Đối với doanh nghiệp sản xuất, giá thành sản phẩm bao gồm khoản mục nào:

Chi phí không kiểm soát là các chi phí phát sinh ngoài dự kiến và nằm ngoài tầm kiểm soát của doanh nghiệp. Các yếu tố có thể dẫn đến việc tăng chi phí không kiểm soát bao gồm:

- Thay đổi giá nguyên vật liệu: Khi giá nguyên vật liệu tăng lên, chi phí sản xuất cũng tăng theo, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp.

Các phương án còn lại không dẫn đến tăng chi phí không kiểm soát:

- Tăng doanh thu: Thường dẫn đến tăng lợi nhuận, không phải chi phí.

- Tăng năng suất: Giúp giảm chi phí trên mỗi đơn vị sản phẩm.

- Giảm khối lượng sản xuất: Có thể giảm tổng chi phí, nhưng không nhất thiết gây ra chi phí không kiểm soát.

Các chỉ tiêu tài chính thường được sử dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp bao gồm các tỷ suất sinh lời (ví dụ: ROA, ROE), tỷ lệ nợ (ví dụ: hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu), và doanh thu. Số lượng sản phẩm tiêu thụ là một chỉ tiêu thuộc về hoạt động kinh doanh, nhưng không trực tiếp là một chỉ tiêu tài chính, mặc dù nó có ảnh hưởng đến doanh thu.

Trong kiểm soát ngân sách, việc so sánh giữa chi tiêu thực tế và dự toán là yếu tố quan trọng nhất. Bởi vì, thông qua việc so sánh này, ta có thể đánh giá được mức độ tuân thủ ngân sách, phát hiện ra các khoản chi tiêu vượt mức hoặc không hiệu quả, từ đó có các biện pháp điều chỉnh kịp thời. Các yếu tố khác như đánh giá chi phí bán hàng, phân tích doanh thu, xem xét biến động chi phí cũng quan trọng nhưng chúng là các yếu tố cấu thành nên ngân sách và việc kiểm soát chúng sẽ được thực hiện thông qua việc so sánh với dự toán đã được phê duyệt.