốc gia A, vấn đề này vẫn phức tạp và có thể cần xem xét các quy định về miễn trừ quốc gia hoặc các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế khác.

Kết luận: Trong trường hợp ban đầu (nộp đơn kiện khi X còn đương chức), Tòa án nước B không có thẩm quyền giải quyết cả hai đơn kiện của Y do quyền miễn trừ ngoại giao của X và nguyên tắc miễn trừ chủ quyền của quốc gia A. Nếu Y nộp đơn kiện vào năm 2008, thẩm quyền của Tòa án nước B sẽ phụ thuộc vào việc X còn giữ chức vụ ngoại giao hay không tại thời điểm đó.

Câu hỏi này yêu cầu phân tích sự khác biệt cơ bản về quy chế thực thi giữa quy phạm luật quốc tế và quy phạm luật quốc gia.

Luật quốc gia: Việc thực thi được đảm bảo bằng bộ máy nhà nước (công an, tòa án, quân đội, v.v.). Khi một cá nhân hoặc tổ chức vi phạm pháp luật quốc gia, nhà nước có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế để đảm bảo pháp luật được tuân thủ. Có hệ thống pháp luật rõ ràng, chặt chẽ, được áp dụng thống nhất trên toàn lãnh thổ.

Luật quốc tế: Việc thực thi chủ yếu dựa trên sự tự nguyện của các quốc gia. Không có một cơ quan siêu quốc gia nào có quyền cưỡng chế các quốc gia phải tuân thủ luật quốc tế. Các biện pháp cưỡng chế trong luật quốc tế thường mang tính chất chính trị, kinh tế (ví dụ: cấm vận, trừng phạt kinh tế) hoặc thông qua các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế (ví dụ: Tòa án Công lý Quốc tế). Tính cưỡng chế thường yếu hơn so với luật quốc gia và phụ thuộc vào sự đồng thuận của các quốc gia.

Do không có các đáp án cụ thể, tôi không thể chọn một đáp án đúng nhất. Phần giải thích này trình bày sự khác biệt cơ bản về quy chế thực thi giữa hai loại quy phạm pháp luật này.