Một nhóm bạn Minh, Lâm, Trúc tìm hiểu được khá nhiều kiến thức về sức khoẻ sinh sản170. , tình dục, HIV/AIDS và tổ chức một buổi tọa đàm với các bạn cùng lớp để trao đổi về các chủ đề này. Tuy nhiên buổi trao đổi đã bị gián đoạn vì bị cô giáo phát hiện và yêu cầu dừng lại với lý do: đây là các chủ đề tế nhị và trách nhiệm truyền thông là thuộc về nhân viên y tế chứ không phải là các bạn trẻ. Vậy quyền nào đã vi phạm trong các quyền dưới đây?

Câu 21: Lan 21 tuổi, và bố mẹ cô đã thu xếp để cô lấy một người đàn ông lớn tuổi và giàu có. Nhưng Lan chỉ muốn kết hôn với người cô thực sự yêu. Liệu bố Lan có quyền ép buộc cô lập gia đình không?

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Câu hỏi này xoay quanh quyền tự quyết của cá nhân trong hôn nhân, đặc biệt là mối quan hệ giữa quyền của cha mẹ và quyền của con cái đã trưởng thành.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: "Con gái lớn thì phải lấy chồng, bố Lan có quyền quyết định vì điều đó tốt cho hạnh phúc và tương lai của cô sau này"
* Sai. Quan điểm này thể hiện sự áp đặt và suy nghĩ gia trưởng, coi con cái như tài sản của cha mẹ, không phù hợp với các nguyên tắc pháp luật và đạo đức xã hội hiện đại. Mặc dù cha mẹ có thể muốn điều tốt nhất cho con, nhưng việc ép buộc con kết hôn không đảm bảo hạnh phúc và vi phạm nghiêm trọng quyền tự do cá nhân của con.

* Phương án 2: "Bố Lan có quyền tham gia ý kiến của mình nhưng không có quyền ép buộc cô vì như vậy là vi phạm quyền được tham gia quyết định của cô"
* Đúng. Đây là phương án chính xác nhất. Theo Luật Hôn nhân và Gia đình của Việt Nam, hôn nhân phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện của nam và nữ. Cha mẹ có quyền và trách nhiệm giáo dục, định hướng, tham gia ý kiến về các vấn đề quan trọng của con cái, bao gồm cả hôn nhân. Tuy nhiên, họ không có quyền ép buộc hay cấm cản con cái kết hôn nếu con cái đã đủ tuổi kết hôn và tự nguyện. Việc ép buộc Lan kết hôn sẽ vi phạm quyền tự do kết hôn và quyền tự quyết định của cô.

* Phương án 3: "Bố Lan hay Lan quyết định thì cũng như nhau vì cha mẹ nào cũng muốn tốt cho con cái"
* Sai. Mặc dù cha mẹ luôn mong muốn điều tốt đẹp cho con cái, nhưng quyền quyết định cuối cùng về việc kết hôn phải thuộc về cá nhân người muốn kết hôn (trong trường hợp này là Lan). Một người trưởng thành có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có quyền tự chủ trong các quyết định cá nhân quan trọng, đặc biệt là hôn nhân. Quyết định của cha mẹ, dù với ý định tốt, không thể thay thế cho sự tự nguyện và quyền lựa chọn của con.

* Phương án 4: "“Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” là phù hợp với phong tục Việt Nam từ xưa nên bố Lan có quyền quyết định cô phải lập gia đình với ai."
* Sai. Câu nói "Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy" phản ánh phong tục cũ trong xã hội phong kiến, khi quyền cá nhân bị hạn chế và hôn nhân thường do cha mẹ sắp đặt. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại và theo pháp luật Việt Nam, hôn nhân phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ và bình đẳng. Các phong tục, tập quán lạc hậu không còn được khuyến khích và bị cấm nếu vi phạm quyền con người cơ bản. Việc ép buộc kết hôn là hành vi bị cấm theo Luật Hôn nhân và Gia đình.

