Mác chỉ ra đâu là hạt nhân hợp lý trong triết học của Hêghen

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỷ XVII - XVIII

Chủ nghĩa duy vật trước Mác

Chủ nghĩa duy vật tự phát thời kỳ cổ đại

Vật chất nói chung là bất biến

Nguyên tử là bất biến

Nguyên tử là không bất biến

Có vật chất không vận động

Có vận động thuần tuý ngoài vật chất

Không có vận động thuần tuý ngoài vật chất

Chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng động vật bậc cao chưa có ý thức

Chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng động vật bậc cao cũng có ý thức 

Chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng chỉ có con người mới có ý thức

Chủ nghĩa duy vật đều cho ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào óc con người

Ý thức tự nó có thể làm thay đổi được hiện thực

Ý thức tác động đến hiện thực thông qua hoạt động thực tiễn

Ý thức tác động đến hiện thực thông qua hoạt động lý luận

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Chủ nghĩa duy tâm

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Do lực lượng siêu nhiên (thượng đế, ý niệm) sinh ra

Do tính thống nhất vật chất của thế giới

Do cảm giác thói quen của con người tạo ra

Do tư duy con người tạo ra rồi đưa vào tự nhiên và xã hội

1- mối liên hệ, 2- kết hợp

1- sự tác động, 2- những biến đổi

1- những biến đổi xuất hiện, 2- sự tác động

Nhiệt độ của bếp lò

Các phân tử nước

Sự tác động giữa các phân tử nước với nhiệt độ của bếp lò

Mọi cái xuất hiện trước đều là nguyên nhân của cái xuất hiện sau

Nguyên nhân là cái sản sinh ra kết quả

Nguyên nhân xuất hiện trước kết quả