Ở người, gene quy định dạng tóc nằm trên nhiễm sắc thể thường có 2 allele, allele A quy định tóc quăn trội hoàn toàn so với allele a quy định tóc thẳng; Bệnh mù màu đỏ - xanh lục do allele lặn b nằm trên vùng không tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X quy định, allele trội B quy định mắt nhìn màu bình thường. Cho sơ đồ phả hệ như hình bên. Biết rằng không phát sinh các đột biến mới ở tất cả các cá thể trong phả hệ. Cặp vợ chồng III10− III11 trong phả hệ này sinh con, xác suất đứa con đầu lòng không mang allele lặn về hai gene trên là bao nhiêu?

Hãy suy nghĩ và trả lời câu hỏi trước khi xem đáp án

Lời giải

Để giải bài toán này, ta cần xác định kiểu gen của III10 và III11, sau đó tính xác suất để con của họ không mang allele lặn của cả hai gen. * **Xác định kiểu gen của III10 và III11:** * **Về dạng tóc (A/a):** Vì III10 và III11 đều có con bị tóc thẳng (aa), nên cả hai đều phải có kiểu gen dị hợp Aa. * **Về bệnh mù màu (B/b):** Quan sát phả hệ, ta thấy III.11 có kiểu hình bình thường nhưng có con bị bệnh mù màu, nên có kiểu gen X^BX^b. III.10 có kiểu hình bình thường và có bố không bị bệnh, vậy III.10 có kiểu gen X^BY. Vậy: III10: AaX^BY và III11: AaX^BX^b * **Tính xác suất con không mang allele lặn:** * **Về dạng tóc:** Xác suất con không mang allele a là xác suất con có kiểu gen AA. P(AA) = 1/4. Xác suất con có kiểu gen Aa là 2/4. Vậy xác suất con không có alen a là P(AA) + P(Aa) = 1/4 + 2/4 = 3/4. * **Về bệnh mù màu:** * Con trai: Kiểu gen X^BY (không mang alen lặn b) có xác suất 1/2. * Con gái: Kiểu gen X^BX^B hoặc X^BX^b. Xác suất con gái không mang alen lặn là 1/2 (X^BX^B). Ta không xét giới tính ở đây, ta chỉ cần biết xác suất để con không mang alen lặn. Con trai có X^BY và con gái có X^BX^B. X^B chắc chắn nhận từ mẹ (III.11), và xác suất nhận X^B từ mẹ là 1/2. Vậy xác suất không mang alen lặn b là 1/2. * **Xác suất chung:** Xác suất con không mang allele lặn của cả hai gen là: (3/4) * (1/2) = 3/8 nếu tính cả trường hợp con trai và con gái. Tuy nhiên, đề yêu cầu không mang allele lặn, nên chúng ta xét trường hợp con có ít nhất một alen trội của gen đó. Xác suất sinh con không mang alen lặn về cả hai gen: (3/4) * (1/2) = 3/8 (tóc) * 1 = 3/8 (màu). Vì đề bài hỏi xác suất "không mang allele lặn", nên ta có thể hiểu là con có ít nhất một allele trội ở cả hai gene. * Xét gen tóc: P(AA hoặc Aa) = 3/4 * Xét gen mù màu (nằm trên NST X): P(X^BY hoặc X^BX^B hoặc X^BX^b) = 1/2 (con trai không mù màu) + 1/2 (con gái không mù màu)= 1/2 Vậy xác suất con không mang alen lặn của cả hai gen là (3/4)*(1/2) = 3/8 (sai). Phải là $3/4 * 1/2 = 3/8 $. Nếu tính con trai, con gái, xác suất chung để đứa con không mang allele lặn là $3/4*1/2 + 3/4*1/2 = 3/4$, không có đáp án này. Nhưng ở đây, đề hỏi 'không mang allele lặn', nên có nghĩa là, đứa con phải có ít nhất một alen trội ở mỗi gen đó. Vì vậy, đáp án chính xác nhất là 1/2.