Kết luận: Quyền tự do kết hôn là một quyền cơ bản của con người. Cha mẹ có thể định hướng, góp ý nhưng không được phép ép buộc hay cấm cản con cái kết hôn nếu con đã đủ tuổi và tự nguyện.

Câu 22: Tình bạn là gì?

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Tình bạn là một trong những mối quan hệ xã hội quan trọng nhất, mang lại nhiều giá trị tinh thần cho con người. Để hiểu rõ bản chất của tình bạn, chúng ta cần xem xét các đặc điểm và yếu tố cấu thành nó.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: "Tình bạn là tình cảm gắn bó của rất nhiều người dành cho nhau trên cơ sở hợp nhau về tính tình và giống nhau về sở thích"
* Phương án này đúng ở chỗ tình bạn là tình cảm gắn bó và thường dựa trên sự hợp nhau về tính tình, sở thích. Tuy nhiên, việc sử dụng cụm từ "rất nhiều người" là không chính xác và quá rộng. Tình bạn có thể chỉ là mối quan hệ giữa hai người hoặc một nhóm nhỏ, không nhất thiết phải là "rất nhiều người". Do đó, phương án này chưa đầy đủ và chưa chính xác hoàn toàn.

* Phương án 2: "Tình bạn là một loại tình cảm gắn bó hai hoặc nhiều người với nhau trên cơ sở hợp nhau về tính tình và giống nhau về sở thích....và một số nét nhân cách khác mà qua đó mỗi người đều tìm thấy ở bạn mình một ‘cái tôi’ thứ hai ít nhiều có tính chất lý tưởng"
* Đây là định nghĩa toàn diện và chính xác nhất về tình bạn. Nó bao gồm các yếu tố cốt lõi:
* Phạm vi: "hai hoặc nhiều người", thể hiện tính linh hoạt của mối quan hệ.
* Cơ sở: "hợp nhau về tính tình và giống nhau về sở thích....và một số nét nhân cách khác", nhấn mạnh vào sự tương đồng, hòa hợp về tính cách, quan điểm, giá trị sống.
* Độ sâu và ý nghĩa: "mỗi người đều tìm thấy ở bạn mình một ‘cái tôi’ thứ hai ít nhiều có tính chất lý tưởng". Đây là điểm cốt lõi, thể hiện sự thấu hiểu, đồng cảm sâu sắc, nơi bạn bè là tấm gương phản chiếu, là nguồn động lực và là nơi mỗi người tìm thấy những giá trị mà mình trân trọng hoặc mong muốn hoàn thiện.
* Phương án này đã bao quát được cả hình thức và nội hàm sâu sắc của tình bạn.

* Phương án 3: "Tình bạn là tình cảm gắn bó của rất nhiều người dành cho nhau. Tình bạn chỉ xuất phát ở những người có cùng khả năng, năng lực với nhau chơi theo nhóm"
* Phương án này có hai điểm sai lớn: Cụm từ "rất nhiều người" tương tự như phương án 1 là không chính xác. Quan trọng hơn, khẳng định "Tình bạn CHỈ xuất phát ở những người có cùng khả năng, năng lực" là hoàn toàn sai. Tình bạn không bị giới hạn bởi khả năng hay năng lực mà vượt qua các rào cản này, có thể hình thành giữa những người có hoàn cảnh, năng lực khác biệt nhưng hợp nhau về tâm hồn, tính cách.

* Phương án 4: "Tình bạn là tiền đề để nảy sinh tình yêu và qua đó mỗi người đều tìm thấy ở bạn mình một ‘cái tôi’ thứ hai ít nhiều có tính chất lý tưởng"
* Mặc dù vế sau của câu nói ("mỗi người đều tìm thấy ở bạn mình một ‘cái tôi’ thứ hai...") là đúng và rất ý nghĩa trong tình bạn, nhưng vế đầu "Tình bạn là tiền đề để nảy sinh tình yêu" lại không chính xác hoàn toàn. Tình bạn có thể là tiền đề cho tình yêu trong một số trường hợp, nhưng không phải là luôn luôn hay bắt buộc. Rất nhiều tình bạn thuần khiết không bao giờ chuyển hóa thành tình yêu. Do đó, định nghĩa này không đại diện cho bản chất chung của tình bạn.

