Trong giai đoạn CNTB độc quyền:

Xuất khẩu tư bản nhà nước, về mặt kinh tế, chủ yếu nhằm mục đích khống chế kinh tế các nước nhập khẩu tư bản. Thông qua việc cho vay vốn, viện trợ kinh tế với những điều kiện ràng buộc, nhà nước xuất khẩu tư bản có thể gây ảnh hưởng lớn đến chính sách kinh tế, thương mại và đầu tư của nước nhận vốn, từ đó tạo ra sự lệ thuộc kinh tế.

Xuất khẩu tư bản bao gồm hai hình thức chủ yếu: đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (ví dụ: xây dựng nhà máy, mở chi nhánh ở nước ngoài) và cho nước ngoài vay (cung cấp vốn cho chính phủ hoặc doanh nghiệp nước ngoài). Phương án 'Mang hàng hoá ra bán ở nước ngoài để thực hiện giá trị' là xuất khẩu hàng hóa, không phải xuất khẩu tư bản.

Tư bản tài chính ra đời là kết quả của sự xâm nhập và liên kết giữa độc quyền ngân hàng và độc quyền công nghiệp. Các tổ chức tài chính lớn (ngân hàng) nắm giữ cổ phần chi phối trong các tập đoàn công nghiệp, và ngược lại, các tập đoàn công nghiệp lớn cũng tham gia vào việc quản lý và sở hữu các ngân hàng. Sự liên kết này tạo ra một hệ thống tài chính mạnh mẽ, có khả năng chi phối toàn bộ nền kinh tế.

Quy luật giá cả sản xuất là sự cụ thể hóa của quy luật giá trị trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản. Giá cả sản xuất hình thành trên cơ sở chi phí sản xuất và lợi nhuận bình quân, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quy luật giá trị, đặc biệt là sự điều tiết giá trị hàng hóa về giá cả sản xuất thông qua cạnh tranh.

Việc phân chia tư bản thành tư bản bất biến và tư bản khả biến dựa trên vai trò của các bộ phận tư bản trong quá trình sản xuất giá trị thặng dư. Tư bản bất biến (c) là bộ phận tư bản mà giá trị của nó không thay đổi trong quá trình sản xuất (ví dụ: máy móc, nguyên vật liệu), còn tư bản khả biến (v) là bộ phận tư bản mà giá trị của nó tăng lên trong quá trình sản xuất, tạo ra giá trị thặng dư (ví dụ: tiền công trả cho người lao động).