Cái … và cái … có thể chuyển hóa lẫn nhau trong quá trình phát triển của sự vật.

Kết quả

Hiện thực

Khả năng

Hiện thực khách quan

Có tính chất duy vật tự phát

Có tính duy tâm khách quan

Có tính duy tâm chủ quan

Còn pha trộn giữa các yếu tố duy vật và duy tâm, có tính chất phiếm thần luận

Có tính duy vật biện chứng

Có tính duy tâm, siêu hình

Có tính chất phiếm thần luận

Phương pháp diễn dịch

Phương pháp quy nạp

Phương pháp trừu tượng hoá

Phương pháp mô hình hoá

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Giới tự nhiên là tổng các vật tồn tại khách quan có quảng tính (độ dài) phân biệt nhau bởi đại lượng, hình khối, vị trí và vận động đổi vị trí trong không gian

Tính phong phú về chất không phải là thuộc tính khách quan của giới tự nhiên

Chất lượng của sự vật là hình thức tri giác chung

Chủ nghĩa duy vật

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Thuyết nhị nguyên

Quảng tính, vận động và cảm thụ

Quảng tính, khối lượng và vận động

Quảng tính, vận động

Điđrô thể hiện quan niệm vô thần thông qua tư tưởng biện chứng về vận động

Điđrô chưa tiếp cận tư tưởng về tự thân vận động của vật chất

Điđrô cho rằng mỗi phân tử có một nguồn vận động bên trong, mà ông gọi là lực nội tâm

Điđrô chống lại sự tồn tại của thượng đế

Điđrô khẳng định nguồn gốc thần thánh của vua chúa

Điđrô phủ nhận nguồn gốc thần thánh của vua chúa

Điđrô tán thành chế độ chuyên chế

Điđrô chống lại chế độ quân chủ lập hiến