Khẳng định nào đúng về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân?

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cách phân loại các nhóm quyền cơ bản của công dân theo quy định của pháp luật. Các phương án đưa ra những cách phân loại khác nhau. Phương án 2 "Quyền chính trị; quyền tự do, dân chủ; quyền kinh tế, văn hóa – xã hội." là cách phân loại chính xác và đầy đủ nhất về các nhóm quyền của công dân, bao gồm cả quyền và nghĩa vụ chính trị (quyền tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội), quyền tự do, dân chủ cá nhân (quyền con người) và các quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội (quyền được hưởng thụ, đáp ứng nhu cầu cơ bản). Các phương án còn lại có sự thiếu sót hoặc gộp nhóm chưa hợp lý.

Câu hỏi kiểm tra nhận thức về mối quan hệ bình đẳng giữa quyền con người và quyền, nghĩa vụ công dân. Quyền con người là nền tảng, là cái gốc của mọi quyền và nghĩa vụ của công dân. Do đó, sự bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của công dân phải xuất phát từ sự bình đẳng về quyền con người. Các phương án khác không phản ánh đúng bản chất của mối quan hệ này. Phương án 2 nêu bật mối quan hệ nhân quả và logic: sự bình đẳng về quyền con người tạo tiền đề cho sự bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của công dân.

Câu hỏi yêu cầu xác định nhận định đúng về quyền con người và quyền công dân. Ta sẽ phân tích từng phương án:

* Phương án 1: "Quyền công dân là quyền được làm công dân của một quốc gia, một vùng lãnh thổ." Đây là một định nghĩa chưa đầy đủ và sai lệch về quyền công dân. Quyền công dân bao gồm nhiều quyền và nghĩa vụ khác nhau mà công dân có với nhà nước và ngược lại, không chỉ đơn thuần là "được làm công dân".

* Phương án 2: "Quyền con người (hay nhân quyền) là những quyền tự nhiên của con người và không bị tước bỏ bởi bất cứ ai và bất cứ chính thể nào." Nhận định này mô tả chính xác bản chất của quyền con người: chúng là vốn có, tự nhiên, phổ quát và không thể bị tước đoạt.

* Phương án 3: "Quyền công dân do nhà nước quy định dựa trên cơ sở quyền con người." Nhận định này cũng đúng. Quyền công dân là sự cụ thể hóa các quyền con người trong khuôn khổ pháp luật của một quốc gia cụ thể, do nhà nước ban hành và bảo vệ.

* Phương án 4: "Các đáp án còn lại đều đúng." Vì phương án 1 sai, nên phương án này cũng sai.

Câu hỏi yêu cầu tìm "Nhận định nào đúng về quyền con người và quyền công dân?". Cả phương án 2 và 3 đều là những nhận định đúng. Tuy nhiên, trong các câu hỏi trắc nghiệm, thường chỉ có một đáp án được coi là tốt nhất hoặc bao quát nhất.

* Phương án 2 định nghĩa chính xác về quyền con người.
* Phương án 3 mô tả mối quan hệ giữa quyền công dân và quyền con người.

Nếu câu hỏi muốn nhấn mạnh sự tương quan và cách quyền công dân hình thành dựa trên quyền con người, thì phương án 3 là phù hợp. Tuy nhiên, phương án 2 đưa ra một định nghĩa cốt lõi và chuẩn mực về quyền con người, là một trong hai khái niệm được hỏi.

Trong trường hợp có nhiều đáp án đúng, ta cần xem xét ý đồ của câu hỏi. Câu hỏi đề cập đến cả hai khái niệm "quyền con người" và "quyền công dân". Phương án 3 liên kết cả hai, trong khi phương án 2 chỉ tập trung vào quyền con người.

Tuy nhiên, xét về tính độc lập và tính nền tảng của khái niệm, phương án 2 là một định nghĩa đúng đắn và quan trọng. Nhiều bài kiểm tra tập trung vào việc xác định định nghĩa chính xác của các khái niệm cơ bản.

Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, phương án 2 đưa ra một định nghĩa chuẩn mực và chính xác về quyền con người, một trong hai khái niệm chính được đề cập. Mặc dù phương án 3 cũng đúng về mối quan hệ, nhưng phương án 2 tập trung vào bản chất của quyền con người, một khái niệm nền tảng. Trong nhiều trường hợp, một định nghĩa đúng về một trong các khái niệm được hỏi được xem là đáp án hợp lệ, đặc biệt khi không có phương án tổng hợp hoặc phương án "cả hai".

Câu hỏi yêu cầu xác định quyền nào chưa được Hiến pháp Việt Nam ghi nhận. Để trả lời chính xác, cần đối chiếu các phương án với Hiến pháp Việt Nam 2013. Theo Điều 25 Hiến pháp 2013: "Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội và biểu tình theo quy định của pháp luật." Điều này cho thấy cả ba quyền được liệt kê trong các phương án (biểu tình, hiến bộ phận cơ thể người, lập hội) đều đã được Hiến pháp 2013 ghi nhận về nguyên tắc.

Tuy nhiên, câu hỏi có thể ngụ ý về sự ghi nhận đầy đủ và chi tiết trong các văn bản dưới luật hoặc khả năng thực thi trên thực tế. Cụ thể:

* Quyền biểu tình: Mặc dù Hiến pháp ghi nhận, nhưng trên thực tế, Việt Nam chưa có Luật về biểu tình quy định chi tiết trình tự, thủ tục, điều kiện thực hiện quyền này. Việc thực hiện quyền biểu tình còn phụ thuộc vào quy định của các văn bản dưới luật và sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, dẫn đến việc quyền này được coi là còn nhiều hạn chế trong ghi nhận và thực thi so với các quyền khác.
* Quyền hiến bộ phận cơ thể người, quyền hiến xác: Quyền này đã được cụ thể hóa bằng Luật Hiến, lấy, ghép mô, tạng người và hiến, lấy, ghép xác năm 2006, có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2007. Do đó, quyền này đã được ghi nhận và quy định rất chi tiết.
* Quyền lập hội: Hiến pháp 2013 cũng ghi nhận quyền này. Bên cạnh đó, các văn bản dưới luật như Nghị định 12/2009/NĐ-CP đã quy định chi tiết về thủ tục thành lập và hoạt động của hội, mặc dù có những quy định chặt chẽ.

Xét theo cách hiểu thông thường của câu hỏi trắc nghiệm về hiến pháp và pháp luật Việt Nam, khi một quyền chỉ được ghi nhận ở mức nguyên tắc trong Hiến pháp mà chưa có luật hoặc nghị định riêng quy định chi tiết về cách thức thực hiện, thì nó thường được coi là "chưa được ghi nhận đầy đủ" hoặc "chưa được ghi nhận" theo nghĩa pháp lý cụ thể.

Trong trường hợp này, quyền biểu tình là quyền duy nhất trong ba phương án chưa có luật riêng quy định chi tiết về trình tự, thủ tục thực hiện, mặc dù đã được Hiến pháp ghi nhận. Do đó, đáp án chính xác nhất cho câu hỏi này là quyền biểu tình.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về khái niệm "Bộ máy nhà nước" theo quan điểm truyền thống. Quan điểm truyền thống về bộ máy nhà nước thường bao gồm các cơ quan nhà nước thực thi quyền lực công và các thiết chế tổ chức nhà nước. Phương án 1 định nghĩa bộ máy nhà nước là tổng thể các cơ quan nhà nước và các thiết chế tổ chức nhà nước, đây là định nghĩa bao quát và chính xác nhất theo quan điểm truyền thống. Phương án 2 chỉ bao gồm cơ quan nhà nước mà thiếu đi các thiết chế tổ chức. Phương án 3 và 4 đưa thêm các tổ chức chính trị - xã hội và đơn vị sự nghiệp, tuy có liên quan nhưng không phải là thành phần cốt lõi định nghĩa bộ máy nhà nước theo quan điểm truyền thống.