Chọn câu sai về ý nghĩa của áp suất âm trong khoang màng phổi

Áp suất âm trong khoang màng phổi đóng vai trò quan trọng trong việc giữ cho phổi luôn nở và áp sát thành ngực. Sự chênh lệch áp suất giữa áp suất trong phế nang (áp suất dương) và áp suất trong khoang màng phổi (áp suất âm) tạo ra một lực kéo giữ phổi luôn mở rộng, chống lại xu hướng co nhỏ tự nhiên của phổi do sức căng bề mặt và tính đàn hồi của nhu mô phổi. Các yếu tố khác như sức căng bề mặt, chất surfactant và các sợi elastin/collagen cũng góp phần vào chức năng của phổi, nhưng áp suất âm là yếu tố chính.

Chất surfactant là một hỗn hợp phức tạp của lipid và protein, được sản xuất bởi tế bào biểu mô phế nang type II. Nó có chức năng chính là làm giảm sức căng bề mặt của lớp dịch lót phế nang. Việc giảm sức căng bề mặt này giúp:

• Ổn định phế nang: Ngăn ngừa phế nang xẹp xuống khi thở ra, đặc biệt là các phế nang nhỏ. Nếu không có surfactant, các phế nang nhỏ sẽ có xu hướng xẹp vào các phế nang lớn hơn do sự khác biệt về áp suất (theo định luật Laplace).
• Giảm công hô hấp: Giúp phổi dễ dàng giãn nở hơn khi hít vào.
• Điều chỉnh bán kính phế nang theo lực căng thành: Giúp phế nang duy trì hình dạng và chức năng tối ưu.

Phân tích các lựa chọn:

A. Sai. Surfactant được bài tiết vào khoảng tuần thứ 24-28 của thai kỳ, không phải tháng 4-5. B. Sai. Surfactant làm giảm sức căng bề mặt, không phải tăng. C. Sai. Định luật Laplace nói rằng áp suất trong phế nang tỉ lệ thuận với lực căng thành và tỉ lệ nghịch với bán kính phế nang. D. Đúng. Surfactant giúp điều chỉnh bán kính phế nang theo lực căng thành, như đã giải thích ở trên.

Surfactant là một chất hoạt động bề mặt, có tác dụng làm giảm sức căng bề mặt của lớp dịch lót bên trong phế nang. Khi thiếu surfactant, sức căng bề mặt tăng lên, làm cho các phế nang nhỏ có xu hướng co xẹp lại, gây khó khăn cho quá trình trao đổi khí. Do đó, đáp án A là chính xác. Các đáp án B và C không liên quan trực tiếp đến việc thiếu surfactant.

Xẹp phổi làm giảm diện tích bề mặt có sẵn cho quá trình trao đổi khí giữa phế nang và mao mạch phổi. Điều này dẫn đến giảm oxy hóa máu và tăng CO2 trong máu, gây ra suy hô hấp. Các lựa chọn khác không phải là nguyên nhân trực tiếp của suy hô hấp do xẹp phổi:

• A. Màng hô hấp dày lên: Thường gặp trong các bệnh lý như xơ phổi, không phải là hậu quả trực tiếp của xẹp phổi.
• B. Tăng khoảng chết sinh lý: Có thể xảy ra trong xẹp phổi, nhưng nguyên nhân chính của suy hô hấp vẫn là giảm diện tích trao đổi khí.
• D. Tràn dịch phế nang: Gây cản trở trao đổi khí, nhưng không phải là cơ chế chính gây suy hô hấp trong xẹp phổi.

Bệnh màng trong là một bệnh lý hô hấp thường gặp ở trẻ sơ sinh non tháng do thiếu hụt chất surfactant. Chất surfactant có vai trò làm giảm sức căng bề mặt phế nang, giúp phế nang không bị xẹp khi thở ra. Vì vậy, đáp án A đúng vì bệnh màng trong liên quan đến sự thiếu hụt surfactant. Đáp án B sai vì bệnh thường gặp ở trẻ đẻ non dưới 37 tuần chứ không phải 42 tuần. Đáp án C đúng vì thiếu surfactant gây xẹp phế nang nhỏ, dẫn đến suy hô hấp nặng. Đáp án D sai vì tế bào phế nang loại II (không phải loại I) có chức năng sản xuất surfactant.