Sự hình thành các tổ chức độc quyền dựa trên cơ sở:

Câu trích dẫn "Tự do cạnh tranh đẻ ra tập trung sản xuất và sự tập trung sản xuất này khi phát triển đến mức độ nhất định, lại dẫn tới độc quyền" là một luận điểm nổi tiếng của Lênin. Lênin đã phân tích sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa và chỉ ra rằng tự do cạnh tranh, một đặc trưng của chủ nghĩa tư bản, cuối cùng dẫn đến sự tập trung sản xuất và hình thành các tổ chức độc quyền.

Cuộc đại khủng hoảng kinh tế của chủ nghĩa tư bản (CNTB) nổ ra vào khoảng thời gian 1929 - 1933. Đây là giai đoạn suy thoái kinh tế nghiêm trọng nhất trong lịch sử thế giới tư bản, ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều quốc gia và lĩnh vực khác nhau.

Tư bản cố định là bộ phận tư bản sản xuất mà giá trị của nó không chuyển hết một lần vào sản phẩm, mà chuyển dần dần trong quá trình sản xuất. Trong các phương án, máy móc, nhà xưởng, phương tiện vận tải là tư bản cố định. Nguyên vật liệu, điện, nước dùng cho sản xuất là tư bản lưu động (giá trị chuyển hết một lần vào sản phẩm).

Tư bản bất biến là bộ phận tư bản mà giá trị của nó không thay đổi trong quá trình sản xuất, nó chỉ chuyển nguyên vẹn vào sản phẩm (ví dụ: máy móc, thiết bị, nhà xưởng, nguyên liệu, điện, nước). Tư bản khả biến là bộ phận tư bản mà giá trị của nó thay đổi trong quá trình sản xuất, nó tăng lên nhờ giá trị thặng dư do công nhân tạo ra (ví dụ: tiền lương, tiền thưởng). Vì vậy, tiền lương và tiền thưởng thuộc tư bản khả biến, không phải tư bản bất biến.

Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối đạt được bằng cách giảm giá trị sức lao động, từ đó giảm thời gian lao động cần thiết và tăng thời gian lao động thặng dư, trong khi ngày lao động không đổi. Do đó, các ý kiến: (1) Ngày lao động không đổi; (2) Thời gian lao động cần thiết và giá trị sức lao động thay đổi; (3) Hạ thấp giá trị sức lao động, đều đúng.