P và C là hai quốc gia thành viên của Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, vốn có tranh chấp kéo dài tại khu vực Đặc quyền kinh tế trên biển. Quốc gia C luôn chủ trương giải quyết tranh chấp này thông qua con đường ngoại giao và đàm phán song phương, nhưng Quốc gia P quyết định đơn phương khởi kiện quốc gia C ra cơ quan tài phán theo quy định tại Công ước. Theo UNCLOS 1982, quốc gia P có những lựa chọn nào về cơ quan tài phán để khởi kiện?

Câu hỏi này yêu cầu xác định các cơ quan tài phán mà Quốc gia P có thể lựa chọn để đơn phương khởi kiện Quốc gia C theo quy định của Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, khi có tranh chấp về Đặc quyền kinh tế trên biển. UNCLOS 1982 cung cấp các phương thức giải quyết tranh chấp bắt buộc, bao gồm cả việc đưa ra các cơ quan tài phán quốc tế. Các lựa chọn mà Quốc gia P có thể cân nhắc bao gồm: Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) - mặc dù ICJ không phải là cơ quan tài phán được thành lập riêng theo UNCLOS, nhưng theo Điều 287(1)(a), các Bên có thể thỏa thuận đưa tranh chấp ra ICJ. Tuy nhiên, để đơn phương khởi kiện, P cần xem xét các quy định chi tiết hơn. Quan trọng hơn, UNCLOS 1982 quy định rõ tại Điều 287 về các phương thức giải quyết tranh chấp mà các quốc gia thành viên có thể lựa chọn khi ký kết hoặc phê chuẩn Công ước. Các lựa chọn này bao gồm: (a) Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) là cơ quan tài phán chính được thành lập theo UNCLOS để giải quyết các tranh chấp liên quan đến việc giải thích hoặc áp dụng Công ước. (b) Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ). (c) Trọng tài theo Phụ lục VII của Công ước. (d) Trọng tài đặc biệt theo Phụ lục VIII của Công ước. Theo Điều 287(5), nếu các Bên không thỏa thuận được về một phương thức giải quyết tranh chấp, hoặc không đưa ra lựa chọn nào, thì tranh chấp sẽ được giải quyết bằng trọng tài theo Phụ lục VII. Tuy nhiên, câu hỏi nhấn mạnh việc Quốc gia P "quyết định đơn phương khởi kiện". Điều 287(1) quy định rằng một quốc gia thành viên "có thể lựa chọn bằng văn bản, tại thời điểm ký kết hoặc phê chuẩn Công ước này hoặc bất cứ lúc nào sau đó, một hoặc nhiều phương tiện sau đây để giải quyết các tranh chấp...". Do đó, nếu cả hai quốc gia P và C đều đã lựa chọn cùng một phương thức hoặc có các lựa chọn tương thích cho phép đưa vụ việc ra một cơ quan tài phán, thì P có thể đơn phương khởi kiện. Các lựa chọn chính mà P có thể đơn phương khởi kiện theo UNCLOS 1982 (giả định C cũng có các lựa chọn tương thích hoặc không loại trừ các phương thức này) là Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) theo Điều 287(1)(a) và Trọng tài theo Phụ lục VII theo Điều 287(1)(d). Quốc gia P cũng có thể lựa chọn đưa vụ việc ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) theo Điều 287(1)(b), với điều kiện là Quốc gia C cũng đã chấp nhận thẩm quyền của ICJ theo UNCLOS hoặc một thỏa thuận giải quyết tranh chấp khác có liên quan đến ICJ. Tuy nhiên, trong bối cảnh UNCLOS, ITLOS và Trọng tài Phụ lục VII là những lựa chọn trực tiếp và rõ ràng nhất được quy định để giải quyết các tranh chấp phát sinh từ Công ước. Do đó, các lựa chọn khả dĩ cho Quốc gia P là Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) và Trọng tài theo Phụ lục VII. Nếu C không có lựa chọn nào hoặc có lựa chọn khác, thì theo Điều 287(3), nếu một Bên không thực hiện việc lựa chọn nào, thì tranh chấp sẽ được giải quyết bằng trọng tài theo Phụ lục VII, trừ khi các Bên thỏa thuận khác. Do đó, Tòa án Luật Biển Quốc tế và Trọng tài Phụ lục VII là hai cơ quan tài phán mà P có thể đơn phương khởi kiện.