Khẳng định sau đây là đúng hay sai: chủ nghĩa duy vật biện chứng không thừa nhận cái gì con người biết được mới là vật chất.

Ý thức không phải là một hiện tượng thuần túy tự nhiên mà là một sản phẩm của quá trình lịch sử - xã hội. Nguồn gốc xã hội của ý thức bao gồm hai yếu tố cơ bản: lao động và ngôn ngữ. Lao động tạo ra nhu cầu giao tiếp, hợp tác giữa người với người, từ đó ngôn ngữ ra đời. Ngôn ngữ là công cụ để con người trao đổi thông tin, truyền đạt kinh nghiệm, tư tưởng, tình cảm,... cho nhau. Nhờ có lao động và ngôn ngữ, con người mới có thể phản ánh thế giới khách quan một cách gián tiếp, khái quát và sáng tạo, hình thành nên ý thức. Vì vậy, đáp án đúng là lao động và ngôn ngữ.

Sự khác nhau cơ bản giữa phản ánh ý thức và các hình thức phản ánh khác của thế giới vật chất nằm ở tính sáng tạo, năng động của ý thức. Ý thức không chỉ đơn thuần phản ánh một cách thụ động thế giới khách quan, mà còn chủ động xử lý, lựa chọn, sắp xếp, và tạo ra những hình ảnh, ý tưởng mới về thế giới. Các hình thức phản ánh khác của thế giới vật chất (ví dụ: phản xạ vật lý, hóa học) thường mang tính thụ động và bị quy định hoàn toàn bởi vật phản ánh, thiếu đi tính chủ động và sáng tạo mà ý thức mang lại.