“Có lẽ hôm nay sinh viên lớp ta đang thi môn Logic học” là phán đoán gì?

Câu hỏi này thuộc về logic học, liên quan đến các dạng phán đoán trong tư duy. Cụ thể:

* A: Phán đoán khẳng định toàn bộ.
* I: Phán đoán khẳng định bộ phận.
* E: Phán đoán phủ định toàn bộ.
* O: Phán đoán phủ định bộ phận.

Phán đoán "Đôi khi chuồn chuồn bay thấp mà trời không mưa" mang ý nghĩa là có những trường hợp chuồn chuồn bay thấp nhưng trời không mưa. Nó không khẳng định điều này xảy ra luôn luôn (như A), không phủ định hoàn toàn (như E), mà chỉ ra một phần của sự thật. Vì vậy, đây là phán đoán phủ định bộ phận. Do đó, đáp án đúng là O.

Trong phán đoán "Sinh viên lớp ta học giỏi môn logic học", chủ từ (S) là "Sinh viên lớp ta" và vị từ (P) là "học giỏi môn logic học".

* Chủ từ (S): "Sinh viên lớp ta" được sử dụng để chỉ một tập hợp sinh viên cụ thể, không phải tất cả sinh viên trên thế giới. Do đó, chủ từ được sử dụng một cách toàn bộ, tức là S+.
* Vị từ (P): "Học giỏi môn logic học" không khẳng định rằng tất cả những ai học giỏi môn logic học đều là sinh viên lớp ta. Vị từ được sử dụng một cách bộ phận, tức là P-.

Vậy, tính chu diên của chủ từ và vị từ lần lượt là S+ và P-.

Quan hệ lệ thuộc trong hình vuông logic (square of opposition) thể hiện mối quan hệ giữa các mệnh đề phổ quát (A, E) và các mệnh đề bộ phận (I, O) tương ứng. Mệnh đề bộ phận lệ thuộc vào mệnh đề phổ quát. Cụ thể: Nếu mệnh đề phổ quát đúng, thì mệnh đề bộ phận tương ứng cũng đúng. Nếu mệnh đề bộ phận sai, thì mệnh đề phổ quát tương ứng cũng sai.

Phương án 1: A → I (Nếu A đúng thì I đúng) và ~I → ~A (Nếu I sai thì A sai) - Đây là quan hệ lệ thuộc chính xác.

Phương án 2: I → ~A không phải là quan hệ lệ thuộc. Quan hệ này không đúng theo hình vuông logic.

Phương án 3: O → ~E và E → O không thể hiện quan hệ lệ thuộc, mà thể hiện quan hệ khác trong hình vuông logic.

Phương án 4: ~I → ~A là đúng, nhưng ~A không suy ra ~I. E → O là đúng, nhưng E không phụ thuộc vào O.

Trong hình vuông logic, quan hệ lệ thuộc (hay còn gọi là quan hệ bao hàm) là quan hệ giữa hai mệnh đề phổ quát và đặc thù có cùng tính chất khẳng định hoặc phủ định. Mệnh đề phổ quát (A hoặc E) bao hàm mệnh đề đặc thù tương ứng (I hoặc O). Điều này có nghĩa là nếu mệnh đề phổ quát đúng thì mệnh đề đặc thù cũng đúng, nhưng nếu mệnh đề đặc thù đúng thì mệnh đề phổ quát có thể đúng hoặc sai.

Phương án 1 (A → I ; I? → A) thể hiện đúng quan hệ lệ thuộc: Nếu A đúng thì I đúng; nếu I sai thì A sai. Do đó, đây là đáp án chính xác.

Các phương án khác không thể hiện đúng quan hệ lệ thuộc:
- Phương án 2 (A → I ; I → A?) sai vì nếu I đúng thì A chưa chắc đã đúng (A có thể đúng hoặc sai).
- Phương án 3 (O → ~E ; E → O) không phải là quan hệ lệ thuộc mà có thể liên quan đến quan hệ mâu thuẫn hoặc thứ khác tùy theo cách giải thích ~E.
- Phương án 4 (~I → ~A ; E → O?) sai vì nếu E đúng thì O chưa chắc đã đúng (O có thể đúng hoặc sai).

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về các loại phán đoán logic. Trong trường hợp này, "Lý luận và thực hành phải đi đôi với nhau" thể hiện một mối quan hệ kéo theo: nếu có lý luận, thì phải có thực hành (và ngược lại). Do đó, đây là một phán đoán kéo theo.