Chỉ rõ bản chất của tôn giáo, chủ nghĩa Mác – Lênin khẳng định rằng: Tôn giáo là một hiện tượng xã hội – văn hóa do con người sáng tạo ra. Vậy, mọi quan niệm về tôn giáo xét đến cùng được sinh ra từ đâu và thay đổi như thế nào?

Theo chủ nghĩa Mác - Lênin, phương thức sản xuất (bao gồm cả lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất) là yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội. Sự biến đổi của phương thức sản xuất, đặc biệt là lực lượng sản xuất, sẽ dẫn đến sự thay đổi trong quan hệ sản xuất và từ đó tác động đến sự biến đổi của các hình thức cộng đồng người, trong đó có dân tộc. Các yếu tố khác như khoa học kỹ thuật cũng quan trọng, nhưng chúng thường là một phần của lực lượng sản xuất chứ không phải là nguyên nhân quyết định sự biến đổi của cộng đồng dân tộc một cách độc lập.

Các tôn giáo tồn tại lâu dài là nhờ vào niềm tin vào sự tồn tại của các đấng siêu nhiên thần thánh. Đây là yếu tố cốt lõi, tạo nên nền tảng cho mọi tôn giáo. Các yếu tố khác như ý thức phản kháng, khát vọng giải thoát có thể là động lực thúc đẩy sự phát triển, nhưng niềm tin vào thần thánh mới là yếu tố then chốt để duy trì sự tồn tại của tôn giáo qua thời gian.

Câu hỏi đề cập đến việc xem xét vai trò và tác động của tôn giáo trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Điều này hoàn toàn phù hợp với quan điểm lịch sử - cụ thể của chủ nghĩa Marx-Lenin. Quan điểm này nhấn mạnh rằng cần phải xem xét các hiện tượng xã hội, bao gồm cả tôn giáo, trong bối cảnh lịch sử và xã hội cụ thể của chúng, chứ không phải là một cách trừu tượng hoặc tổng quát. Các quan điểm khác không trực tiếp liên quan đến việc phân tích sự thay đổi của tôn giáo theo thời gian:

• Quan điểm toàn diện: Đề cập đến việc xem xét vấn đề từ nhiều khía cạnh khác nhau.
• Quan điểm phát triển: Đề cập đến sự thay đổi và tiến bộ, nhưng không nhất thiết tập trung vào bối cảnh lịch sử cụ thể.
• Quan điểm khách quan: Đề cập đến việc nhìn nhận vấn đề một cách công bằng, không thiên vị.

Câu hỏi này tập trung vào nguyên nhân chính trị - xã hội khiến tôn giáo vẫn tồn tại trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong các lựa chọn được đưa ra, phương án B là chính xác nhất. Sự tồn tại của nền kinh tế nhiều thành phần tạo ra sự đa dạng về lợi ích và quan điểm trong xã hội. Điều này dẫn đến nhu cầu về các hệ tư tưởng, niềm tin khác nhau, trong đó có tôn giáo, để đáp ứng các nhu cầu tinh thần và giá trị của các nhóm người khác nhau. Các phương án khác không trực tiếp hoặc đầy đủ giải thích nguyên nhân chính trị - xã hội:

• A. Trình độ dân trí chưa cao có thể ảnh hưởng đến niềm tin tôn giáo, nhưng không phải là nguyên nhân chính trị - xã hội quyết định sự tồn tại của nó.
• C. Giá trị đạo đức và văn hóa của tôn giáo có thể phù hợp với một số khía cạnh của chủ nghĩa xã hội, nhưng không phải là nguyên nhân chính trị - xã hội duy nhất.
• D. Khoa học chưa phát triển cao cũng có thể liên quan đến niềm tin tôn giáo, nhưng không phải là yếu tố quyết định về mặt chính trị - xã hội.

Nguồn gốc tự nhiên của tôn giáo xuất phát từ sự bất lực của con người trước những hiện tượng tự nhiên mà họ không thể giải thích hoặc kiểm soát được. Sự bất lực này dẫn đến việc họ gán cho những lực lượng siêu nhiên sức mạnh chi phối và từ đó hình thành nên các tín ngưỡng, nghi lễ tôn giáo để cầu mong sự che chở, giúp đỡ.