Dựa trên phân tích, phương án 2 đưa ra định nghĩa đầy đủ, chính xác và sâu sắc nhất về tình bạn.

Câu 23: Trong trường hợp một người bạn cố gắng thuyết phục bạn không làm theo quyết định đúng đắn của mình thì bạn sẽ làm gì?

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Khi một người bạn cố gắng thuyết phục bạn từ bỏ một quyết định mà bạn tin là đúng đắn, điều quan trọng là phải xử lý tình huống một cách khéo léo để vừa giữ vững lập trường cá nhân, vừa duy trì mối quan hệ bạn bè.

* Phân tích các phương án:
* Phương án 1: "Mỗi người đều có một suy nghĩ riêng nên ai nghĩ gì thì cứ tự làm như thế, tránh ảnh hưởng đến nhau." Phương án này thể hiện sự thiếu giao tiếp và có thể khiến người bạn cảm thấy bạn không tôn trọng ý kiến hoặc sự quan tâm của họ. Mặc dù tôn trọng sự khác biệt là tốt, nhưng hoàn toàn tránh né ảnh hưởng lẫn nhau không phải lúc nào cũng là cách giải quyết tốt nhất trong tình bạn, đặc biệt khi có sự quan tâm. Hơn nữa, nó không giải quyết được xung đột hoặc sự khác biệt trong quan điểm.
* Phương án 2: "Bạn có thể giải thích các lý do khiến bạn quyết định như vậy cho người đó và giữ vững quan điểm của mình." Đây là phương án tối ưu nhất. Nó thể hiện sự trưởng thành, tôn trọng người bạn bằng cách lắng nghe và giải thích lập luận của mình. Việc giải thích rõ ràng các lý do sẽ giúp người bạn hiểu hơn về suy nghĩ của bạn, có thể xoa dịu những lo lắng của họ hoặc thậm chí khiến họ thay đổi quan điểm. Đồng thời, việc giữ vững quan điểm khi bạn tin là đúng thể hiện sự kiên định và bản lĩnh cá nhân, không bị lung lay bởi áp lực từ bên ngoài.
* Phương án 3: "Không nên giải thích gì cả vì bạn ấy chắc chắn sẽ không nghe theo mình." Phương án này thể hiện thái độ tiêu cực, thiếu tin tưởng vào bạn bè và bỏ qua cơ hội giao tiếp. Việc từ chối giải thích ngay từ đầu sẽ gây tổn hại đến mối quan hệ và không giúp giải quyết vấn đề.
* Phương án 4: "Cố gắng giải thích cho bạn hiểu quyết định của mình bằng mọi cách đến khi bạn ấy phải đồng ý với bạn về cách làm của bạn." Mặc dù việc giải thích là cần thiết, nhưng mục tiêu "phải đồng ý" là một cách tiếp cận áp đặt và thiếu tôn trọng quyền tự do suy nghĩ của người khác. Tình bạn lành mạnh không dựa trên sự ép buộc đồng thuận mà là sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, ngay cả khi có những khác biệt trong quan điểm. Bạn nên giải thích để người bạn hiểu, chứ không phải để bắt buộc họ phải chấp nhận.

* Kết luận: Phương án 2 là cách tiếp cận cân bằng và hiệu quả nhất, vừa thể hiện sự tôn trọng đối với người bạn, vừa duy trì được sự kiên định vào quyết định đúng đắn của bản thân thông qua giao tiếp cởi mở và rõ ràng.

