Hệ thống Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh có quyền gì?

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các loại văn bản tố tụng của Tòa án nhân dân. Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam, các văn bản do Tòa án ban hành để giải quyết vụ án bao gồm Bản án và Quyết định. Lệnh bắt giam là văn bản của Cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát. Quyết định truy tố là văn bản của Viện kiểm sát. Quyết định điều tra là một giai đoạn trong hoạt động điều tra, không phải là một loại văn bản riêng biệt do Tòa án ban hành. Do đó, trong các phương án đưa ra, "Bản án" là loại văn bản đúng của Tòa án nhân dân.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện theo pháp luật Việt Nam. Theo quy định tại Điều 264 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 và Điều 27 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, trừ những vụ án thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Phân tích các phương án:
1. Tòa xử ly hôn: Ly hôn là tranh chấp dân sự, thuộc thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân cấp huyện, trừ trường hợp có yếu tố nước ngoài hoặc thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định.
2. Tòa xử án phạt tiền: Hình phạt tiền có thể được áp dụng trong các vụ án hình sự sơ thẩm mà Tòa án cấp huyện có thẩm quyền giải quyết. Ngoài ra, Tòa án cấp huyện cũng có thẩm quyền xử lý các vụ án vi phạm hành chính.
3. Tòa xử án xử phạt lao động: Lao động công ích (trước đây là lao động cải tạo không giam giữ) là một hình thức xử lý hoặc hình phạt có thể được áp dụng trong một số vụ án hình sự hoặc hành chính thuộc thẩm quyền của Tòa án cấp huyện.
4. Tòa xử án dân sự về nghĩa vụ: Tranh chấp về nghĩa vụ dân sự (ví dụ: nghĩa vụ hợp đồng, nghĩa vụ tài sản) là loại vụ án dân sự phổ biến và thuộc thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân cấp huyện.

Tuy nhiên, câu hỏi là "Loại án nào không thuộc thẩm quyền của các tòa án nhân dân cấp huyện?". Cần xem xét các trường hợp mà Tòa án nhân dân cấp huyện *không* có thẩm quyền.

Theo quy định pháp luật, Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử sơ thẩm những vụ án sau đây:
- Các vụ án hình sự về các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
- Các vụ án mà pháp luật quy định thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
- Các vụ án có yếu tố nước ngoài.

Trong 4 phương án đã cho:
- Phương án 1, 2, 3 và 4 đều có thể thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện trong nhiều trường hợp.
- Tuy nhiên, nếu một vụ án dân sự về nghĩa vụ (phương án 4) có yếu tố nước ngoài, thì nó sẽ thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định tại Điều 27 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Các phương án khác (ly hôn, phạt tiền, xử phạt lao động) cũng có thể có yếu tố nước ngoài, nhưng "vụ án dân sự về nghĩa vụ" là nhóm vụ án dân sự rộng, bao gồm nhiều loại tranh chấp và khả năng có yếu tố nước ngoài trong các tranh chấp về nghĩa vụ (ví dụ: hợp đồng quốc tế, vay mượn có yếu tố nước ngoài) là rất cao.

Do đó, phương án "Tòa xử án dân sự về nghĩa vụ" là câu trả lời hợp lý nhất cho câu hỏi này, với giả định rằng vụ án dân sự về nghĩa vụ này có yếu tố nước ngoài, khiến nó không thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện mà thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về chức năng của Tòa án nhân dân. Chức năng cơ bản của Tòa án nhân dân là xét xử, giải quyết các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, kinh doanh, thương mại và các vụ việc khác theo quy định của pháp luật. Chức năng này bao gồm việc xem xét, đánh giá các hành vi vi phạm pháp luật và đưa ra phán quyết công minh. Phương án 1 mô tả đúng chức năng này. Phương án 2 là phủ định chức năng của Tòa án. Phương án 3 và 4 đề cập đến việc bổ nhiệm nhân sự (Chánh án, Thẩm phán) và giải quyết/xử lý hành vi, tuy nhiên, chức năng chính và cốt lõi của Tòa án nhân dân tập trung vào việc xét xử và giải quyết tranh chấp, tố cáo. Việc bổ nhiệm là thuộc thẩm quyền của cơ quan khác hoặc theo quy trình riêng, không phải là chức năng trực tiếp của Tòa án trong hoạt động xét xử. Do đó, phương án 1 là đáp án chính xác nhất.

Câu hỏi kiểm tra nhận thức về bản chất của Hiến pháp. Đáp án 1 không đúng vì Hiến pháp luôn mang bản chất giai cấp sâu sắc, là công cụ để giai cấp cầm quyền bảo vệ lợi ích của mình, chứ không thể hiện tính xã hội cao hơn tính giai cấp. Các đáp án 2, 3 và 4 đều mô tả đúng bản chất và vai trò của Hiến pháp trong hệ thống pháp luật.

Câu hỏi yêu cầu xác định đặc điểm KHÔNG có trong bối cảnh ban hành Hiến pháp năm 1980. Hiến pháp năm 1980 ra đời trong giai đoạn đất nước vừa hoàn thành thống nhất, xây dựng chủ nghĩa xã hội trên cả nước và đối mặt với những thách thức từ bên ngoài. Phương án 1 mô tả một bối cảnh có thể liên quan đến mô hình xã hội chủ nghĩa, nhưng việc "thực hiện cuộc cách mạng triệt để theo mô hình XHCN ở Liên Xô" không phải là đặc điểm nổi bật và duy nhất chi phối việc ban hành Hiến pháp 1980, bởi Việt Nam có những đặc thù riêng trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Phương án 2 ("Các nước cùng xây dựng XHCN") phản ánh xu thế quốc tế lúc bấy giờ, có ảnh hưởng đến Việt Nam. Phương án 4 ("Cả hai miền Nam, Bắc vừa được thống nhất") là một bối cảnh lịch sử trực tiếp và quan trọng nhất dẫn đến việc ban hành Hiến pháp 1980. Phương án 3 ("Đất nước vừa trải qua cuộc kháng chiến chống Pháp") là bối cảnh ban hành Hiến pháp năm 1946, không phải Hiến pháp năm 1980. Do đó, phương án 3 là đặc điểm không có trong bối cảnh ban hành Hiến pháp năm 1980.