Câu 24: Theo bạn có thể tồn tại tình bạn khác giới mà không phải là tình yêu hay không?

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Câu hỏi đặt ra về khả năng tồn tại của tình bạn khác giới mà không phải là tình yêu là một vấn đề thường được tranh luận trong các mối quan hệ xã hội. Để trả lời câu hỏi này một cách chính xác, chúng ta cần phân tích từng phương án:

* Phương án 1: "Không, tình bạn khác giới chỉ là nền tảng cho tình yêu mà thôi"
* Phương án này có quan điểm phiến diện và hạn hẹp. Mặc dù tình bạn khác giới có thể phát triển thành tình yêu, nhưng đó không phải là con đường duy nhất hay mục đích duy nhất của nó. Nhiều mối quan hệ tình bạn khác giới hoàn toàn không có yếu tố lãng mạn và vẫn rất bền chặt, ý nghĩa. Quan điểm này phủ nhận giá trị của tình bạn thuần túy giữa hai giới.

* Phương án 2: "Có, việc trao đổi tâm tư tình cảm, hoài bão, ước mơ và dự định trong cuộc sống giữa những người khác giới là một nhu cầu cần thiết cho sự phát triển nhân cách hài hoà của bản thân mỗi giới"
* Đây là phương án đúng và toàn diện nhất. Tình bạn khác giới thực sự có thể tồn tại độc lập với tình yêu. Những mối quan hệ này mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sự phát triển cá nhân: giúp mỗi người hiểu hơn về cách nhìn nhận, suy nghĩ và cảm xúc của giới tính đối diện, từ đó mở rộng góc nhìn, làm phong phú thêm đời sống tinh thần và phát triển nhân cách một cách hài hòa. Sự chia sẻ này không nhất thiết phải dẫn đến tình yêu, mà nó xây dựng sự thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau. Tình bạn khác giới có thể là một nguồn hỗ trợ tinh thần, lời khuyên đa chiều và kinh nghiệm sống quý báu.

* Phương án 3: "Không, thật khó tồn tại tình bạn khác giới vì hai người không cùng giới thì rất khó có thể hiểu nhau và chia sẻ cùng nhau"
* Phương án này hoàn toàn sai lầm. Sự khác biệt về giới tính không đồng nghĩa với việc khó hiểu nhau. Ngược lại, những khác biệt này có thể làm cho mối quan hệ trở nên thú vị và bổ ích hơn, vì mỗi người mang đến một góc nhìn và trải nghiệm riêng. Việc hiểu và chia sẻ là khả năng của mỗi cá nhân, không bị giới hạn bởi giới tính.

* Phương án 4: "Có, việc trao đổi tâm tư tình cảm giữa những người khác giới là một nhu cầu cần thiết cho sự phát triển, tuy nhiên tình bạn giữa những người khác giới không nên quá gần gũi nhau"
* Phần đầu của phương án này ("Có, việc trao đổi tâm tư tình cảm giữa những người khác giới là một nhu cầu cần thiết cho sự phát triển") là đúng và tương tự như phương án 2. Tuy nhiên, vế sau ("tuy nhiên tình bạn giữa những người khác giới không nên quá gần gũi nhau") lại là một hạn chế không cần thiết và có phần mâu thuẫn. Bản chất của tình bạn sâu sắc thường đòi hỏi sự gần gũi về mặt cảm xúc, sự tin tưởng và chia sẻ. Việc đặt ra giới hạn "không nên quá gần gũi" có thể làm giảm đi giá trị và ý nghĩa thực sự của một tình bạn bền chặt. Trong khi việc thiết lập ranh giới (boundaries) là quan trọng trong mọi mối quan hệ, thì việc tự động hạn chế sự gần gũi trong tình bạn khác giới là không hợp lý và không phản ánh đúng bản chất của tình bạn chân thành.

Kết luận: Phương án 2 là đáp án chính xác nhất vì nó không chỉ khẳng định khả năng tồn tại của tình bạn khác giới mà còn nhấn mạnh vai trò tích cực và cần thiết của nó trong quá trình phát triển nhân cách một cách hài hòa.

Câu 25: Bạn có đồng ý với câu nói "Yêu là phải sở hữu và kiểm soát nhau"? Ý nào đúng?

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Câu hỏi đặt ra một quan điểm phổ biến nhưng thường gây tranh cãi về bản chất của tình yêu: liệu tình yêu có gắn liền với sự sở hữu và kiểm soát hay không. Để trả lời, chúng ta cần phân tích từng phương án dựa trên các nguyên tắc của một mối quan hệ lành mạnh và bền vững.

Phân tích các phương án:

* Phương án 1: "Đồng ý, cần phải quản lý người yêu đi đâu, làm gì bởi như vậy mới chứng tỏ được tình yêu"
* Đây là một quan điểm sai lầm. Tình yêu không phải là sự quản lý hay kiểm soát hành vi của người khác. Hành động quản lý quá mức thường xuất phát từ sự thiếu tin tưởng, bất an hoặc mong muốn chiếm hữu. Một mối quan hệ dựa trên sự kiểm soát sẽ khiến đối phương cảm thấy ngột ngạt, mất tự do, dẫn đến sự bất mãn và đổ vỡ. Tình yêu đích thực được xây dựng trên sự tin tưởng và tôn trọng không gian riêng của nhau.

* Phương án 2: "Đồng ý, nếu đã có người yêu thì không nên đi chơi, giao du với nhiều bạn bè khác"
* Đây cũng là một quan điểm không đúng và có thể gây hại cho mối quan hệ. Yêu không có nghĩa là cắt đứt các mối quan hệ xã hội khác. Mỗi người đều có cuộc sống cá nhân, bạn bè, sở thích riêng. Việc giới hạn đối phương giao lưu với bạn bè có thể dẫn đến sự cô lập, phụ thuộc và mất đi cá tính. Một mối quan hệ lành mạnh khuyến khích cả hai cùng phát triển, bao gồm việc duy trì các mối quan hệ xã hội bên ngoài.

* Phương án 3: "Không đồng ý, mỗi người có quyền riêng nên thích làm gì thì làm"
* Mặc dù phương án này từ chối quan điểm sở hữu và kiểm soát, nhưng nó lại đi quá xa theo hướng cực đoan khác. Trong một mối quan hệ, dù mỗi người có quyền tự do cá nhân, nhưng cũng cần có sự cân nhắc và tôn trọng đối với người còn lại và mối quan hệ chung. "Thích làm gì thì làm" có thể được hiểu là thiếu trách nhiệm, không quan tâm đến cảm xúc hay mong muốn của đối phương, dẫn đến sự thiếu gắn kết và xung đột. Tự do cá nhân cần đi đôi với trách nhiệm và sự thấu hiểu.

* Phương án 4: "Không đồng ý, tình yêu là sự tôn trọng, lắng nghe nhau và không bắt buộc người yêu phải làm theo ý mình"
* Đây là phương án đúng nhất. Một tình yêu lành mạnh và trưởng thành được xây dựng trên nền tảng của sự tôn trọng lẫn nhau, sự tin tưởng, lắng nghe và thấu hiểu. Mỗi cá nhân trong mối quan hệ đều có quyền tự chủ, có tiếng nói và không bị ép buộc phải làm theo ý muốn của người khác. Tình yêu là sự đồng hành, hỗ trợ và cùng nhau phát triển, chứ không phải là sự chiếm đoạt hay điều khiển. Khi có sự tôn trọng, lắng nghe và không áp đặt, mối quan hệ sẽ trở nên bền vững và hạnh phúc hơn.

Câu 26: Hãy chọn cách ứng xử, giải quyết hợp lý nhất khi bạn và bố mẹ bạn không đồng quan điểm với nhau?

Lời giải: